گروه اقتصادي- شهرام صدوقي: در پي تحولات سياسي بين ايران و عربستان در روزهاي اخير،عربستان سعودي روابط ديپلماتيک خود را با ايران قطع کرد.در پي اين اقدام، آل‌سعود، متحدان سياسي خود را مجبور به برخي اقدامات خصمانه عليه ايران کرد.درهمين راستا کشورهاي بحرين و سودان شمالي روابط ديپلماتيک خود را با ايران قطع کردند و امارات نيز سطح روابط خود را تا حد کارداري کاهش داد و جيبوتي هم بيانيه شديدالحني عليه ايران صادر کرد. البته دولت کويت هم در پيروي از اقدامات ضدايراني عربستان سعودي، اقدام به فراخواندن سفير خود از تهران کرد.اين در حاليست که کشورهاي حاشيه خليج فارس روابط تجاري خوبي با ايران دارند و در عين حال بازار مناسبي براي افزايش صادرات غيرنفتي ايران به حساب مي‌آيند، در عين حال اين تجارت براي طرف مقابل نيز سودمند است اما اگر به دلايل سياسي تصميماتي بگيرند که منجر به قطع روابط اقتصادي دو کشور شود، قطعا بيشترين زيان اين اقدام متوجه آنها خواهد بود.روزگذشته جدول تجارت ايران با عربستان سعودي، امارات، بحرين، سودان، جيبوتي و کويت در 8 ماهه اول امسال و سال 93 از سوي گمرک کشورمنتشر شد. بررسي روابط تجاري ايران با اين 5 کشور عرب زبان در 8 ماهه ابتداي امسال نشان مي‌دهد در اين مدت ميزان واردات ايران از کشور جيبوتي تنها 22 هزار و 66 دلار در مقابل واردات 13 ميليون و 50 هزار و 356 دلار بوده است. بر‌اساس اين گزارش،در حالي واردات ايران از سودان به رقمي‌بالغ بر 37 ميليون و 656 هزار دلار رسيده که صادرات ايران به سودان 181 هزار و 632 دلار گزارش شده است.آمارهاي گمرک ايران از تجارت 172 ميليون دلاري ايران و عربستان سعودي در 8 ماهه ابتداي سال جاري حکايت دارد؛ به طوري که از اين رقم، 2/40 ميليون دلار به واردات و 2/132 ميليون دلار به صادرات ايران به اين کشور اختصاص دارد.در همين حال،واردات ايران از بحرين در 8 ماهه اول امسال در حالي به بيش از 66.4 ميليون دلار رسيده که رقم صادرات ايران به اين کشور در اين مدت 3/6 ميليون دلار اعلام شده است.همچنين تراز تجاري ايران و امارات نشان مي‌دهد در اين مدت رقم واردات ايران از اين کشور 7/6 ميليارد دلار و صادرات ايران به امارات 4/3 ميليارد دلار بوده است.با توجه به اجراي برجام و لغو تحريم‌ها در هفته‌هاي آينده - بنا به گفته مسئولان دولتي، برخي کشورهاي عربي فرصت تجارت با ايران را از دست داده و کشورهاي ديگر آسيايي و حتي اروپايي مي‌توانند سهم آنها را از تجارت با ايران در پساتحريم جبران کنند.

مناسبات تجاري ايران با کشورهاي عربستان، بحرين و سودان از حجم بالايي برخوردار نيست؛ به گونه‌اي که مبادلات تجاري با عربستان حدود 200 ميليون دلار و با بحرين و سودان نيز کمتر از 100 ميليون دلار است.فرزاد پيلتن متخصص امور تجاري کشورهاي عربي و آفريقايي اظهار کرد: به دليل اينکه روابط تجاري بيشتر ميان بخش‌هاي خصوصي دو طرف جريان دارد مي‌توان گفت اين بخش از روابط تجاري با اين کشورها کمتر متاثر از تحولات روابط سياسي ميان دولت‌هاست ولي بي تاثير هم نيست.وي در عين حال بيان کرد: از سوي ديگر سابقه عدم تاثير پذيري شديد روابط تجاري ميان بخش‌هاي خصوصي که از استحکام بيشتري برخوردار هستند و بر اساس نيازها و منافع طرفين شکل گرفته است،از تنش‌هاي سياسي و حتي قطع روابط ديپلماتيک ميان دولت‌ها نيز وجود دارد.پيلتن تاکيد کرد:نوع مبادلات با اين کشورها و اندازه بازار آنها به شکلي است که با فرض تاثيرگذاري شديد از تنش‌هاي سياسي، به نظر نمي‌رسد واجد آثاري مهم بر روند مبادلات خارجي کشور باشد.وي با بيان اينکه در مورد امارات، قضيه از جنبه‌هاي متفاوت و خاص خود برخوردار است، اضافه کرد:روابط تجاري با اين کشور در چارچوب صادرات مجدد از يک طرف و محسوب شدن اين کشور به عنوان يکي از مبادي اصلي وارداتي ايران تعريف مي‌شود که هرگونه اختلال در اين بخش از روابط اگرچه ممکن است روند صادرات و واردات کشور را با برخي محدوديت‌ها وافزايش هزينه‌ها مواجه کند ولي باعث محروم شدن امارات از درآمدهاي حاصل از اين مبادلات خارجي ايران خواهد شد.پيلتن ادامه داد:البته به نظر مي‌رسد دراين مورد هم کاهش سطح روابط ديپلماتيک تاثيرعمده اي بر روابط تجاري نخواهد گذاشت.مدير کل دفتر بازرگاني کشورهاي عربي و آفريقاي سازمان توسعه تجارت تصريح کرد:بطور کلي تنش در روابط سياسي ميان دولت‌ها داراي اثرات منفي بر روابط اقتصادي و تجاري خارجي في مابين مي‌شود ليکن شدت اين تاثير،وابسته به سطح و نوع روابط اقتصادي و تجاري ميان کشورها از يک سو و ابعاد تنش سياسي از سوي ديگر متفاوت است.

دوبي حدود 30 ميليارد دلار تبادلات بازرگاني با ايران دارد که رقم قابل توجهي در اقتصاد امارات و کشورهاي خليج فارس است و اماراتي‌ها به اين نکته واقفند لذا سعي کرده‌اند در روابط ايران و عربستان، بينابين قرار گيرند و با وجود تقليل روابط ديپلماتيک، روابط بازرگاني خود را با ما حفظ کنند.مسعود دانشمند رييس اتاق بازرگاني ايران و امارات در گفت‌وگو با ايسنا، در مورد روابط ايران با امارات تاکيد کرد: امارات روابط سياسي با ايران را از سفير به کاردار تقليل داده و اين تصميم سياسي است که در ابوظبي گرفته شده نه دوبي.وي افزود: دوبي حدود 30 ميليارد دلار تبادلات بازرگاني با ايران دارد که اين رقم در اقتصاد امارات و کشورهاي خليج فارس عدد قابل توجهي است و اماراتي‌ها نيز به اين نکته واقف هستند که اگر بخواهند در روابط تجاري و بازرگاني با ايران تغييراتي ايجاد کنند پيدا کردن مشتري براي حدود 30 ميليارد دلار زيربناي اقتصادي کار سختي است.دانشمند در عين حال تاکيد کرد: امارات سعي کرده در روابط ايران و عربستان بينابين قرار گيرد و با تقليل روابط ديپلماتيک خود در عين حال روابط بازرگاني خود را با ما حفظ کند.رييس اتاق بازرگاني ايران و امارات افزود: امارات مي‌داند که اگر ايران از فضاي بازرگاني آنجا خارج شود، بازگشت دوباره ايران به آن کشور کار آساني نيست و زيان عمده را خودشان متحمل مي‌شوند.وي با بيان اينکه ايران با عربستان روابط اقتصادي و بازرگاني چنداني ندارند، گفت: عمده مساله بين ايران و عربستان بحث حجاج بود که طبيعي است در اين زمينه عربستان ضرر مي‌کند و از طرفي ما براي انتقال بخشي از حجاج در بعضي مواقع هواپيماهاي عربي را اجاره مي‌کرديم که همه اين موارد در نهايت به ضرر عربستان است.دانشمند با اشاره به قطع رابطه سودان با ايران عنوان کرد: قطع رابطه سودان با ايران به ضرر خود آنهاست، چون از طريق ايران، کمک‌ها و سرمايه‌گذاري‌هايي در سودان انجام مي‌شد و آنها کمک‌گيرنده از ايران بودند.