ایران و روسیه همواره از دولت سوریه پشتیبانی استراتژیک می کنند.

به گزارش پایگاه طالاع رسانی و خبری جماران، پایگاه تحلیلی المانیتور در گزارشی نوشت: اولین بار 15 اوت بود که اخبار در مورد استفاده روسیه از پایگاه هوایی ایران در استان غربی همدان برای انجام عملیات در سوریه در رسانه ها منتشر شد. پایگاه خبری المصدر نیوز با انتشار تصاویری از بمب افکن غول پیکر مدل «تی یو-22 ام» روسی و جنگنده سوخو-34 از این تحول بزرگ خبر داد. بلافاصله پس از آن وزارت دفاع روسیه تایید کرد که حملات به اهداف داعش در سوریه از خاک ایران را آغاز کرده است.

در تهران، «علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی این عملیات را تایید کرد و گفت که همکاری بین ایران و روسیه در مبارزه با داعش تا زمان نابودی این گروه تروریستی ادامه خواهد یافت. اما چند روز بعد رسانه های روسی و ایرانی هر دو خبر توقف عملیات روسیه از همدان را منتشر کردند و بمب افکن های روسی ایران را ترک کردند. همچنین حدس و گمان هایی در مورد پیامدهای این تحولات در روابط ایران و روسیه وجود داشت. هنوز هم سوالاتی در این خصوص مطرح است که در وهله اول چرا ایران به روس ها اجازه استفاده از پایگاه هوایی اش را داد و همچنین چرا روس ها به سرعت این پایگاه را ترک کردند.

پیش از این نیروی هوایی روسیه مواضع داعش در سوریه را از پایگاه نظامی «موزدوک» در قفقاز هدف قرار می داد. برای رسیدن به اهداف در سوریه از موزدوک، جنگنده ها باید حدود دو هزار کیلومتر (1242 مایل) را طی می کردند. استفاده از پایگاه همدان این مسافت را به 900 کیلومتر (560 مایل) کاهش می دهد و در نتیجه برای روسیه هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ استراتژیک نفع دارد. روسیه همچنین برای انجام حملات از پایگاه هوایی «حمیمیم» در استان «لاذقیه» سوریه که در اواخر سال 2015 به آن دسترسی داشت استفاده می کرد. با این حال، این پایگاه برای بمب افکن های غول پیکر روسیه کوچک بود.

ایران و روسیه همواره از دولت سوریه پشتیبانی استراتژیک می کنند. بنابراین می توان این گونه برداشت کرد که تهران همکاری خود را با روسیه در سوریه در چارچوب دستیابی به اهداف و منافع خود می بیند.

با توجه به این گرایش، همکاری های استراتژیک با دولت هایی که با ایران منافع مشترک در سوریه دارند، دشوار نخواهد بود. در واقع، تصمیم برای اعطای مجوز به روس ها برای استفاده از خاک ایران توسط شورای عالی امنیت ملی، متشکل از نمایندگان تمام قوا اتخاذ شده بود. اما خروج ناگهانی روسیه از این پایگاه می تواند دلایل متعددی داشته باشد:

این گمانه زنی وجود دارد که انگیزه اصلی مسکو برای استفاده از پایگاه هوایی همدان ممانعت از رهگیری بود. استدلال پشت این ادعا این است که از آنجا که همه هواپیماهای روسی که بر فراز سوریه پرواز می کنند توسط ماهواره های جاسوسی غربی رصد می شوند، مخالفان مسلح سوریه به راحتی از آنها مطلع می شوند. بنابراین، هنگامی که مسکو از پایگاه هوایی در ایران استفاده کند، آنها به یک باره غافلگیر می شوند.

همچنین ممکن است که روس ها پایگاه همدان را برای بمب افکن های عظیم الجثه خود مناسب ندیده باشند. در واقع، پس از انجام چند پرواز، آنها ممکن است یک ارزیابی کامل تری از امکانات و قابلیت های و همچنین کمبود های این پایگاه برای بهبود شرایط برای عملیات های آینده به دست آورده باشند. اگر چنین باشد ممکن است روس ها به سادگی تصمیم گرفته باشند به دنبال عملیات در حمیمیم باشند و از استفاده از بمب افکن های تی یو-22 ام خودداری کنند. در واقع در صورت نیاز، پرواز این بمب افکن ها را می توان از قفقاز انجام داد.

همچنین این نظریه وجود دارد که روسیه در واقع هرگز هواپیماهای خود را از ایران خارج نکرده و انتشار خبر خروج، تنها یک استراتژیک برای حفظ عنصر غافلگیری است.

اینکه چگونه این تحولات ممکن است بر رابطه میان ایران و روسیه تاثیر  بگذارد را از دو زاویه می توان تحلیل کرد: تاثیر همکاری آنها بحران سوریه، که برای همه دولت هایی که از اسد حمایت می کنند، مزیت استراتژیک دارد و همکاری کلی در سطوح تاکتیکی و استراتژیک.

با وجود برخی موانع، تکرار استفاده روسیه از پایگاه «نوژه» همدان و همچنین دیگر پایگاه های هوایی ایران غیر قابل تصور نیست.