دیدن یک چاپخانه و دستگاه هایی که با سرعت می چرخند و خطوط سیاه را بر صفحات سفید نقش می زنند، می تواند آرزویی در همین دوری و نزدیکی باشد.
11 شهریور، از سال 1382 و به همت تلاش اسدالله جامی مدیر وقت دفتر امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان روز صنعت چاپ در تقویم ملی ایرانیان جای گرفت و در سال های اخیر چاپخانه داران از این فرصت برای آشنایی بیشتر خبرنگاران از روند چاپ استفاده کرده اند.
خبرنگاران حوزه کتاب و ادبیات در سال جاری به دعوت دفتر امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی میهمان دو چاپخانه رسام نگار جاوید و پردازش تصویر رایان در جاده مخصوص کرج بودند، مهمانی که با استقبال از خبرنگاران و به همراه دبیر جشنواره صنعت چاپ در صبحی شهریوری مقابل ساختمان امور اداری چاپخانه پردازش تصویر رایان آغاز، با بازدید از سالن های مختلف این چاپخانه و دیدار سالن های چاپخانه رسام نگار جاوید ادامه و کمی پس از ظهر از مقابل همین چاپخانه پایان یافت.
چاپخانه پردازش تصویر رایان با 300 نیروی متخصص از کارگر، طراح، مدیر تولید و پژوهش در سال 1382 تاسیس شد و توانایی چاپ و بسته بندی جعبه های چهارگوش و شش گوش محصولات مختلف، تولید اتیکت، برچسب های هولوگرام و اسناد امنیتی مانند گذرنامه را در سالن های مختلف دارد.
چاپخانه رسام نگار جاوید نیز در فضایی بیش از 25 هزار متر مربع با 200 نیروی متخصص در سال 1384 راه اندازی شد و متخصص در تولید انواع کارت های هوشمند تماسی و غیرتماسی و دووجهی - Dual Interface card - ملزومات چاپ و کاغذهای پاکت بسته بندی را دارد و اولین چاپخانه ای است که کارت شارژ تولید کرده و هنوز بزرگترین چاپخانه در این زمینه است و می تواند روزانه سه میلیون کارت شارژ چاپ کند.
پیش از عزیمت به سوی سالن هاف مدیران چاپخانه توضیح دادند که فیلمبرداری و عکاسی در همه سالن ها مجاز است غیر از سالن چاپ هولوگرام آنهم به دلایل امنیتی.

** چرخش، صدا و نقش سیاهی بر سفیدی!
سالن تولید تجاری چاپخانه پردازش تصویر رایان اولین مقصد خبرنگاران است، سالنی با ابعاد دو هزار متر و حدود 70 کارگر در دو شیفت صبح و عصر و مخصوص چاپ افست مرطوب.
در این سالن پرویز ساعدی مسئول بخش به خبرنگاران در مورد روند کار توضیح می دهد و می گوید: کارهای تا ابعاد 50 در 70 سانتیمتر اینجا چاپ و صحافی و در مجموع سه نوع کار از چاپ، انواع برشکاری شامل برش اولیه و تکمیلی و چسباندن (صحافی) در این سالن انجام می شود.
وی می افزاید: در این سالن امکان چاپ همه نوع کتاب را در هر قطعی داریم و کتاب های رنگی با چهار رنگ اصلی نیز اینجا چاپ می شوند اما بطور کلی کمتر از 10 درصد از تولید این سالن و کل چاپخانه به تولید کتاب و نشریه اختصاص دارد و بیشتر محصولات جانبی مانند اسناد بانکی و ... است.
در این سالن شاید اولین چیزی که جلب توجه می کند، صداهای بلند دستگاه هاست و در کنار آن کف سالن خطوط زرد.
اسدالله جوادی مدیر برنامه و کیفیت شرکت پردازش در پاسخ به سئوال خبرنگار ایرنا که چطور کارگران اینهمه صدا را تحمل می کنند، می گوید: اگر شدت صوت از 65 تا 70 دسی بل بیشتر باشد برای شنوایی خطرناک است و در آن سالن ها به کارگران گوشی داده ایم.
او در مورد خطوط زرد نیز می افزاید: یک قرداداد نانوشته این است که برای جلوگیری از آسیب رسیدن به افراد آنها نباید زیاد به دستگاه نزدیک شوند و کسانی که وارد سالن می شوند بهتر است از میان خطوط زرد حرکت کنند.
ساعدی هم در برابر پرسش خبرنگاران که چه کتاب یا نشریاتی در این سالن چاپ می شود، تصریح می کند: کتاب های زیادی از نهادهای مختلف را چاپ می کنیم و نشریه مثلت هم اینجا چاپ می شود.
جوادی در این مورد که چرا در حالیکه صنعت چاپ به سوی دیجیتالی شدن می رود این چاپخانه همچنان با چاپ افست فعالیت می کند، پاسخ می دهد: چاپ های افست و دیجیتال هر کدام معایب و محاسنی از نظر کیفیت و سرعت دارند و تولیدکننده بر اساس محصول خود تصمیم می گیرد کدام شیوه را انتخاب کند اما پردازش تصویر رایان قصدی برای دیجیتالی شدن ندارد.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا برای واردات کاغذ و قطعات دستگاه های چاپ که همگی در این سالن آلمانی بودند مشکلی ندارید، می گوید: کاغذها را وارد می کنیم و بعد از برجام بسیاری از تبادلات راحت تر انجام می شود. در مورد دستگاه ها هم یک واحد تعمیر و نگهداری داریم که به نوبت آنها را بازدید می کند و تا جایی که بتوانند در داخل و در غیر اینصورت از خارج قطعات را وارد و دستگاه را تعمیر می کنند. اما در مورد دستگاه های چاپ افست تقریبا مستقل هستیم.
جوادی همچنین ادامه می دهد: در ساخت سالن ها و جاسازی دستگاه ها در این چاپخانه از قانون پنج سین (5S) ژاپنی استفاده شده که شامل ساماندهی، نظم و ترتیب، پاکیزه سازی، استانداردسازی و حفظ و نگهداری است اما بطور قطع کارگران باید در این مورد نظر بدهند که این قوانین در چاپخانه هست یا اسمش بر سر زبان هاست.
در این چاپخانه همچنین خبرنگاران سالن چاپ و بسته بندی را هم دیدند که در آن انواع جعبه های مربوط به صنابع غذایی، دخانیات، آرایشی، بهداشتی و دارویی تولید می شد.
این سالن از سه بخش برش کاری، چاپ و پس از چاپ تشکیل شده است.

** به سوی تولید هولوگرام؛ جلوگیری از جعل محصول
سالن تولید هولوگرام مقصد بعدی است؛ در محوطه بیرونی بین دو سالن که شاید چند صدمتر با هم فاصله داشته باشند، اتاقک شیشه ای برای کارگران سیگاری طراحی شده و جوادی می گوید: در داخل سالن ها به دلیل آسیب رسیدن به دستگاه ها، کشیدن سیگار ممنوع است اما از آنجا که کشیدن سیگار را نمی توان در چاپخانه ممنوع کرد این اتاقک را تعبیه کرده ایم.
او همچنین در مورد اضافه کردن شیفت شب در این سالن ها تصریح می کند: در صورتیکه سفارش فوری یا بیشتر از حد معمول داشته باشیم می توانیم شیفت شب را هم اضافه کنیم و گاه این کار را کرده ایم اما تمهیدات خود را می طلبد و باید پشتیبانی اداری هم وجود داشته باشد.
امید عباسی مسئول سالن تولید هولوگرام در مورد تولیدات این سالن نیز می گوید: نرم افزار ما از نظر امنیتی به اندازه ای قوی است که هر هولوگرام را فقط یک جور طراحی می کند و به این دلیل جعل هولوگرام و در نهایت محصول برای جاعل دشوار می شود. در این سالن 15 نیرو داریم که شامل طراحان گرافیست نیز می شود و آنها هولوگرام را طراحی می کنند.
وی ادامه می دهد: انواع هولوگرام از شفاف مسی، نقره ای و با استفاده از مرکب های امنیتی را تولید می کنیم.
همانطور که قبلا گفته بودند، اجازه عکاسی در این سالن داده نشد اما خبرنگاران از نزدیک توانستند فویل های مختلف هولوگرام را ببینند و مثلا هولوگرام کارخانه داروسازی عبیدی به چشم می خورد.
سالن بعدی چاپخانه پردازش، سالن اسناد امنیتی است که خبرنگاران به دلیل تولید این اسناد اجازه حضور در آن را نیافتند.

** معدن کارت های بانکی و انواع کارت های هوشمند اینجاست
سالن های تولید چاپخانه رسام نگار جاوید پذیرای بعدی خبرنگاران بود که با فاصله ای حدود 20 دقیقه ای از چاپخانه قبلی قرار داشت.
ورود به سالن های رسام نگار بعد از عبور از گیت امنیتی و با استفاده از یک کارت غیرتماسی میسر شد که نشان می داد اینجا دیگر کتاب و نشریه و اسناد بانکی صرف تولید نمی شود.
چاپخانه رسام نگار جاوید که با شیوه افست خشک و دیجیتال محصولاتش را تولید می کند، متخصص در تولید کارت های هوشمند تماسی و غیرتماسی و سیم کارت های همراه اول و انواع و اقسام کارت های بانکی و غیره است.
سالن تولید کارت هوشمند اولین مقصد خبرنگاران بود.
در این سالن سعید حیدری مدیر تولید و مدیر چاپخانه با حوصله به خبرنگاران در مورد محصولات توضیح می دهد: این چاپخانه در زمینه کارت های الکترونیکی و اعتباری هوشمند فعالیت می کند و در این حوزه به سه بخش شخصی سازی (تولید کارت اعتباری)، چاپ دیجیتال و پاکت گذاری و بسته بندی تقسیم می شود. اگر بخواهیم محصولات را تقسیم بندی کنیم، 30 نوع محصول در چاپخانه رسام نگار جاوید تولید می شود که همه آنها در زمینه کارت، بسته بندی و پاک گذاری قبوض است.
وی می افزاید: در سالن های مختلف به دلیل حفظ محصولات، دماها مختلف است، مثلا سالن دست راستی به عنوان محل ورود مواد اولیه گرم تر است تا مواد قابلیت باز شدن داشته باشند و در این سالن برای حفظ کیفیت دستگاه ها خنک تر هستند.
در این چاپخانه امکان بازدید از همه سالن ها نبود؛ بعضی از آنها به دلایل امنیتی و بعضی به دلیل حفظ آرامش کارگران یا برای آسیب ندیدن محصولات، چون سالن به قول مدیر چاپخانه «کلین» - CLEAN - بود و ورود ما به آن آسیب می زد.
در انتهای همین سالن تولید کارت هوشمند در اتاقکی محصور با شیشه های دوجداره، دو جوان با دستکش و کلاه، پای دو دستگاه ایستاده بودند و کارت های تولید شده را پانج و وارد جعبه هایی می کردند و به اندازه ای بر کار خود متمرکز بودند که حتی حضور خبرنگاران هم در این سالن باعث نشد لحظه ای سر بلند کنند.

** ورود خبرنگاران ممنوع
در این چاپخانه اما سالن های لمینیشن/چندلایه سازی (lamination) و پانچ (punching) از دید خبرنگاران در امان ماند؛ اما حیدری توضیح داد کارت ها با شیوه افست خشک تولید می شوند و برای تولیدات با افست معمولی و مرطوب از شرکت پردازش رایان تصویر کمک می گیرند و پس از طی مرحله اولیه مانند کارت های همراه اول بقیه مراحل در همین سالن ها صورت می گیرد.
همین کارت های معمولی همراه اول که امروزه در دست هر کسی هست و شاید تولید آنها آسان به نطر برسد، به گفته حیدری، بدلایل امنیتی چاپ پیچیده ای دارند و از رنگ های پنتون و یوبی افکت در تولید آنها استفاده می شود.
سالن دیگر در این چاپخانه سالن شخصی سازی با فضایی دست کم سه هزار متر مربع و 40 کارگر است که به درج اطلاعات شخصی اختصاص دارد و تولید شارژ کارت های تلفن همراه تولید اصلی این سالن است.
شارژ کارت های خام در دستگاه های خاص قرار داده شده و اطلاعات مختلف از جمله رمز شارژ روی آن ها ثبت می شود. همچنین هولوگرام هایی که قبلا برای این کارت ها تولید شده ، روی رمز ها را می پوشاند.
آخرین سالن هم سالن بسته بندی است که در فضایی دست کم سه هزار متری با 40 کارگر در یک و گاهی دو شیفت کارت ها وارد پاکت می شوند و آخرین مرحله را طی می کنند.
در این سالن چاپ دیجیتال و پاکت گذاری قبوض همراه اول و دیگر قبوض صورت می گیرد و فقط یک دستگاه در کل این سالن کار می کرد. ظرفیت دستگاه های چاپ دیجیتال 60 متر در دقیقه است که در یک شیفت کاری، یک میلیون و نیم قبض تولید می شود.

** سهم 10 درصدی کتاب و مجله از صنعت چاپ!
در تمام این دو چاپخانه فقط در سالن بسته بندی حدود 10 کارگر خانم حضور داشتند که در جواب دادن به سئوال خبرنگاران در مورد فعالیت خود کمی ابراز ناراحتی می دند، بطور کلی گویا صنعت چاپ صنعتی مردانه است.
بعضی سالن ها به نظر می رسید با تمام ظرفیت کار نمی کنند که مسئولان گفتند بسته به میزان سفارش فعالیت ها کم و زیاد می شود و در نهایت ناامیدکننده ترین پاسخ این بود که امروزه چاپ کتاب و نشریات فقط 10 درصد از کل تولیدات صنعت نشر را تشکیل می دهند و گویا باید بزودی با کاغذ و کتاب کاغذی خداحافظی کنیم.
از: منصوره شوشتری
فراهنگ ** 9157 ** 1071