گروه بين‌الملل، پرستو بهرامي‌راد: آينده ازبکستان با مرگ اسلام کريم‌اف در‌هاله‌اي از ابهام و شايعه به سر مي‌برد. به گزارش اسپوتنيک، «اسلام کريم‌اف»، رئيس‌جمهوري ازبکستان همانند هر انسان ديگري طعم مرگ را مزه کرده است.
يک مقام دولت قزاقستان اعلام کرده که «نورسلطان نظربايف»، رييس جمهوري اين کشور سفر خود را به چين ناتمام گذاشته است تا راهي سمرقند شود. «بنعالي ييلديريم»، نخست‌وزير ترکيه مراتب تسليت خود را نسبت به خبر تاييد نشده درگذشت رئيس‌جمهور ازبکستان ابراز کرده است. براساس گزارش‌هاي ميداني، همه در تاشکند آماده سياه پوشي براي رئيس‌جمهوري فقيد اين کشور هستند.فرودگاه سمرقند تعطيل شده و تنها پروازهاي داراي مجوز ويژه اجازه پرواز يا فرود دارند. براساس گزارش شبکه‌هاي روسيه، انتظار مي رود شهر سمرقند زادگاه اسلام کريم‌اف امروز (شنبه) ميزبان سران 11 کشور عضو جامعه همسود (جمهوري‌هاي شوروي سابق) براي شرکت در مراسم خاکسپاري وي خواهد بود. بنا به اين گزارش از شامگاه پنجشنبه عمليات پاکسازي و آماده کردن شهر سمرقند به صورت گسترده آغاز شده است . روزنامه ماسکوفسکي کامسامولتس نيز نوشته است که اسلام کريم‌اف روز شنبه يا يکشنبه در شهر سمرقند دفن شود. خبرنگاران و چهره‌هاي سرشناس در ازبکستان با انتشار پيام‌هاي حزن‌انگيز در شبکه‌هاي اجتماعي مرگ «اسلام کريم‌اف»، رئيس‌جمهوري اين کشور را قطعي کرده‌اند. نکته جالب اينجاست که باور اين پيام‌ها تا هفته پيش غيرقابل باور بود. در فضاي استبدادي ازبکستان حتي اشاره به مشکلات جسمي آقاي کريم‌اف بسيار خطرناک بوده است.
علي رغم انتشار گزارش‌هاي متنوع درباره درگذشت رئيس‌جمهوري سابق ازبکستان هنوز تاشکند اين موضوع را رسما تاييد نکرده است. برخي معتقدند که دليل منتشر نکردن خبر در گذشت رئيس‌جمهوري ازبکستان و تعويق چند روزه اعلام قطعي اين خبر را مي‌توان اختلافات داخلي براي تعيين جانشين بايد در نظر گرفت. گفته مي شود، سياستمداران تاشکند در حال مشورت با کرملين است. به رغم وضعيت نامساعد سلامتي کريم‌اف طي سال‌هاي اخير، وي هيچ جانشيني براي خود تعيين نکرده است و اين کشور با مناقشه بر سر قدرت روبرو شده است.اسلام کريم‌اف در 25 سال گذشته و از زمان استقلال ازبکستان از اتحاد جماهير شوروي سابق، رهبري اين کشور آسياي ميانه را بر عهده داشته است.
براساس قانون اساسي ازبکستان در صورت مرگ رئيس‌جمهوري، رئيس مجلس اين کشور قدرت را براي سه ماه و پيش از برگزاري انتخابات بر عهده مي‌گيرد. به گزارش بي بي سي،آينده اين کشور 31 ميليوني بدون رئيس‌جمهور کريم‌اف رقم خواهد خورد و تاکنون نامي از جانشين او برده نشده است. در سال‌هاي اخير هر گونه بحثي درباره جانشين رئيس‌جمهوري ازبکستان با پولشويي خانواده کريم‌اف درهم آميخته شده است. تا همين چند سال پيش،بسياري معتقد بودند که «گلناره»، دختر بزرگش که ستاره پاپ، طراح لباس و تاجر است، جانشين احتمالي او خواهد بود. «گلناره کريمووا» بدون شک يکي از قدرتمندترين افراد در ازبکستان به شمار مي رود. در سال 2013 انتشار اخباري در ارتباط با فساد مالي، فعاليت‌هاي تجاري گلناره کريمووا را تحت تاثير قرار داد و شبکه‌هاي تلويزيوني و راديويي او بسته شدند. متعاقب آن تحقيقاتي در ارتباط با پرونده فساد مالي چند صد ميليون دلاري او در اروپا و آمريکا صورت گرفت.گفته مي شود که در حال حاضر او تحت بازداشت خانگي است. گلناره کريمووا خواهر کوچکترش لاله و مادرش را متهم کرده که تلاش کردند تا او را از صحنه سياسي کشور خارج کنند. «رستم عظيم اف»، معاون نخست وزير و وزير اقتصاد کشور از جمله کساني هستند که گلناره معتقد است برايش مشکل ايجاد کردند. وي در سال 1998 به سمت وزارت برگزيده شد و از سياستمداران بسيار نزديک به اسلام کريم‌اف محسوب مي شود.
از عظيم اف به عنوان يکي از سياستمداران طرفدار غرب نام برده مي شود. او همچنين در دهه 1990 رئيس بانک اروپايي بازسازي و توسعه بود. رستم عظيم اف به دليل وابستگي به «طايفه تاشکند» از شانس خوبي براي جانشيني اسلام کريم‌اف برخوردار است. برخي ديگر معتقدند که «شوکت ميرضيايف» که از سال 2003 ميلادي پست نخست وزيري را در اختيار دارد از شانس بيشتري براي جانشيني اسلام کريم‌اف برخوردار است. ميرضيايف 13 سال است که پست نخست وزيري را در اختيار دارد. او بسياري از سياستمداران نزديک به خود را به پست‌هاي مهم در سراسر جهان گمارده است. بسياري با اين عقيده موافقند که «رستم اينوياتف»، رئيس سرويس امنيتي ازبکستان و جاسوس سابق کا گ ب مي تواند نقش مهمي باشد. آقاي اينوياتف يکي از چهره‌هاي سياسي است که گلناره کريمووا معتقد است در خدشه دار کردن امپراتوري او دخيل بوده است.
اما چنين دسيسه‌هايي نشان مي دهد که چگونه انتقال قدرت در ازبکستان اتفاق مي افتد. به هر حال هر کسي که جانشين اسلام کريم‌اف شود بايد با ساير سياستمداران به توافق برسد. توافقي که گلناره کريمووا از رسيدن به آن سرباز زد. براساس شواهد موجود،انتظار مي رود که انتقال قدرت در ازبکستان به آرامي و پنهاني صورت بگيرد و اصول پايه گذاري شده آقاي کريم‌اف از جمله سرکوب مخالفان و معترضان همچنان ادامه يابد.
آنچه که واضح است اين است که رهبري جديد ازبکستان براي تغيير در سيستم اقتدارگراي اين کشور تلاش نخواهد کرد. آنها به تلاش براي سرکوب و تبليغات دولتي براي حفظ قدرت خود ادامه مي دهند، درست مثل آن چه که آقاي کريم‌اف در 27 سال پيش انجام داد.
براساس زندگينامه موجود، «اسلام عبدالغني يويچ کريم‌اف» از پدر و مادرتاجيک بدنيا آمده، در رشته‌هاي اقتصاد و مهندسي مکانيک در مدرسه پلي تکنيک آسياي ميانه و انستيتو اقتصاد ملي تاشکند زمان شوروي سابق تحصيل کرده است. وي سال 1983 به عنوان وزير اقتصاد ازبکستان اين جمهوري وقت شوروي و سپس سال 1986 نايب رئيس شوراي وزيران و رئيس اداره برنامه ريزي دولتي ازبکستان شد.
کريم‌اف که از سال 1989 دبير اول حزب کمونيست ازبکستان و سپس 24 مارس 1990 به عنوان رئيس‌جمهوري انتخاب شد، سال 1991 استقلال اين جمهوري را از شوروي اعلام کرد و چندي بعد نيز در اولين انتخابات اين کشور با بدست آوردن 68? آرا نخستين رييس جمهوري کشور مستقل ازبکستان شد که تاکنون قدرت را در دست دارد.
ازبکستان در آسياي ميانه داراي مرز مشترک با افغانستان، تاجيکستان، ترکمنستان، قرقيزستان، و قزاقستان به پايتختي تاشکند است که 474 هزار و 400 کيلومتر مربع مساحت و حدود 27 ميليون و 500 هزار نفر جمعيت دارد.
∎