گروه بين‌الملل، پرستو بهرامي‌راد: تاشکند دچار کما و سکوت سياسي کشنده اي شده است. پس از بستري شدن «اسلام کريم اف» خبرهاي ضد و نقيضي درباره وضعيت رئيس جمهور 78 ساله ازبکستان پخش شده است.
چندي پيش خبرگزاري «فرغانه» اعلام کرده بود که کريم اف در گذشته است؛ اين خبر به سرعت انتشار يافت اما دفتر رياست جمهوري ازبکستان اخبار منتشر شده را رد کرده است.از سوي ديگر با پخش شدن خبر مرگ کريم اف شايعاتي درباره دستگيري «رستم عظيم اف»، معاون نخست‌وزير ازبکستان مطرح شده است. از او به عنوان جانشين کريم اف نام برده شده است.البته به سرعت اين خبر از سوي دفتر وي تکذيب شده است. با اين حال در بحبوحه گزارش‌هاي متناقض، تاکنون هيچ نشانه‌اي از ناآرامي مردمي و يا حتي پريشاني در ازبکستان به عنوان بزرگترين کشور در آسياي ميانه با بيش از 31 ميليون جمعيت ديده نشده است.
به گزارش الفجر، اسلام کريم اف روزشنبه گذشته براثر خونريزي مغزي در بيمارستان بستري شده و به گفته «لاله کريم اف»، دختر کوچکش در بخش مراقبت‌هاي ويژه قرار دارد.از سوي ديگر دولت ازبکستان نيز در اقدامي غيرمحتاطانه روز يکشنبه اعلام کرد که وي در بيمارستان بستري شده است.
همزمان با اعلام شايعات مبني بر مرگ رئيس‌جمهور ازبکستان رسانه‌هاي روسي از افزايش تدابير امنيتي در شهرتاشکند خبر داده بوده اند.همچنين اين رسانه‌ها به اهميت مراسم سالگرد روز استقلال اين کشور پس از فروپاشي شوروي که روز پنج شنبه است،اشاره کرده‌اند.
از سوي ديگر «محمد خواجه اف»، سخنگوي نيروهاي مرزباني تاجيکستان اعلام کرده است که خبر تقويت مرز تاجيکستان با ازبکستان بخاطر تجليل ازمراسم بيست و پنجمين سالگرد استقلال اين کشور وهمچنين احتمال مرگ«اسلام کريم اف» رئيس جمهوري کشور همسايه صحت ندارد و شيوه نگهباني از مرز هم تغيير نيافته است.
بر‌اساس گزارش‌ها،وي گفته است:« مرز تاجيکستان و ازبکستان آرام بوده و به اين منطقه نيروهاي جديدي نفرستاده است.» وي تصريح کرده است: «شايد کشورهاي همسايه به خاطر برگزاري جشن‌هاي استقلال بطور يک جانبه مرزهايشان را ببندند، ولي ما تا به حال دستوري در اين زمينه دريافت نکرده‌ايم». اين موضوع در حاليست، که بعضي از رسانه‌هاي روسيه خبر داده‌اند، که با توجه به خبرهاي ضد و نقيض در مورد سلامت رئيس‌جمهوري ازبکستان و امکان تشنج در مرز مشترک ،تدابير امنيتي در بين مرز دو کشورديده شده است.
ازبکستان در آسياي ميانه داراي مرز مشترک با افغانستان، تاجيکستان، ترکمنستان، قرقيزستان، و قزاقستان به پايتختي تاشکند است. اين کشور از اهميتي ژئوپولتيک در منطقه برخوردار است.به همين دليل کشورهاي همسايه اين کشور نگران اتفاقات پيش روي ازبکستان هستند. در همين حال «ديميتري پسکوف»، سخنگوي رياست جمهوري مسکو آرزوي بهبودي فوري براي کريم‌اف کرده است.وي گفته است، چندان مناسب نيست که درباره آينده ازبکستان پس از مرگ کريم‌اف گمانه‌زني شود.
با انتشار خبر سکته اسلام کريم اف توسط دولت ازبکستان و اعلام رسمي دخترش شکي نيست که رئيس‌جمهور ازبکستان در شرايط وخيم جسمي به سر مي برد.همچنين با انتشار شايعاتي از خبر مرگ وي نگراني‌هايي مبني بر جانشين کريم اوف بوجود آمده است. ممکن است ازبکستان بعد از کريم اوف با خلا رهبري مواجه شود. طبق قانون اساسي ازبکستان، پس از مرگ اسلام کريم‌اف، رئيس سناي ازبکستان براي سه ماه کنترل کشور را در دست مي‌گيرد تا تدارکات برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري جديد فراهم شود. انتخابات‌هاي رياست‌جمهوري در ازبکستان همواره با نتايج مشخصي همراه بوده است. با توجه به اينکه کريم‌اف پسر و يا جانشين مشخصي ندارد و به شدت هم بيمار است، توجه‌ها فورا به اين مساله جلب مي‌شود که چه کسي قرار است جانشين او شود.سال‌ها مردم گمان مي‌کردند که اسلام کريم اف، دختر بزرگش «گلنار کريم‌اف» 44 ساله را که تاجر، ديپلمات، خواننده پاپ و طراح است و سال 2013 پس از اتهامات ارتشاء از شکوهش کم شد، به عنوان جانشين تعيين کند. اين در حالي است که از او در اسناد ديپلماتيک فاش شده آمريکا به عنوان «بارون سارق» ونامحبوب‌ترين فرد در اين کشور ياد
شده است. گلنار کريم‌اف در پي تحقيقات در اروپا و آمريکا به ظن دريافت صدها ميليون دلار رشوه در ارتباط با مجوزهاي تلکام در ازبکستان از ديد انظار عمومي خارج شده است. سال 2014 فاش شد که او دست‌کم يکسال در حبس خانگي بوده است و چندين تن از افراد وابسته به او دستگير و زنداني شده‌اند. گمان مي‌رود همسر کريم‌اف، «تاتيانا کريم‌اف» و «رستم اينوياتوف»، رئيس پليس مخفي ازبکستان نفوذ بالايي براي تعيين جانشين داشته باشند اما احتمال اينکه شخصا اين پست را به دست بگيرند، اندک است. «شوکت ميرضيايف»، نخست‌وزير ازبکستان هم که متحد کرملين محسوب مي‌شود، در کنار «رستم عظيم‌اف»، معاون نخست‌وزير و وزير دارايي جزو گزينه‌هايي هستند که بيشترين اجماع روي نامزدي آنها وجود دارد.
اسلام کريم اف،رئيس جمهور ازبکستان بيش از 25 سال است که بر اين کشور منزوي آسياي ميانه حکمراني مي کند.وي از روش‌هاي شوروي سابق پيروي مي کند.کريم اف از زمان کسب استقلال ازبکستان در سال 1991 و فروپاشي اتحاد شوروي در اين کشور قدرت را در اختيار دارد. او سال 1983 وزير مالي ازبکستان و سال 1986 رئيس برنامه‌ريزي و معاون نخست وزير دولت و در همان سال، اولين دبير حزب کمونيست استان «خشکه دريا» شده است.
وي در سال 1989 براي اولين بار براي رهبري ازبکستان که هنوز بخشي از اتحاد جماهير شوروي بود، تعيين شد و پس از فروپاشي شوروي در 1991 در انتخابات پيروز شده و کارش را در پست رياست‌جمهوري ادامه داده است. او از پيش براي حذف تمام اپوزيسيون سياسي، رسانه‌هاي خبري آزاد و سازمان‌هاي حقوق بشري از طريق کشتارها، حبس و يا تبعيد برنامه‌ريزي کرده بود. در بدنام‌ترين قسمت، صدها غيرنظامي از جمله زنان و کودکان سال 2005 همزمان با اعتراض به مشکلات اجتماعي و اقتصادي در شهر انديجان با شليک گلوله از پاي درآمده اند. اين کشتار موجب شد تا اروپا و ايالات متحده آمريکا براي مدتي از اسلام کريم‌اف فاصله بگيرند و آمريکا هم تحريم‌هاي نظامي اعمال کرد. اما ازبکستان يک منبع حياتي براي نيروهاي غربي محسوب مي‌شود که از دولت افغانستان عليه طالبان حمايت مي‌کنند. بنابراين روابط مجددا ظرف چند سال احيا شده و باثبات باقي مانده است. «استيو اسواردلو»، مدير بخش تحقيقات آسياي ميانه در ديده‌بان حقوق بشر مي‌گويد: «کريم‌اف به عنوان انساني حيله‌گر و مستبدترين حاکم خودکامه نه تنها در فضاي پس از شوروي بلکه در سراسر جهان شناخته مي‌شود.»ثبات در ازبکستان به عنوان تقاطع آسياي ميانه براي روسيه، چين و ايالات متحده آمريکا اهميت دارد. برخي از ازبک‌ها هم در ميان شبه‌نظاميان داعش در خاورميانه ديده شدند اما آنها تهديد داخل چندان بزرگي به حساب نمي‌آيند.
کريم‌اف اندکي از مسکو و نيز همسايگانش فاصله گرفته است و به گونه‌اي حکمراني مي‌کند که به عنوان يک مقام سابق شوروي آموخته است. به عنوان نمونه، هر ساله حدود يک ميليون ازبک بايد زندگي روزمره خود را کنار بگذارند و براي يکماه به دولت براي برداشت پنبه کمک کنند. در يک مراسم سالانه ديگر، کريم‌اف در جشن‌هاي مردمي روز استقلال در اول سپتامبر در انظار عمومي ظاهر مي‌شود و با خوشرويي به استقبال جمعيت مي‌رود و شاهد اجراي رقص ملي سنتي مي‌شود. به گفته تحليلگران، اين راهي است که او به مردم نشان دهد در سلامت کامل به سر مي‌برد. امسال مراسم رقصي در کار نخواهد بود. در حقيقت برخي از تحليلگران گمانه‌زني مي‌کنند که اعلام عمومي خبر بستري شدن کريم‌اف در بيمارستان درباره لزوم توضيح دادن غيبت او از مراسم رقص روز پنج‌شنبه بوده است.
∎