طرح برخی شایعات مبنی بر وجود الکل در برخی آدامس ها یا ورود ژلاتین مصرفی به کشور با منشا خوکی این روزها موجب شده است تا عده ای بیش از پیش بحث «برند حلال» و ضرورت درج آن روی بسته بندی محصولات غذایی را مطرح کنند برند «حلال» نوعی استاندارد اسلامی است که وجود آن روی محصولات غذایی به معنای آن است که مصرف آن از نظر موازین شرعی برای مسلمانان مشکلی ندارد.

این برند برگرفته از «غذای حلال» در دین اسلام است. در میان مسلمانان نخستین بار، سالها پیش مالزی استفاده از آن را در مورد محصولات غذایی باب کرد. اما حالا، بسیاری از کشورهای اسلامی هم آن را مورد استفاده قرار می دهند، به گونه ای که به یک علامت جهانی در دنیا تبدیل شده و حتی مورد استقبال شهروندان کشورهای غیر اسلامی هم قرار گرفته است.

برند حلال علاوه بر محصولات مختلف غذایی و آشامیدنی ، مواد آرایشی ، بهداشتی و دارویی را هم در بر می گیرد. اما بیشترین کاربرد آن برای موادغذایی است و نشان می دهد که در تهیه مواد اولیه محصول از حیوانات حرام گوشت یا مواد و محصولاتی که از نظر اسلام غیرشرعی به شمار می رود، استفاده نشده است.

مردم با دیدن برند حلال به ویژه در کشورهای غیرمسلمان خیالشان راحت می شود که غذا حلال است و با فراغ بال می‌توانند آن را مصرف کنند. متولی صدور برند حلال در ایران مرکز ملی تحقیقات جمهوری اسلامی ایران است که مردم در مقاطعی که شایعات و اخباری مبنی بر ورود و عرضه آدامس های الکلی یا وجود منشاء خوکی در برخی داروها مطرح شد، با اسم این مرکز بیشتر آشنا شدند.

با انتشار اخباری مبنی بر صدور گواهی حلال سئوالاتی برای مردم مطرح شد که پس چرا این لوگو را روی همه محصولات غذایی نمی بینند و آیا محصولاتی که در فروشگاه ها بدون این برند عرضه می شوند ، حرام هستند یا نیستند.

همچنین با وجود اینکه بارها اعلام شده که آدامس های الکلی در بازار وجود ندارد، اما برخی مشتریان هنوز با آدامس هایی روبرو می شوند که روی برچسب آنها با واژه الکل مواجه می شوند یا اینکه برخی دیگر نگران هستند که نکند منشاء تهیه ژلاتین ها از حیوانات حرام گوشتی مانند خوک باشد و همه مردم انتظار دارند که مرکز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی به این سئوال ها پاسخ دهد. اما بطور طبیعی در کشورهای مسلمان که تمام مواد غذایی باید حلال باشند، پس گواهی حلال دیگر چه کارآیی دارد.

گرچه فرآیند حلال سازی محصولات غذایی از گذشته‌های دور وجود داشته، اما بحث گواهی و برند حلال از دهه ۱۹۶۰ مطرح شده است.

گفته می شود پیش از مالزی، اولین گواهی های حلال برای محصولات غذایی در آرژانتین یعنی کشوری در قاره آمریکا صادر شد که ۹۲ درصد جمعیت آن را مسیحیان تشکیل می دهند.

جریان از این قرار بود که یک مسلمان اهل لبنان به آرژانتین مهاجرت کرده بود و با تاسیس خانه ذبح آرژانتین برای فروش محصولات خود در این کشور نخستین گواهی حلال را با نام گواهی غذاهای حلال آرژانتینی صادر کرد.

طی سال های بعد کشورهای دیگری مانند مالزی ، ترکیه، فیلیپین سنگاپور و اندونزی هم به جمع کشورهای صادرکننده گواهی حلال پیوستند. در این میان مرکز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران هم بر اساس ابلاغیه وزیر وقت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی در سال ۹۰ ایجاد و طی مصوبه هیات وزیران در سال ۹۱ وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ملزم به ایجاد ساختار وتامین منابع مالی لازم برای تجهیز مرکز تحقیقات حلال به عنوان طرح ملی در سازمان غذا و دارو شد.

اما برای برخی مردم این سئوال مطرح است که صدور گواهی حلال در کشورهای غیرمسلمان منطقی است. چراکه ساکنان یا مسافران مسلمان در این کشورها با دیدن گواهی و برند حلال می توانند با خیالی آسوده غذاهای حلال را بخورند، اما پس چرا در کشورهای اسلامی هم این گواهی‌ها صادر می شود و اصولا چه سازمان یا نهادی روی این گواهی‌ها نظارت دارد.

معاون پژوهشی مرکز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران می گوید: مجلس شورای اسلامی اخیرا مصوبه ای داشت که طبق آن سازمان استاندارد هم می توانست نشان حلال را اعطا کند. اما شورای نگهبان این مصوبه را تائید نکرد.

عبدالعظیم بهفر تاکید می‌کند: پرداختن به موضوع حلیت مواد غذایی در قالب سازمان در برخی کشورها پیش از ایران آغاز شده است، اما سازمان غذا و دارو هم‌اکنون به عنوان یک مرکز حاکمیتی نظارت شدیدی در خصوص حلیت تمام فرآورده‌های غذایی وارداتی دارد .

کارشناسان امر دلایل زیادی را برای صدور گواهی حلال برشمرده‌اند که مهم ترین آن دلیل اقتصادی است. سالانه محصولات غذایی زیادی به ایران وارد می شود که حلال یا حرام بودن آن از اهمیت زیادی برخوردار است؛ بطورمثال سال گذشته ۳۰ فرآورده غذایی – که عمدتا از نوع ژلاتین بودند- به خاطر داشتن منشاء حرام اجازه ورود به کشور را پیدا نکردند.

همچنین داشتن گواهی حلال به عنوان یک نشان کیفیت و استاندارد در جهانی که کشورهای غیرمسلمان بازار اقتصادی محصولات غذایی را قبضه کرده‌اند ، می تواند نقش مهمی در صادرات به کشورهای مسلمان و حتی غیرمسلمان داشته باشد.

وی در این باره می گوید: طبق آمار یک و نیم میلیارد نفر مسلمان در جهان خواستار مواد غذایی حلال هستند و علاوه بر آن برآورد می شود که یک میلیارد از غیرمسلمانان هم غذای حلال را ترجیح می دهند؛ این مساله به آن معناست که در مجموع تقریبا ۵ر۲ میلیارد نفر در جهان خواهان غذاهای حلال هستند.

معاون پژوهشی مرکز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران خاطرنشان می کند: مساله حرام و حلال از اهمیت ویژه ای در زندگی مسلمانان برخوردار است و اگرچه یک بحث فقهی است، اما از نظر اقتصادی و علمی هم حائز اهمیت است.

وی با اشاره به اینکه بحث حلیت مواد غذایی، تلفیقی از مباحث فقهی و آنالیز کنترل آنها است، تاکید می کند: این مرکز همچنین بر فرآورده های غذایی تولید داخل هم نظارت داشته و آنها را بررسی می کند و در صورت لزوم ، مشاوره ها و توصیه های لازم و روش کار را به تولیدکنندگان آنها گوشزد می کند.

این کارشناس اضافه می کند: حلیت و ایمنی فرآورده های غذایی وارداتی باید برای وزارت بهداشت احراز شود و توسط کارشناسان و ارگان های ذیربط مورد بررسی قرار گیرد.با اخذ گواهی حلال و سلامت است که مردم با خیال راحت می توانند فرآورده های غذایی با آرم سازمان غذا و دارو را مصرف کنند.

وی می گوید: تمام فرآورده‌های غذایی تولید داخل که آرم سازمان غذا و دارو را دارند، از نظر حلیت مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

بهفر‌می‌افزاید: با این وجود برخی از تولیدکنندگان برای صادرات محصولات خود بطورجداگانه درخواست گواهی حلال می کنند و بنابراین در کنار لوگوی سازمان غذا و دارو در برخی محصولات لوگوی حلال هم استفاده می شود. وی خاطرنشان می‌کند: تمام محصولات غذایی که از ایران صادر می شوند، حلال هستند. چراکه زیرساخت های کارخانه‌های ایران برای تولید فرآورده های غذایی، همه حلال است.

معاون پژوهشی مرکز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر اینکه آرم و برند حلال جمهوری اسلامی ایران باید وارد بازار جهانی شود، می افزاید: مرکز ملی تحقیقات حلال جمهوی اسلامی ایران در راستای جهانی‌کردن آرم حلال کشور، قدم‌های بزرگ برداشته به نحوی که سایر کشورها به مصرف فرآورده‌های غذایی ایران تشویق شده اند. وی در پاسخ به بحث وجود الکل در برخی آدامس‌ها می گوید: تشخیص الکل‌های موجود در بافت آدامس، یک بحث تخصصی و شیمی است؛ قند الکل ها در حقیقت ساختاری از فرآورده های قندی هستند که بطورمثال در آن بجای بنیان های کتونی (نوعی ترکیبات شیمیایی )، بنیان الکلی قرار می گیرد و این الکل با الکل اتانول متفاوت است و منظور الکل اتیلیک یا اتانول (شراب) نیست.

نامبرده در عین حال تصریح می کند: هیچ اظهارنظری درباره فرآورده های قاچاق و تقلبی نمی‌کنیم اما فرآورده هایی که از مسیر رسمی وارد کشور می‌شوند، از لحاظ ایمنی و حلیت بررسی شده و مشکلی ندارند و مردم با خیال راحت می‌توانند این محصولات دارای لوگوی سازمان غذا و دارو را مصرف کنند.

وی می گوید: مردم مطمئن باشند که کوچکترین آلودگی به مواد حرام در محصولات غذایی ردیابی می‌شوند؛ به طورمثال تاکنون توانسته ایم کوچک ترین آلودگی‌های ژلاتین را ردیابی کنیم و به برخی فرآورده ها در این زمینه مجوز واردات نداده ایم.

بهفر می افزاید: از طریق بررسی بقایای دی ان ای (DNA) -نوعی اسید نوکلئیک برای ذخیره‌سازی طولانی مدت اطلاعات ژنتیکی- حتی از مقادیر اندک آلودگی مطلع شده ایم و اکنون هم قادر به شناسایی آلودگی منشاء خوکی ژلاتین ها هستیم.

وی در خصوص وضع برند حلال ایران در جهان می گوید: بسیاری از کشورها برای افزایش اعتبار و قدرت و همچنین گسترش نشان حلال خود تلاش می کنند تا صادرات را افزایش دهند.

معاون پژوهشی مرکز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران می افزاید: وظیفه مرکز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی این است که تلاش کند تا تولیدکنندگان را از طریق مشاوره علمی و اعطای نشان حلال به سمت صادرات سوق دهد.

به هرحال طی دهه اخیر صنعت تولید محصولات دارای برندحلال تقریبا سالانه ۵ بیلیون دلار رونق اقتصادی داشته است.

از سوی دیگر علاوه بر کشورهای مسلمان، بخش خصوصی در برخی کشورهای غیرمسلمان مانند کانادا و سوئیس هم اقدام به اعطای گواهی و برند حلال به محصولات غذایی می کند بنابراین ایران هم همگام با اقتصاد جهان باید در جهت تقویت گواهی و برند حلال خود بیش از پیش تلاش کند.