با دکتر سیدرضا صالحی امیری در سازمان اسناد و کتابخانه ملی قرار گفتوگو داشتیم؛ اما ترافیک صبحگاهی تهران فرصت گفتوگوی حضوری را گرفت و وی به سؤالات «ایران» درباره کارنامه سه ساله دولت مکتوب پاسخ داد. سؤالاتی که بیش از هر چیز درباره انتقادات مخالفان و حامیان دولت مطرح است.از جمله این ادعاهای حامیان که چرا دولت روحانی در دفاع از خود ضعیف ظاهر شده است؟ چرا بدنه دولت به اندازه رئیس جمهوری با صراحت از شرایط کشور سخن نمیگویند؟ چرا رئیس جمهوری در بیان پشت پرده تحرکات هر روزه مخالفان، به اندازه صراحتش شفافیت ندارد؟ پاسخ مشاور رئیس جمهوری و رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی به این سؤالات را در زیر میخوانید:
یکی از انتقادات از دولت یازدهم -که عمدتاً از سوی حامیان مطرح میشود- این است که دولت در دفاع از خود ضعیف ظاهر شده است. این طیف معتقدند مجموعه دولت نتوانسته همپای رئیس جمهوری و به صراحت ایشان از کارکرد دولت دفاع کند. تا چه میزان این انتقاد را وارد میدانید؟ چرا اعضای دولت به اندازه آقای روحانی در دفاع از عملکرد دولت صراحت ندارند؟
یکی از مهم ترین ویژگیهای دولت روحانی، کارآمد بودن آن است. این دولت متشکل ازمدیران با تجربه وکارآمد است که براساس عقلانیت وکارشناسی عمل میکنند؛ میتوان ادعا کرد که دردولت، احساسات حاکم نیست وهمه تصمیمات با مطالعه ونظام کارشناسی صورت میگیرد. دولت امروز درمسیر حرکت خود در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و... بر مبنای مطالعات کارشناسی حرکت میکند. آنچه درگذشته به کشورصدمه میزد، تصمیمات احساسی و لحظهای بود. دولت روحانی از ابتدای فعالیت مبتنی براصل کارآمدی، استقرار نظام کارشناسی وعقلانیت عمل کرد. ضمن اینکه دولت آقای روحانی برآیند وتجربه مدیریتی همه دولتهای بعد ازانقلاب را به کار گرفته است. یعنی درکابینه امروز تمامی اعضای کابینه بعد از انقلاب حضور دارند و در عین حال، دولت جناحی نیست.
به بیان دیگر دولت آقای روحانی برآیند همه نحلهها و جریانهای داخل نظام و ملی است و طبیعی است که گاهی در مواضع برخی از اعضای آن تفاوتهایی وجود داشته باشد. اما این تفاوتها به هیچ وجه به معنای ناهماهنگی نیست. البته بهتر است که دولت در مواردی مثل هجمههایی که به دولت وارد میشود، با صدای واحدی از خود دفاع کند.
آیا این نحوه پاسخگویی را متناسب با هجمه مخالفان و منتقدان دولت میدانید؟
این هم یکی از مظلومیتهای دولت روحانی است که باید هر روز در مقابل هجمهها و تخریبها، انرژی خود را به جای تلاش در جهت پیشرفت و رسیدن به قلههای توسعه، صرف رفع ابهامات ساختگی مخالفان کند. البته رویکرد اخلاقی در دولت و پرهیزازهر نوع بدرفتاری سیاسی و پایبندی به عنصری به نام اخلاق سیاسی یک اصل پذیرفته شده در دولت آقای روحانی است.
یکی از انتقاداتی که به رئیس جمهوری وارد میشود این است که به اندازه صراحتشان، شفافیت ندارند. به اعتقاد ناظران رئیس جمهوری در مواجهه با مخالفانی که بیمحابا فضاسازی میکنند، با تحفظ و ملاحظات متعدد سخن میگوید. در حالی که یکی از مطالبات عمومی مردم -که البته بحق نیز هست-این است که از پشت پرده تحرکات مخالفان علیه دولتیکه به وی رأی دادهاند، مطلع باشند. چقدر این انتقاد را درست و بجا میدانید؟ بویژه در سال پایانی دولت که تحرکات مخالفان شدت و حدت گرفته است؟
شخص آقای روحانی در این باره استراتژی مشخصی دارند. ایشان به هیچ وجه در دام رسانههای مخالف نمیافتند و نگاه ایشان مبتنی بر منافع ملی است. متأسفانه مخالفان به هیچ وجه منافع ملی و مصالح کشور را در نظر نمیگیرند.
آقای روحانی در ایام تبلیغات شعارهایی در حوزه سیاست داخلی مطرح کردند. جذب نخبگان، تشکیل کابینه فراجناحی، تعامل با سایر قوا، حمایت از فعالیت احزاب و نهادهای غیردولتی؛ به اعتقاد شما دولت در سه سال گذشته تا چه میزان توانسته به برنامههای خود جامه عمل بپوشاند؟ بویژه که طیفی از اصولگرایان معتقدند دولت به جریان رقیب آنها تمایل بیشتری دارد؟
مهمترین دستاورد دولت روحانی درعرصه سیاسی ایجاد ثبات، آرامش، وفاق و نشاط ملی است. درنقطه مقابل این عملکرد در دولت قبل شاهد فضای هرج ومرج، انتقامجویی، انگ زنی، تخریب وافشا گری بودیم که این فضای منفی به یک امر دائمی تبدیل شده بود. امروز دولت مدافع آزادی فکر، بیان و قلم بر اساس موازین قانونی است. گرچه چالشهایی وجود دارد ولی همه بر این باورهستیم که دولت مدافع امنیت سیاسی جامعه است. این دولت استراتژی خود را برافزایش سرمایه اجتماعی قرارداده وموتورمحرکه حرکت دولت به سمت قلههای توسعه وپیشرفت، سرمایه اجتماعی است واگربخواهیم نمادهای به وجود آورنده این اعتماد وسرمایه اجتماعی را بیان کنیم، یکی ازعلائم رشد سرمایه اجتماعی در این دولت انتخابات است. رفتارمردم در انتخابات به سمت وسوی تأیید سیاستهای دولت بود واین رفتار مردم نشان میدهد همچنان پایگاه سرمایه اجتماعی دولت قوی است. ما در سه سال گذشته آشتی اصحاب فرهنگ، نخبگان و دانشجویان با دولت را شاهد بودیم. من بر این باورم رابطه قهری که نخبگان، فرهیختگان و اصحاب قلم، هنرمندان و روشنفکران با دولت گذشته داشتند در دولت روحانی به آشتی ملی تبدیل شد. جدا از نقدهایی که ممکن است وجود داشته باشد امروز شما هیچ نخبهای را نمیبینید که باور نداشته باشد که ظهور دولت روحانی فرصتی جدید برای ملت ایران است، اما نوع تحلیل این پدیده ممکن است در ذهنیت افراد متفاوت باشد. برخی اعتقاد دارند دولت از این فرصت استفاده کافی نداشته ولی عدهای نیز معتقدند استفاده خوبی از این فرصت صورت گرفته است. فراموش نکنیم امروز هنرمندان براحتی میتوانند فیلم بسازند و اظهار نظر کرده و در جامعه حضور و ظهور داشته باشند و از سوی دیگر اصحاب دانشگاه میتوانند میتینگ برگزار کنند دانشجویان میتوانند تجمع و اعتراض داشته و مطبوعات نیز تا حدود زیادی میتوانند به انتقاد بپردازند این موارد را مقایسه کنیم با گذشتهای که همه صاحبان قلم در حوزه مطبوعات و حوزه مجازی احساس ناامنی داشتند. امروز این امنیت ذهنی به وجود آمده است که دولت در برابر قلم قرار نگرفته و مدافع قلم و صاحبان قلم است. دستاورد دیگر دولت در حوزه فرهنگ تقویت نهادهای فرهنگی، صنفی و مدنی است به این معنا که دولت به نهادهای صنفی و مدنی بها داده است. آقای دکتر روحانی در ابتدای نمایشگاه بینالمللی کتاب جملهای را اعلام کردند که ممیزی به صاحبان قلم و مطبوعات سپرده شود و این به معنی تقویت نهادهای مدنی است.
یکی از اصلیترین انتقادها به دولت، معضلات حوزه اقتصادی و معیشتی است. منتقدان معتقدند برخلاف شعار رئیس جمهوری مبنی بر اینکه «هم چرخ سانتریفیوژ بچرخد هم چرخ زندگی مردم» اوضاع معیشتی مردم از گذشته بدتر شده است. هر چند که آمار از کاهش نرخ تورم میگوید اما رکود باعث بروز مشکلات برای مردم شده است. دولت در سه سال گذشته چه تدابیری اندیشیده است و چرا این تدابیر به نتیجه مطلوب نرسیده است؟
نگاهی به وضعیت اقتصادی سالهای گذشته و رکود حاکم بر کشور در سالهای پایانی دولت قبل وخامت اوضاع را نشان میدهد و اگر شرایط قبلی ادامه مییافت وضعیت بسیار خطرناکی داشتیم. دولت در سه سال گذشته موفق شد غول تورم را مهار کند و تورم افسار گسیخته 43 درصدی را امروز به زیر 10 درصد برساند. منتها عوارض تحریمها و مشکلات گذشته تا امروز ادامه یافته و البته آقای رئیس جمهوری هم در گفتوگوی تلویزیونی اخیر اعلام کردند که بسیار امیدوارند که امسال شاهد گشایشهایی باشیم. وانگهی به موضوع اقتصاد باید با دید کلی نگاه شود. دراین حوزه لازم است بررسی شود حرکتهای جدی در گشایش اقتصادی صورت گرفته یا خیر.
دربررسی این مورد یک نقطه مطلوب و آرمانی وجود دارد. بله ما به نقطه آرمانی نرسیدیم ولی دولت برای حل مسائل اقتصادی قدمهایی برداشته است نه اینکه دولت اقداماتی در این زمینه صورت نداده. آیا صادرات نفت امروزبه بالای دومیلیون بشکه در روز رسیده؟
آیا امروزدولت توانسته نرخ تورم را تک رقمی کند؟ آیا دولت جلوی ناامنی اقتصادی را گرفته؟ فراموش نکنیم در دولت قبل قیمت دلارهزارتومان دریک روز بالا و پایین میرفت. اما امروزهمه اعتراف دارند که دولت توانسته ثبات اقتصادی ایجاد کند. ثبات اقتصادی دستاورد بزرگی است. به این معنا که فردی که بازاری است یا صاحب کارخانه است حداقل میتواند برای یک سال آینده خود برنامهریزی کند.
بزرگترین چالش دولت روحانی در سال پایانی را چه میدانید و راه گذر از این چالش چیست؟
بزرگترین چالش دولت را القای ناکارآمدی دولت به افکار عمومی از سوی مخالفان میدانم و برای مقابله با آن سرمایهگذاری جدی بر حوزه سرمایه اجتماعی یعنی ساماندهی اجتماعی برای اعتماد، رضایت و مشارکت اجتماعی را نخستین مسألهای میدانم که باید برای آن تحرک داشت. نکته دوم بحث پیگیری و حل مسائل بینالمللی است. این نظام از مجموعهای از تحریمهای ظالمانه کشنده که باعث فشار جدی شده عبور کرده است. باید به نحوی عمل شود که آن طرح به نتیجه برسد چون ملت هزینه زیادی برای به ثمر رسیدن آن داده است. نکته سوم وفاق و انسجام ملی است. هر جامعهای که در آن انشقاق سیاسی، فرهنگی و اجتماعی گسترش پیدا کند و رهبران دینی و سیاسیاش با هم به طرف تقابل و حذف حرکت کنند، هر جامعهای که احزاب سیاسیاش برای کسب قدرت سیاسی، رقیب را به هر قیمتی به ابتذال بکشند؛ در جامعهای که رسانهها برای تخریب دیگران از هر اتهامی استفاده کنند؛ در نظام سیاسی که اصالت به رقابت و انگ زنی و شایعه داده شود، هیچ کس روی خوش نخواهد دید؛ همگان خسارت خواهند دید و دولت هم زیان میبیند.
نکته کلیدی عبور از پیچ چالشهای موجود برای رسیدن به یک نقطه روشن برای قلههای توسعه، انسجام و وحدت ملی است که رهبر معظم انقلاب هم تذکر دادند که بحث وحدت دولت و ملت مهم است و بسیار نکته کلیدی است. این چیزی است که عده زیادی برای تخریب وحدت سرمایهگذاری کردند. به اعتقاد من مخالفان دولت به گفتمان رهبری هم اعتقاد ندارند که اگر معتقد بودند اینگونه بیمحابا بر دولت نمیتاختند. من معتقدم که مظلومیت دولت روحانی یک نوع شکاف ارتباطی با جامعه است. این همان ضعفی است که رقبای آقای روحانی بخوبی میدانند و سرمایهگذاری شدید روی رسانه کردهاند. دولت روحانی ابزار رسانهای لازم برای گفتمانسازی و گفتوگوی ملی و گزارش ملی را در اختیار ندارد. اگر واقعاً در بین بیش از 50 شبکه رادیویی و تلویزیونی یک شبکه در اختیار دولت بود امروز شما نشاط و رضایتمندی بیشتری در بین مردم میدیدید. این شکاف و انقطاع ارتباطی دولت با مردم محصول عملکرد ناصواب شبکههای اجتماعی و رسانههای مخالف دولت است و جریانهایی که پشت پرده برای تقابل طراحی میکنند.
با توجه به تحرکات زود هنگام شماری از رقبای احتمالی رئیس جمهوری در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده، فضای انتخابات اردیبهشت 96 را چگونه ارزیابی میکنید؟
تجربه تاریخی مردم ایران طی سه دهه گذشته نشان داده که تقابل با رأی مردم نتیجه معکوس میدهد. ما درسال 94تداوم 92 را شاهد بودیم درسال 96 هم تداوم 92 و 94 را شاهد خواهیم بود لذا به اعتقاد من به هرمیزانی که عملیات روانی علیه شخص رئیس جمهوری و دولت افزایش مییابد به همان میزان مقبولیت دولت دربدنه اجتماعی افزایش پیدا میکند. تجربه نشان میدهد به هر میزان تخریب و فشار به دولت افزوده میشود، عملاً در بعد اجتماعی محبوبیت دولت افزایش پیدا میکند. باوجود همه مشکلات اقتصادی، معیشتی و... در ذهنیت جامعه امید جدی وجود دارد که دولت روحانی بتواند مشکلات مردم را حل و فصل کند. این باور در مردم وجود ندارد که دیگران بتوانند ازچالشهای موجود عبور کنند. آقای روحانی در ایجاد ثبات و آرامش و کاهش تنشها موفق بوده است و این برخلاف خواسته کسانی است که زیست و نفع خود را در بحران و ایجاد شرایط بحرانی میدانند. کابوس عدهای، انتخاب مجدد روحانی با رأی بیشتر ملت است و از اینرو از هیچ اقدامی فروگذار نمیکنند و مرزهای اخلاقی را زیر پا میگذارند. در یک کلام عصبانیت مخالفان از روحانی نشان میدهد، دولت روحانی در سه سال گذشته در اداره کشور با وجود همه کاستیها و مشکلات، موفق بوده است.
ویژه نامه روزنامه ایران
نظر شما