صاحب‌خبر - قسمت اول: کارگردان فیلم «شیار 143» معتقد است: ما برای مخاطب خارجی که از جنگ عراق و ایران اطلاعی ندارد، اثری تولید نکرده‌ بودیم که بیننده خارجی بتواند ببیند و از آن سر دربیاورد. نرگس آبیار بر این باور است که «شیار 143» فیلمِ تمام مادرانی است که در سراسر جهان گمشده‌ای در جنگ دارند. این فیلم قرار است به زودی چند نمایش محدود در انگلیس داشته باشد، به همین مناسبت در ادامه گفت‌وگوئی را با این کارگردان می‌خوانیم. آبیار در ابتدا درباره نقش فرهنگ در انتقال مفاهیم انسانی و به تبع آن نقش هنر در انتقال و تبیین فرهنگ‌ها بیان کرد: وظیفه هنرمند این است که در وهله اول با یک اثر هنری که شامل داستان یا فیلم یا حوزه‌های مختلف هنر می‌شود، یک چالش و علامت سؤالی را در ذهن مخاطب ایجاد کند. من موافق واژه‌هائی مانند رسالت هنرمند و امثالهم که خیلی هم باب و کلیشه شده است، نیستم بلکه معتقدم هنرمند همین که چالشی را در ذهن مخاطب ایجاد کند و او را به فکر وادارد، کافی است. حالا این چالش و فکر ممکن است درباره یک ناهنجاری اجتماعی یا یک نگاه معرفت‌شناختی به هستی یا نگاه هستی‌شناسانه به موضوعی خاص باشد. او افزود: همه این‌ها باید بتواند مخاطب را به فکر وادارد؛ هرچند شاید در وهله اول آن داستان یا فیلم، حرف بزرگی برای گفتن ندارد اما لزوماً صحبت من درباره این حرف بزرگ نیست. این به فکر واداشتن و به چالش کشیدن است که به نوعی تبدیل خواهد شد به یک رستگاری در بخشی از زندگی یک آدم. ممکن است یک اثر هنری چنان تأثیری بگذارد که تمام این سال‌های عمرش را تغییر دهد. می‌دانم که کم اتفاق می‌افتد ولی ممکن است که بخشی از پازل کوچک از بخشی از زندگی مخاطب باشد که او را کامل‌تر کند و به سمت یک پیراستگی بکشاند. کارگردان فیلم «شیار 143» در پاسخ به اینکه فیلمش تا چه اندازه توانسته نمایندگی آرمان‌های طیف بزرگی از جامعه ایران را به عهده بگیرد که در جنگ حضوری مستقیم داشته‌اند به ایسناگفت: اول بگویم که با کلمه آرمان مشکل دارم. هدفِ داستان، رمان و فیلم، آرمان نیست؛ چون آرمان موضوعی خیلی کلی و غایت‌مند است که این غایت‌مندی را در سینما و داستان امروز نداریم، البته به صورت جزئی‌نگرتر و مینیمال‌تر دیده می‌شود. «شیار 143» اما نماینده تمام زن‌ها در دنیا است که گمشده‌ای در جنگ دارند و مختص تنها زنان و مادران ایران نیست. ما در تمام جنگ‌های دنیا، زنانی داریم که فرزندان خود را یا از دست داده‌اند یا آن‌ها را گم کرده‌اند و انتظار کشنده‌ای برای بازگشت فرزندان خود تحمل کرده و می‌کنند. حالا تفاوت کشور ما این است که این انتظار حماسی‌تر و معرفت‌شناختی‌تر است. معمولاً زنان و مادران جنگ ما، صبوری و اعتقاد و باور معنوی داشتند که این‌ها را نسبت به تحمل مصائب جنگ خیلی قوی می‌کرد. آبیار درباره تأکید بر انتظار برای یافتن این گمشده اظهار کرد: فرزندی که شهید می‌شود، برمی‌گردد و سؤالی بی‌جواب نمی‌ماند؛ اما انتظار مادرانی که جسد فرزندانشان بازنگشته، قابل توصیف نیست. این مادران شرائط بسیار سختی را متحمل می‌شوند. مادرانی را می‌شناسم که هنوز انتظار فرزندان به جنگ رفته خود را می‌کشند و هنوز شوریده‌حال و شوریده‌سر و بی‌تاب و بی‌قرارند. گاهی مادری 20 سال با تمام وجود و تمام سلول‌های تنش، لحظات انتظار را تجربه کرده و این انتظار شخصیت‌های این زنان را بزرگ کرده و به آن عمق بخشیده است. او اضافه کرد: تأکید من هم در همین نقطه است. تفاوت زن منتظر ایرانی با زنان دیگر این است که به این قضیه اومانیستی و نهیلیستی نمی‌نگرد و مرگ را پایان زندگی نمی‌داند. یک معنویتی در این ماجرا می‌بیند که به تمام انتظارات او عمق و معنا می‌دهد. وی درباره اکران نشدن «شیار 143» در خارج از کشور با توجه به اکران موفق آن در داخل با اشاره به اینکه «شیار 143» در خارج از کشور تنها در جشنواره‌ها اکران شده و چند نمایش محدود در آذربایجان و فرانسه داشت، گفت: درباره دلیل اینکه اکران عمومی نشده هم باید بگویم که مجال آن برای ما فراهم نشد. این فیلم در داخل کشور اکران موفقی داشت و در 30 جشنواره خارجی شرکت کرد و 8 جایزه هم از این جشنواره‌ها گرفت. بعد از اتمام این فیلم و نمایش آن در ایران، به دنبال کار بعدی‌ام رفتم. نمی‌دانم، شاید پیگیری این امر باید از سوی مسئولان امر صورت بگیرد. آبیار در پاسخ به اینکه بازتاب نمایش فیلم نزد مخاطبان خارجی چطور بوده است؟ گفت: ما وقتی در جشنواره‌ها مانند جشنواره پوسان (کره جنوبی) فیلم را نمایش می‌دهیم، خیلی از مردم آن کشورها اعلام می‌کنند که ما نمی‌دانستیم ایران درگیر چنین جنگی شده بود. حتی هیچ اطلاعی از جنگ 8 ساله ما که این همه شهید و این همه تبعات بابتش دادیم، نداشتند. جنگ 8 ساله ما در بحران‌های منطقه از جمله حمله عراق به کویت و جنگ‌های خلیج فارس و ... گم شده. متأسفانه کاری نکرده‌ایم که آن را جهانی کنیم. این فیلمساز در ادامه در توضیح اینکه چرا فکر می‌کند کار خاصی انجام نشده است در حالی که آثار ادبی و سینمائی مختلفی درباره جنگ تولید شده است؟ بیان کرد: درباره سینما باید بگویم که ما آثاری درباره جنگ ساخته‌ایم که احتیاج به یکسری اطلاعات فرامتنی دارد. من به عنوان یک ایرانی که از جنگ خبر دارم می‌دانم که این فیلم چه حرفی برای گفتن دارد. با این حال برای مخاطبی که از جنگ ما اطلاعی ندارد، اثری تولید نکرده‌ بودیم که احتیاج به اطلاعات فرامتنی نداشته باشد و بیننده خارجی بتواند ببیند و از آن سردربیاورد. وی افزود: این موضوع را هنگام ساخت «شیار 143» مدنظر قرار دادیم و در آن تاریخی از جنگ را ارائه دادیم. اطلاعاتی درباره آغاز جنگ و عملیات‌ها و حتی امضای قطعنامه و تبادل اسرا در این فیلم ارائه شده است. این تاریخ از جنگ ارائه می‌شود و بیننده خارجی آن را به دست می‌آورد، اما فیلم‌های سینمائی دیگر ما در موضوع جنگ این طور نیستند و بیننده باید به اطلاعات فرامتنی رجوع کند تا بداند اصل موضوع چیست، به همین دلیل جنگ ما خیلی جهانی نشده و بیننده‌های خارجی با تماشای اثر نمی‌توانند خیلی با آن ارتباط برقرار کنند. ادامه دارد...∎​