سید اصغر شاه‌زیدی پیشکسوت و مربی قرآن، استان مرکزی در گفت‌و‌گو با
خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از استان مرکزی، با اشاره به خلأهای قرائت‌های امروزی گفت: قرائت رایج قبل از انقلاب اسلامی بین مردم به سبک امروزی نبود و قاریان معمولاً با تلفظ و لهجه فارسی کلمات قرآن را ادا و از نغمات و دستگاه‌های موسیقایی فارسی استفاده می‌کردند، مقوله‌ای که امروز هم گاهی دیده می‌شود.
شاه‌زیدی اضافه کرد: کم‌کم با گسترش ارتباطات از طریق رادیو و تلویزیون، سبک قرائت مصری در بین اساتید و قاریان ایرانی متداول شد و امروز با آموزش‌های سهل‌الوصولی که از سوی نهادهای مختلف در دسترس قرآن‌آموزان قرار دارد و مربیان و اساتید دلسوزی که در این وادی زحمت می‌کشند بسته به استعداد آموزنده، در مدت زمان اندکی می‌توان به تمام قواعد و ظرایف این هنر اسلامی دست پیدا کرد.
تکامل تلاوت‌های امروزی به لحاظ فنی
این پیشکسوت قرآنی ادامه داد: با مقایسه تلاوت‌ها و امکانات 4 دهه پیش، می‌توان گفت امروز از نظر فنی شاهد قرائت‌های خیلی خوبی هستیم و کمبودی در این زمینه احساس نمی‌شود، اما برای یک قرائت مطلوب که ایده‌آلی برای آینده باشد به نظر من باید از خود قرآن کمک بگیریم و دستوراتی که در این زمینه دارد را مدنظر قرار دهیم و با استفاده از بیانات بزرگان دین، اصول و قواعد کاربردی یک قرائت مطلوب را تعریف کنیم تا به عنوان نقشه راه، راهنمای جامع جامعه قرآنی باشد.
وی در تشریح لازمه‌های تلاوت معنا محور اظهار کرد: طبعاً وقتی با کسی صحبت می‌کنیم متوجه درستی و چیدمان صحیح کلمات گفتارمان هستیم و از آهنگ‌های گفتاری که بیانگر احساسات ما در آن لحظه است نیز کمک می‌گیریم تا بتوانیم مفهومی را که در نظر داریم به خوبی به مخاطب انتقال دهیم.
شاه‌زیدی گفت: در مقام خواندن قرآن، قاری باید دقیقاً دارای این ویژگی باشد، یعنی اینکه خواننده قرآن، ابتدا باید خودش مفهوم آنچه را که می‌خواند به درستی درک کند تا بتواند با بهره‌گیری از روش‌های فنی تلاوت، مفاهیم آیاتی که می‌خواند را به ذهن شنونده انتقال دهد.
وی تصریح کرد: البته برای رسیدن قاری قرآن به چنین سطحی می‌بایست آموزش‌های مختلفی ببیند، قاری باید اعتقاد نظری و قلبی نسبت به آنچه می‌خواند داشته باشد و خود را به مرحله اعتقاد عملی برساند.
به‌گفته شاه‌زیدی قاری قرآن در این مقام تمام استعداد و توان هنری خود را برای ترویج کلام الهی به کار می‌گیرد و از اینکه چنین رسالتی را به عهده گرفته به خود می‌بالد و اینکه خداوند این لیاقت را به او داده تا بتواند واسطه بین کلام خدا با بندگان خدا باشد را برای خود بزرگ‌ترین افتخار می‌داند.
وی صوت و لحن را دو رکن اصلی تلاوت قرآن برشمرد و اضافه کرد: لازم است قاری قرآن به تمام ظرایف تئوری و عملی صوت و لحن مسلط باشد و به اندازه لازم در تلاوت خود در کنار دیگر ارکان مانند تلفظ و جمله بندی صحیح، از آنها استفاده کند و در نهایت توازن بین ارکان تلاوت ایجاد کند.
قاری قرآن به دنبال هنرنمایی شخصی نیست
شاه‌زیدی افزود: حال اگر به یکی از ارکان تلاوت بیشتر یا کمتر از دیگری پرداخته شود، تلاوت مطلوب حاصل نخواهد شد، تمام اجزای قرائت باید برای رضایت خداوند متعال به کار گرفته شود، در قرائت مطلوب قاری قرآن سعی در هنر نمایی خود نمی‌کند بلکه می‌کوشد با توانایی و هنر خود زیبایی‌های آیات الهی را متجلی کند.
شاه زیدی با اشاره به رویکرد مسابقات قرآن ادامه داد: مسابقات نه تنها آسیبی به معنا محوری قرائت نمی‌رساند، بلکه فی‌نفسه کاری با ارزش است، مسابقات برای نوآموزان قرآنی امکان طی مدارج عالی قرائت را فراهم می‌کند و انگیزه‌ساز است.
وی ادامه داد: البته به نظر بنده مسابقات از نظر شکلی کما فی سابق باید ارتقاء کمی و کیفی بیشتری پیدا کنند، برگزاری مسابقات قرآن در سطوح مختلف داخلی و خارجی باعث شور و نشاط معنوی در جهان اسلام می‌شود و یک فضای رقابتی را در این عرصه ایجاد می‌کند که در نهایت منجر به ترویج فرهنگ قرآنی می‌شود.
شاه زیدی گفت: نکته حائز اهمیت اینکه؛ بهتر است کاروان مسابقات مسیری را در پیش بگیرد که در آن متسابق یک رقابت همه جانبه از حیث پرداختن به موضوعات ظاهری و باطنی قرآن کریم را تجربه کند، واقعیت این است که تاکنون اقدامات خوبی برای ترویج تلاوت‌های معنامحور از سوی نهادها دولتی و حتی مردمی صورت گرفته و فعالیت‌های چشم‌گیری در این زمینه در جریان است.
این پیشکسوت قرآنی در پایان توضیح داد: به عنوان نمونه تدریس زبان و ادبیات عربی در دوره‌های ابتدایی و متوسطه و برنامه‌های معارف رادیو و تلویزیون، مساجد و هیئت‌های قرآنی از اقداماتی است که بستر معنامحوری را چه برای قاری قرآن و چه برای مستمع فراهم می‌کند که باید به تقویت و استمرار آنها توجه کافی شود، می‌توان طرح‌های ابتکاری کارشناسی شده، از اهل ذوق را در این زمینه مطالبه کرد و در جای خود از آنها استفاده نمود.
∎
شاه‌زیدی اضافه کرد: کم‌کم با گسترش ارتباطات از طریق رادیو و تلویزیون، سبک قرائت مصری در بین اساتید و قاریان ایرانی متداول شد و امروز با آموزش‌های سهل‌الوصولی که از سوی نهادهای مختلف در دسترس قرآن‌آموزان قرار دارد و مربیان و اساتید دلسوزی که در این وادی زحمت می‌کشند بسته به استعداد آموزنده، در مدت زمان اندکی می‌توان به تمام قواعد و ظرایف این هنر اسلامی دست پیدا کرد.
تکامل تلاوت‌های امروزی به لحاظ فنی
این پیشکسوت قرآنی ادامه داد: با مقایسه تلاوت‌ها و امکانات 4 دهه پیش، می‌توان گفت امروز از نظر فنی شاهد قرائت‌های خیلی خوبی هستیم و کمبودی در این زمینه احساس نمی‌شود، اما برای یک قرائت مطلوب که ایده‌آلی برای آینده باشد به نظر من باید از خود قرآن کمک بگیریم و دستوراتی که در این زمینه دارد را مدنظر قرار دهیم و با استفاده از بیانات بزرگان دین، اصول و قواعد کاربردی یک قرائت مطلوب را تعریف کنیم تا به عنوان نقشه راه، راهنمای جامع جامعه قرآنی باشد.
وی در تشریح لازمه‌های تلاوت معنا محور اظهار کرد: طبعاً وقتی با کسی صحبت می‌کنیم متوجه درستی و چیدمان صحیح کلمات گفتارمان هستیم و از آهنگ‌های گفتاری که بیانگر احساسات ما در آن لحظه است نیز کمک می‌گیریم تا بتوانیم مفهومی را که در نظر داریم به خوبی به مخاطب انتقال دهیم.
شاه‌زیدی گفت: در مقام خواندن قرآن، قاری باید دقیقاً دارای این ویژگی باشد، یعنی اینکه خواننده قرآن، ابتدا باید خودش مفهوم آنچه را که می‌خواند به درستی درک کند تا بتواند با بهره‌گیری از روش‌های فنی تلاوت، مفاهیم آیاتی که می‌خواند را به ذهن شنونده انتقال دهد.
وی تصریح کرد: البته برای رسیدن قاری قرآن به چنین سطحی می‌بایست آموزش‌های مختلفی ببیند، قاری باید اعتقاد نظری و قلبی نسبت به آنچه می‌خواند داشته باشد و خود را به مرحله اعتقاد عملی برساند.
به‌گفته شاه‌زیدی قاری قرآن در این مقام تمام استعداد و توان هنری خود را برای ترویج کلام الهی به کار می‌گیرد و از اینکه چنین رسالتی را به عهده گرفته به خود می‌بالد و اینکه خداوند این لیاقت را به او داده تا بتواند واسطه بین کلام خدا با بندگان خدا باشد را برای خود بزرگ‌ترین افتخار می‌داند.
وی صوت و لحن را دو رکن اصلی تلاوت قرآن برشمرد و اضافه کرد: لازم است قاری قرآن به تمام ظرایف تئوری و عملی صوت و لحن مسلط باشد و به اندازه لازم در تلاوت خود در کنار دیگر ارکان مانند تلفظ و جمله بندی صحیح، از آنها استفاده کند و در نهایت توازن بین ارکان تلاوت ایجاد کند.
قاری قرآن به دنبال هنرنمایی شخصی نیست
شاه‌زیدی افزود: حال اگر به یکی از ارکان تلاوت بیشتر یا کمتر از دیگری پرداخته شود، تلاوت مطلوب حاصل نخواهد شد، تمام اجزای قرائت باید برای رضایت خداوند متعال به کار گرفته شود، در قرائت مطلوب قاری قرآن سعی در هنر نمایی خود نمی‌کند بلکه می‌کوشد با توانایی و هنر خود زیبایی‌های آیات الهی را متجلی کند.
شاه زیدی با اشاره به رویکرد مسابقات قرآن ادامه داد: مسابقات نه تنها آسیبی به معنا محوری قرائت نمی‌رساند، بلکه فی‌نفسه کاری با ارزش است، مسابقات برای نوآموزان قرآنی امکان طی مدارج عالی قرائت را فراهم می‌کند و انگیزه‌ساز است.
وی ادامه داد: البته به نظر بنده مسابقات از نظر شکلی کما فی سابق باید ارتقاء کمی و کیفی بیشتری پیدا کنند، برگزاری مسابقات قرآن در سطوح مختلف داخلی و خارجی باعث شور و نشاط معنوی در جهان اسلام می‌شود و یک فضای رقابتی را در این عرصه ایجاد می‌کند که در نهایت منجر به ترویج فرهنگ قرآنی می‌شود.
شاه زیدی گفت: نکته حائز اهمیت اینکه؛ بهتر است کاروان مسابقات مسیری را در پیش بگیرد که در آن متسابق یک رقابت همه جانبه از حیث پرداختن به موضوعات ظاهری و باطنی قرآن کریم را تجربه کند، واقعیت این است که تاکنون اقدامات خوبی برای ترویج تلاوت‌های معنامحور از سوی نهادها دولتی و حتی مردمی صورت گرفته و فعالیت‌های چشم‌گیری در این زمینه در جریان است.
این پیشکسوت قرآنی در پایان توضیح داد: به عنوان نمونه تدریس زبان و ادبیات عربی در دوره‌های ابتدایی و متوسطه و برنامه‌های معارف رادیو و تلویزیون، مساجد و هیئت‌های قرآنی از اقداماتی است که بستر معنامحوری را چه برای قاری قرآن و چه برای مستمع فراهم می‌کند که باید به تقویت و استمرار آنها توجه کافی شود، می‌توان طرح‌های ابتکاری کارشناسی شده، از اهل ذوق را در این زمینه مطالبه کرد و در جای خود از آنها استفاده نمود.