![](http://itmen.ir/files/104/Image/ArticleSmallPic/1395/6/8/bd64dea293674ef6b013ad4f3aff46c3.jpg)
منصور اولی
نبود نظام کارمزد درست یا بهتر بگوییم نقشه تجاری مشخص درخصوص پرداخت های خرد، اصلی ترین مشکل مزمن در این بخش محسوب می شود. در سال های اخیر پیشرفت های خوبی در حوزه پرداخت های الکترونیکی آنلاین در کشور صورت گرفته است و شرکت شاپرک هم توانسته است به عنوان یک بازوی هدایت کننده مانع از توقف خدمات دهی در این حوزه شود؛ اما این اقدام ظاهرا در حال تبدیل شدن به یک رویه در تجاری سازی صنعت پرداخت است و آن طور که از حرکات و سیاست های بانک مرکزی بر می آید، رویه ناصحیح معاف کردن کاربران و استفاده کنندگان از خدمات پرداخت الکترونیکی به صورت تلویحی پذیرفته شده است و شرکت شاپرک همچنان با قدرت در حال کشیدن پول از جیب بانک ها و توزیع درآمد بین PSP ها است. درواقع در نظام فعلی پرداخت ایران، بانک ها هم خدمات می دهند هم بابت خدماتی که ارایه می کنند، پول می پردازند.
پرداخت های آفلاین یک ضرورت در کما
با وجود همه ایراداتی که به اقتصاد ارایه خدمات پرداخت آنلاین وارد است، حداقل با تاسیس شرکت شاپرک و ساماندهی پذیرنده ها و ... این کار هرچند روی پایه های یک دیوار کج در حال انجام است؛ اما مردم می توانند از این خدمات استفاده کنند. در سال های اخیر میزان تراکنش های خرد آنلاین به شدت افزایش یافته است و بر اساس آمار شاپرک، حدود 50 درصد تراکنش های روزانه زیر 30 هزار تومان است. بر اساس استانداردهای جهانی حوزه پرداخت، پذیرش این حجم از تراکنش های خرد به صورت آنلاین با توجه به هزینه هایی که دارد و از سوی دیگر به دلیل حفره های امنیتی در تراکنش های آنلاین پذیرفتنی نیست. این در حالیست که بانک مرکزی از سال های 89 و 90 قرار بود با اجرایی کردن سامانه سپاس مدلی مانند شاپرک را برای گسترش پرداخت های خرد به صورت کیف پول یا همان پرداخت آفلاین ایجاد کند تا از بار تراکنش های آنلاین بکاهد؛ اما نبود نظام کارمزد کارآمد در این حوزه باعث شد با وجود همه مطالعات انجام شده این پروژه راکد بماند. برخی از کارشناسان حوزه پرداخت اعتقاد دارند اساسا بانک مرکزی بررسی طرح تجاری سازی و گسترش این نوع پرداخت الکترونیکی را از دستور کار خارج کرده است. این در حالی است که به اعتقاد همان کارشناسان گسترش پرداخت های خرد آفلاین یک ضرورت مهم در حوزه پرداخت به حساب می آید و خارج شدن آن از دستور کار می تواند در بلند مدت آسیب های جدی به نظام پرداخت کشور وارد کند.
حالا سوال مهم این است که آیا بانک مرکزی واقعا برنامه ریزی برای گسترش پرداخت های خرد آفلاین را فراموش کرده است؟ اگر اینگونه است، آیا طرح جایگزینی دارد یا همچنان می خواهد همه چیز را آنلاین و با افزایش فشار بر شبکه شتاب و شاپرک و با همان مدل تجاری ادامه دهد؟ و در نهایت اینکه آیا قرار نیست نظام جامع کارمزد خدمات بانکی اجرایی شود؟