این گزارش که در روز چهارشنبه 16 دی 1394 هجری خورشیدی انتشار یافته، می افزاید: اعدام «شیخ نمر» و نقض گسترده حقوق بشر توسط رژیم سعودی، موج بی سابقه ای از فشارهای دیپلماتیک بر این رژیم را ایجاد کرده است؛ بسیاری از سران کشورها با غیرقابل قبول خواندن رفتار رژیم سعودی در برابر منتقدان و تقبیح قطع رابطه با ایران، از این رژیم خواستند از افزایش تنش ها در منطقه خودداری کند.
در همین راستا، «جاش ارنست»، سخنگوی کاخ سفید گفت: ما نگران نقض حقوق بشر در عربستان هستیم؛ مخصوصا اعدام های اخیر و به ویژه اعدام یک روحانی برجسته شیعه. وی افزود، واشنگتن خواستار خویشتنداری ایران و عربستان در ارتباط با تنش های مربوط به اعدام شیخ نمر است. ارنست تاکید کرد، ما از طرفین می خواهیم خویشتندار بمانند تا تنش بیشتری در منطقه شعله نکشد. او خاطرنشان کرد، جان کری، وزیر خارجه آمریکا نیزدر تماس های مختلف دیپلماتیک این پیام را به مقامات سعودی منتقل کرده است.
از دیگر سو، «جان کربی»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز اعلام کرد، روند اعدام ها در عربستان نگران کننده است. وی افزود، بین ایران و عربستان، میانجیگری نمی کنیم. وی به قطع روابط ایران و عربستان اشاره کرد ادامه داد، هر اقدام جدیدی از سوی تهران یا ریاض، باعث افزایش بیش از پیش تنش ها در خاورمیانه می شود. جان کربی گفت: نسبت به روند دادرسی پرونده های اعدام و شفاف بودن آنها در عربستان نگرانی داریم و بارها این نگرانی را به مقامات عربستان منتقل کرده ایم و باز هم منتقل می کنیم.
**واکنش اروپا
در اظهارنظری دیگر، «دیوید کامرون»، نخست وزیر انگلیس گفت: لندن خواستار ثبات در خاورمیانه و روابط خوب بین کشورهای این منطقه است. او با اشاره به اعدام شیخ نمر گفت: کشورش با حکم اعدام مخالف است و آن را در هر شرایطی و هر کشوری، از جمله عربستان محکوم می کند. از سویی، نخست وزیر انگلیس سفر خود به ریاض را برای دست کم سه ماه تعلیق کرد. «فیلیپ هاموند»، وزیر خارجه انگلیس نیز در تماس با دکتر محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان در خصوص تحولات جدید منطقه گفتگو کرد. در این گفتگوی تلفنی طرفین بر ضرورت و اهمیت جلوگیری از افزایش تنش در منطقه تاکید کردند. در این میان، لیبرال دموکرات ها و حزب کارگر انگلیس از نخست وزیر کشور خود درخواست کردند، دیگر از عربستان حمایت نکند. «تیم فارون» رهبر حزب لیبرال دموکرات انگلیس، نزدیکی روابط انگلیس و عربستان را چاپلوسی دانست و رهبر حزب کارگر نیز خواستار پایان همکاری قضایی با ریاض شد.
از طرفی، «فرانک والتر اشتاین مایر»، وزیر خارجه آلمان ضمن فراخواندن ایران و عربستان برای حل منصفانه بحران در روابط، ابراز امیدواری کرد، این بحران هر چه زودتر پایان یابد. وی در این مورد به روزنامه آلمانی «بیلد» گفت: اکنون نیازمند اقدام مسئولانه از جانب ریاض و تهران هستیم. من در این مورد اطمینان دارم و انتظار دارم که تصمیم گیرندگان هم این مورد منصفانه عمل کنند. از سویی، «زیگمار گابریل»، معاون صدراعظم آلمان اعلام کرد، به دنبال اعدام های گسترده در عربستان، کشورش در زمینه صادرات سلاح به عربستان تجدید نظر خواهد کرد. گابریل در این مورد گفت: ما باید اکنون این موضوع را بررسی کنیم که آیا صادرات تسلیحات به عربستان در آینده برای امور دفاعی این کشور ضروری است یا خیر. وی افزود، ما تاکنون این تسلیحات را برای امور دفاعی به عربستان داده بودیم، اما حالا برای ما روشن شد که نباید نه تانک و نه تسلیحات پیشرفته به عربستان صادر کنیم.
از دیگر سو، بان کی مون دبیرکل سازمان ملل در گفتگوهای تلفنی جداگانه با «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه ایران و «عادل الجبیر» وزیر خارجه عربستان، اعدام شیخ نمر را محکوم کرد. وی همچنین حمله به سفارت عربستان در تهران را محکوم کرد. از طرفی، «جولی بی شاپ»، وزیر خارجه استرالیا اعلام کرد، این کشور از اعدام های اخیر در عربستان سعودی نگران است؛ او همچنین از تهران و ریاض خواست تنش ها را کاهش دهند.
در این میان، «آدام کوگل»، پژوهشگر بخش خاورمیانه سازمان دید بان حقوق بشر تأکید کرد، با توجه به موارد نقض حقوق بشری در فرایند بررسی اتهامات «شیخ النمر» و اعدام غیرعادلانه وی، انتظار می رفت واشنگتن که داعیه دفاع از حقوق بشر را دارد، در قبال عربستان نیز موضع قاطعانه تری اتخاذ می کرد. این تحلیلگر دیدبان حقوق بشر تأکید کرد، بیانیه آمریکا بسیار ملایم و مهربانانه بود. در خبری دیگر، سوئیس در اعتراض به اعدام های گسترده در عربستان کاردار این کشور را احضار کرد. در بیانیه ای که وزارت خارجه سوییس منتشر کرده، آمده است، این اعدام های گسترده می توانند باعث افزایش تنش هایی شوند که اکنون قربانیان فراوانی در منطقه بر جا گذاشته است.
در خبری دیگر، «نعمان کورتلوموش» سخنگوی دولت ترکیه ضمن درخواست از ایران و عربستان در تنش زدایی اعدام های صورت گرفته در عربستان را اقدامی غیر قابل تایید نامید. به نوشته روزنامه «تودی زمان» وی هشدار داد، این تنش نه فقط به دو کشور بلکه به تمامی منطقه آسیب می رساند. سخنگوی دولت ترکیه تاکید کرد، آنکارا نمی تواند اعدام های صورت گرفته از سوی عربستان را تایید کند و برای ما تایید مجازات اعدام غیرممکن است. از سویی، احمد داود اوغلو نیز به تنش ایجاد شده میان ریاض و تهران و ضرورت استفاده هر دو طرف از کانال های دیپلماتیک اشاره کرد و گفت: ترکیه آماده است تا برای حل و فصل مشکلات به وجود آمده میان دو کشور عربستان و ایران میانجیگری کند و این چیزی است که ما برای آن تلاش می کنیم. از دیگر سو، «جک استراو»، وزیر خارجه اسبق انگلیس در مصاحبه با
سی.ان .ان، اعدام آیت الله نمر باقر النمر به دست عربستان سعودی را اقدامی بسیار «نابخردانه» خواند. در این میان، یک روزنامه سعودی مدعی شد، «الحشد الشعبی»، بسیج مردمی عراق از نخست وزیر این کشور خواسته است تا سفارت عربستان در بغداد تعطیل شود. منابع آگاه عراقی اعلام کردند، «هادی العامری» دبیرکل سازمان بدر عراق پیشنهاد داد، هیأت دیپلماتیک عربستان سعودی، بغداد را ترک و در مقابل هیأت دیپلماتیک عراق نیز ریاض را ترک کند.از طرفی، «احمد جمال»، سخنگوی وزارت خارجه عراق اعلام کرد، با وجود اعدام شیخ نمر و نارضایتی بغداد از این اقدام سعودی ها عراق قصد ندارد روابط خود را با عربستان قطع کند یا در آن تغییری دهد.
در این میان، «راجا ناصر عباس جعفری» دبیر کل حزب مجلس وحدت مسلمین پاکستان گفت: با اعدام شیخ نمر برای همه مشخص شد که عربستان عامل قدرت های استعماری است و اقدامات این کشور در راستای بهبود وضع مسلمانان نیست. وی افزود، شیخ نمر نقش مهمی در اتحاد بین مسلمانان داشت و آمریکا و اسرائیل از فعالیت های ضد استعماری وی ترسیده بودند.
**اظهارات غلامعلی خوشرو
«غلامعلی خوشرو»، نماینده دائم ایران در سازمان ملل، با ارسال نامه ای به دبیرکل این سازمان ضمن محکومیت اقدام تحریک آمیز عربستان در به شهادت رساندن شیخ نمر، اقدامات کشورمان را برای جلوگیری از بروز هرگونه حادثه در ارتباط با نمایندگی های این کشور در ایران تشریح کرد. در بخشی از نامه سفیر کشورمان ضمن تاسف از اینکه علیرغم تلاش های گسترده نیروهای انتظامی، شماری از معترضین وارد محل سفارت شدند و خساراتی به ساختمان های مذکور وارد کردند، آمده است، جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر تعهدات خود براساس حقوق بین الملل و اسناد بین المللی ذیربط از هیچ اقدامی برای بازداشت کلیه عاملان بروز حادثه و پیگرد قضایی موضوع فروگذار نخواهد کرد. از سویی، جابرانصاری سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت: هیچ نیازی به برخوردهای انفعالی و تعصب آمیز نداریم. وی افزود، عربستان داد و بیداد می کند اما کنشگر فعالی نیست وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران نه خود را در شرایط بحرانی می بیند و نه تصور می کند. با این حال، 15 عضو شورای امنیت سازمان ملل در بیانیه ای بدون اشاره به اعدام رهبر شیعیان عربستان، آنچه حملات به سفارت و کنسولگری عربستان سعودی در ایران خواندند را محکوم کردند. در بیانیه تاکید شد، «اعضای شورای امنیت سازمان ملل به شدیدترین وضع، حملات علیه سفارت پادشاهی عربستان سعودی در تهران و سرکنسولگری آن در مشهد در جمهوری اسلامی ایران را محکوم می کند.
**دی میستورا در راه تهران
در این میان، «استفان دی میستورا»، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در امور سوریه به منظور رایزنی با مقامات ایران و عربستان، ابتدا به ریاض رفت و پس از آن به تهران می آید. بر اساس گزارش خبرگزاری فرانسه، دی میستورا اعلام کرد، برای کاهش تنش ها میان ایران و عربستان به این دو پایتخت می رود. از طرفی، «عبدالله المعلمی» نماینده عربستان سعودی در سازمان ملل، با متهم کردن ایران به دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر گفت: ریاض حاضر است در صورتی که ایران از این رفتار دست بکشد، روابط با این کشور را احیا کند!خبر دیگر اینکه، «جان کری»، وزیر خارجه آمریکا در تماس تلفنی با «محمد بن سلمان» جانشین ولیعهد عربستان و وزیر دفاع این کشور درباره مسایل مختلف منطقه و مورد نظر دو طرف بحث و تبادل نظر کردند.
در این میان، سخنگوی وزارت خارجه پاکستان، از تنش در روابط ایران و عربستان ابزار نگرانی کرد و ورود عده ای از معترضان در تهران به سفارت عربستان را محکوم کرد. وی افزود، ریاض نباید در قطع روابط دیپلماتیک با تهران عجله می کرد.
در چنین شرایطی، «احمد ابو زید»، سخنگوی وزارت خارجه مصر اعلام کرد، این کشور نیتی برای قطع روابط دیپلماتیک با ایران را ندارد. وی افزود، مصر همراه با عربستان در مقابل هر گونه دخالت خارجی در امنیت کشورهای خلیج فارس است، اما خبرهایی که از قطع روابط کامل بین مصر و ایران خبر می دهد، صحت ندارد. از طرفی، «محمد المومنی» سخنگوی دولت اردن ضمن محکوم کردن آنچه دخالت ایران در امور داخلی عربستان توصیف کرد، اعلام کرد، کشورش در هر شرایطی از ریاض حمایت می کند .
از دیگر سو، «دنیس راس»، مشاور سابق رئیس جمهوری آمریکا در مطلبی درباره تنش ها بین ریاض و تهران نوشت عربستان شریک ما است و نه متحد. وی افزود، سعودی ها ایرانی ها را تهدید اصلی می دانند. «جان مک کین» رئیس کمیته نیروهای مسلح سنا هم اعلام کرد، گرچه آمریکا و عربستان در بسیاری از موارد از جمله اعدام اخیر روحانی شیعه در این کشور اتفاق نظر ندارند، اما واشنگتن باید در مقابل ایران در کنار ریاض بایستد. در این میان، ژنرال «جوزف دانفورد»، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا اعلام کرد، هنوز زود است که از اختلافات میان ایران و عربستان به تصمیم گیری های نظامی برسیم. مهمترین و قابل توجه ترین چالش در خاورمیانه داعش است.
خبر دیگر اینکه، ایاد علاوی نخست وزیر اسبق عراق اعلام کرد، با نظر کسانی که ائتلاف نظامی اسلامی عربستان را یک ائتلاف طایفه ای سنی و علیه شیعیان می دانند، موافق نیست. وی در واکنش به اظهارات حیدر العبادی، نخست وزیر عراق و دیگر مسئولان عراقی که تشکیل این ائتلاف را بدون عراق یک اشتباه اساسی می دانند، گفت: من نمی دانم چرا از عراق برای پیوستن به این ائتلاف دعوت به عمل نیامد اما تمامی آن چیزی که می دانم این است که این ائتلاف در پی مذاکرات طولانی میان کشورها تشکیل شده است و باید عراق در این گفتگوها شرکت می کرد.
**بازتاب رسانه ای
جنایات آل سعود و نقض حقوق بشر توسط این رژیم و نیز تنش در روابط عربستان و ایران بازتاب گسترده ای در مطبوعات جهان داشت. خبرگزاری رویترز به نقل از چند مقام فعلی و سابق دولت آمریکا گزارش داد، اقدام عربستان در زمینه اعدام شیخ نمر و قطع روابط با ایران نشان دهنده کاهش نفوذ واشنگتن در ریاض و افزایش شکاف میان دو کشور است. رویترز نوشت، اعدام شیخ نمر علیرغم هشدارهای آمریکا، نشان دهنده محدودیت نفوذ آمریکا در این پادشاهی عربی است .از سویی، پایگاه آمریکایی پولتیکو نوشت، آل سعود 83 سال قدمت دارد، ایران 2500 سال و ایرانی ها برای دفاع از عقایدشان به میدان می آیند. این پایگاه افزود، آمریکا در مقابل عربستان باید از ایران حمایت کند. طبق این گزارش، دوست قدیمی آمریکا که عربستان سعودی است، هفته گذشته یکی از گردن زدن های دسته جمعی روزمره خود را انجام داد و در بین آنها، شیخ «نمر باقر النمر» روحانی شیعه عربستان نیز حضور داشت.در چنین شرایطی، روزنامه نیویورک تایمز با بیان اینکه اروپایی ها ریاض را به دلیل حمایت از تفکرات افراطی در شکل گیری گروه های تروریستی مقصر می دانند، نوشت، در حوادث اخیر افکار عمومی بیشتر با ایران همراه بوده است. نیویورک تایمز مخالفت کلی اروپا با مجازات اعدام را فقط یکی از مولفه های رویکرد انتقادی اخیر این کشورها در قبال عربستان دانست و نوشت، با وجود آنکه دولت های اروپایی، همچنان عربستان سعودی را یک نیروی مهم و هرچند مسئله دار، برای ایجاد ثبات در منطقه می دانند و آن را به چشم بازاری پرسود برای تسلیحات و دیگر تولید اروپایی می بینند، اما نظر اروپایی ها به طرز فزاینده ای نسبت به حمایت و تأمین مالی تروریست ها توسط رژیم سعودی انتقادی شده است و در موارد اخیر، اروپا در کنار ایران قرار گرفت و نه رژیم سعودی. نیویورک تایمز همچنین نوشت، آمریکا گرفتار رابطه با عربستان است. این روزنامه ادامه داد، عربستان دیگر یکی از متحدان قابل اعتماد آمریکا نیست .«راینرز هرمان» کارشناس امور خاورمیانه نیز در مطلبی در روزنامه «فرانکفورتر آلگماینه» آلمان، با هشدار نسبت به تبعات منفی اقدامات عربستان در منطقه، نوشت، تا زمانی که عربستان سعودی دائما به مقابله با ایران فکر کند، تمامی تلاش ها برای برقراری صلح در خاورمیانه شکست خواهد خورد. از دیگر سو، پایگاه آمریکایی «بیزنس اینسایدر» نوشت، پرخاشگری عربستان از انزوای ریاض و گسترش نفوذ تهران نشأت می گیرد. این پایگاه افزود، دشمن تراشی، تنازع ریاض برای بقا است و عربستان سعودی در سال جاری با خطر روزافزون اختلافات بی ثبات کننده روبروست و وضع انزوای روزافزون ریاض باعث خواهد شد این کشور در سال 2016 به رفتارهای پرخاشگرانه بیشتری در سراسر خاورمیانه دست بزند. این گزارش افزود، منشأ کلیدی نگرانی بیرونی عربستان ایران است که به زودی از اثرات تحریم ها رها می شود. گاردین هم در گزارشی درباره اعدام های اخیر عربستان سعودی نوشت، سعودی ها بیشتر از آنکه برای ایران مساله درست کنند خود درگیر مشکل شده اند. این روزنامه افزود، اگر سعودی ها امیدوار بودند که با این زمان بندی هیچ کس به این اعدام ها توجه نمی کند، دچار اشتباه بزرگی شدند.از سویی، روزنامه فرانسوی لوموند نوشت، اعدام «شیخ نمر» شکاف های فرقه ای در خاورمیانه و تنش های ایران و عربستان را تعمیق می کند.
واشنگتن پست نیز گزارش داد، اعدام «شیخ نمر» غیرقابل توجیه و خطرناک است. در یادداشت «واشنگتن پست» با عنوان «یک رژیم بی ملاحظه» آمده است، ملک سلمان یک سال سلطنت خود را به اقدامات متهورانه و گهگاه بی ملاحظه ای برای تقویت قدرت خاندان پادشاهی هم در خانه و هم در خارج از آن انجام داده است. در این حال، روزنامه آلمانی تاگس اشپیگل نوشت، عربستان به هیچ وجه کشوری دموکراتیک و قانونمدار نیست.تاگش اشپیگل در گزارشی با عنوان «وزیر خارجه باید دست های خونین را بفشارد» به انتقاد شدید از مواضع دولت آلمان در برابر عربستان سعودی پرداخت. «کریستف فون مارشال» نویسنده این گزارش با طرح این پرسش مبنی بر اینکه چرا آلمان باید از عربستان دوری کند، اینگونه به پرسش پاسخ داد، در عربستان، منتقدان دربار را شکنجه می کنند یا اینکه با عنوان «تروریست» آنها را اعدام می کنند که شیخ النمر، روحانی شیعه و 46 تن دیگر از جمله همین افراد است .
**تحولات میدانی
منابع خبری گزارش دادند، نیروهای عربستان سعودی بار دیگر به شهر العوامیه یورش بردند و به صورت بی هدف شروع به شلیک گلوله کردند. شبکه «القطیف مباشر» با اعلام این خبر افزود، نیروهای امنیتی عربستان بار دیگر با خودروهای زرهی به شهر العوامیه یورش بردند.در خبری دیگر، برادر شیخ نمر در مصاحبه ای با یاهو نیوز گفت: متاسفانه باید بگویم که دولت آمریکا هیچ کاری انجام نداد و این در حالی است که از خطر این اقدام و پیامدهای آن مطلع بود. وی افزود، ما به صراحت از باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا خواستیم تا به عنوان دوست سعودی ها در پرونده اعدام ها مداخله کند.
از دیگر سو، سندی که روزنامه انگلیسی «ایندیپندنت» به آن دست یافته نشان می دهد رژیم عربستان سعودی از قبل، برای تبعات ناآرامی های پس از اعدام شیخ نمر برنامه ریزی کرده بود. رئیس دستگاه های امنیتی عربستان سعودی در نامه ای به نیروهای نظامی در سراسر این کشور دستور لغو مرخصی ها از تاریخ 31 دسامبر به بعد را داده بود و آنها را از مرخصی منع کرده بود. این سند را فعالان حقوق بشر در عربستان سعودی در اختیار یک سازمان حقوق بشری قرار دادند.
**سایر تحولات
از طرفی، ائتلاف 14 فوریه بحرین ضمن اعلام ماه ژانویه به عنوان ماه خشم در اعتراض به اعدام شیخ نمر، خواستار تحریم کالاهای عربستان شد. از سویی، آحاد مختلف ملت بحرین برای سومین شب متوالی در محکومیت اعدام شیخ «نمر باقر النمر» تظاهرات کردند. به گزارش «ائتلاف انقلاب 14 فوریه»، ملت بحرین در مناطق «البلاد القدیم»، «شهرکان»، «توبلی»، «ابو قوه»، «کرباباد» و «عالی» با برگزاری تظاهراتی اقدام عربستان در اعدام نمر و همبستگی منامه با ریاض را محکوم کردند.
از سویی، عربستان سعودی وبگاه خبری تلویزیون «المنار» وابسته به حزب الله لبنان را فیلتر کرد. تلویزیون المنار اعلام کرد، وزارت اطلاع رسانی عربستان سعودی وبگاه خبری «المنار» را در داخل کشورش فیلتر کرد.در خبری دیگر، عربستان سعودی با هزینه ها و عملیات آموزشی که با آمریکا، انگلیس و فرانسه انجام می دهد، بیشترین بودجه را در بین کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برای ارتش خود هزینه می کند. طبق گزارش موسسه پژوهش های استراتژیک، هزینه نظامی عربستان در سال 2014 از مرز 81 میلیارد دلار گذشت و ارتش عربستان را به سومین ارتش پر هزینه در جهان تبدیل کرد.
*منبع: روزنامه اطلاعات
**گروه اطلاع رسانی** 1893**9131