استاد محمدعلی مجاهدی متخلص به پروانه از شاعران کشورمان در مورد قابلیت ها و کارکردهای سرود به خبرنگار شبستان گفت: سرود یکی از قالب های مطرح در شعر پارسی است که از پیشینه کهنی برخوردار است، پیشینه ای که حتی به قبل از اسلام برمی گردد. فهلویات که در ذهن تاریخ ما ثبت شده است از قدمت طولانی برخوردارند.

استاد مجاهدی کوتاه بودن فراز را یکی از ویژگی های سرود دانست و افزود: زبان ساده و صمیمی، بیان روایی و جریان بسیار زلال و روانی که در قالب سرود به چشم می خورد را در سایر قالب های شعر پارسی نمی بینیم. سرود این قابلیت را دارد که با زبان مردم کوچه و بازار ارتباط برقرار کند. عواطف، احساسات و عنصر خیالی که در بکارگیری واژه ها و ترکیبات است در سرود وجود دارد.

وی با بیان اینکه سرود قابلیت برقراری رابطه صمیمانه با مخاطب را دارد، عنوان کرد: تاثیرگذاری این قالب به مراتب بیشتر از سایر قالب هاست. دومین ویژگی که برای سرود می توان ذکر کرد، این است که می توان آن را بدون آهنگ خواند. سرود طبعا آهنگین است و وقتی با موسیقی همراه شود، دامنه تاثیرگذاری اش دوچندان می شود.

این شاعر خاطرنشان کرد: در 50 سال گذشته شاهد آفرینش سرودهای بسیار زیادی بودیم که در فاصله زمانی بسیار کوتاه بر سر زبان ها افتاد و تا سالها خاطره این سرودها که معمولا سراینده آنها رهی معیری و بیژن ترقی بودند از خاطر ایرانی ها محو نمی شود. در این نوع سرودها فقط بعد بیدلانگی و عاشقانگی لحاظ می شود.

استاد مجاهدی تصریح کرد: آنچه امروز به عنوان سرود انقلاب مطرح و مورد عنایت مقام معظم رهبری است، سرودهایی است که مرحوم شادروان استاد حمید سبزواری به مناسبت های مختلف دست به آفرینش می زدند. این سرودها در فاصله بسیار کوتاهی بر سر زبان ها افتاد و مردم هم به راحتی با آنها ارتباط برقرار کردند.

نویسنده کتاب هایی همچون " شکوه شعر عاشورا "، " فغان دل "، " محفل روحانیان " و " گنجینه اسرار عمال سامانی " اظهار داشت: شاعر در سرودن سرود سعی می کند از به کار بردن واژه های غیرمتعارف، نامانوس، بیگانه، تامل برانگیز و لغات دشوار پرهیز کند. شاعر می کوشد واژه ها و ترکیب هایی که مردم کوچه و بازار به کار می برند را با شگرد و فن ادبی استفاده کند و عواطف ملی و مذهبی را در قالب موزون و هماهنگ برانگیخته کند.

استاد مجاهدی با بیان اینکه سرود صرفا بیدلانه و عاشقانه نیست، گفت: هرچند به نظر من این نوع سرود هم می تواند در بسیاری از صحنه ها همچون هشت سال دفاع مقدس و خاطره های خانواده شهدا استفاده شود. در پژوهشی که در مورد پیشینه شعر عاشورا در شعر فارسی مطرح کردم، رگه های روشن از سبک وقوع را در شعر عاشورایی می بینیم، در واقع همان حالات که بین دو دلداده اتفاق می افتد، روایت می شود. با استفاده از سبک وقوع در سرودهای ملی و مذهبی شاکله محتوایی سرود را به سمت و سویی ببریم که درجه تاثیرگذاری سرود را بیشتر کنیم.

وی با تاکید بر لزوم توجه به محتوای سرود بیان کرد: اگر قرار شود به سرود بها داده شود و بر روی آن سرمایه گذاری شود و اگر قرار باشد به عنوان یک قالب مطرح در ادبیات معاصر به سرود نگاه شود، سرود باید به لحاظ محتوایی قابل دفاع باشد. سرود باید محتوای ارزشی، حماسی، عاطفی و احساسی داشته باشد. شاعر باید آمیزه ای از این مقوله ها را به کار گیرد و نیاز جامعه اسلامی معاصر را که تشنه روایی است و در تب بیداری می سوزد را برطرف کند. شاعر باید خوراک معنوی مناسب به مخاطب دهد و نیاز عاطفی، حماسی مخاطب را تا حدی که مقدور باشد، پاسخ دهد.

استاد مجاهدی اظهار داشت: اگر قرار باشد به 40 سال قبل برگردیم و در همان سمت و سو حرکت کنیم، قطعا با آسیب هایی مواجه می شویم که دامنه اش کم نیست. امروز شاهدیم برخی شاعران جوان ما که استعداد شگرفی دارند فقط به سرودهای عاشقانه و به اصطلاح آن طرف آبی روی آورده اند. مسلما این سرود در فضایی که ما تنفس می کنیم، نیاز جامعه اسلامی نیست. هرچند این سرود هم مخاطبان خاص خود را دارد و ما نمی خواهیم آن را تخطئه کنیم.

وی معتقد است، باید سرودهایی که به لحاظ محتوایی مقوله هایی مانند اعتراض، دفاع، پایداری، گذشت، بیداری و رهایی را مطرح می کنند، لحاظ کنیم و مورد توجه قرار دهیم تا ادامه دهنده حرکت استاد مرحوم حمید سبزواری باشیم. در حقیقت باید یک تشخص برای سرود انقلابی معاصر به وجود آوریم، سرودی با شاخصه های کاملا ممتاز و قابل دفاع و در عین حال افتخارآمیز.

گفتگو از مریم داوری