به گزارش خبرآنلاین از اصفهان، یکی از دلایل اصلی ناکارآمدی نطق‌های نمایندگان، نبود شفافیت در مدیریت منابع آب است. نمایندگان در سخنان خود از تخصیص نادرست و غیرعلمی منابع آبی انتقاد می‌کنند اما این انتقادات به دلیل فقدان اطلاعات دقیق و قابل دسترسی برای عموم، به اقدامی عملی منجر نمی‌شود.
به گفته یک کارشناس حوزه محیط‌زیست، وزارت نیرو سال‌هاست به جای ارائه گزارش‌های شفاف درباره میزان آب موجود و مصرف‌شده، پشت تصمیم‌گیری‌های مبهم پنهان شده است.
از سوی دیگر، بسیاری از نمایندگان مجلس در ۲۰ سال اخیر، به جای ارائه راه‌حل‌های ملی و پایدار، تنها بر منافع محلی حوزه انتخابیه خود تمرکز می‌کنند. این رویکرد باعث می‌شود تصمیم‌گیری‌ها در سطح کلان به تعویق بیفتد. یک استاد دانشگاه اصفهان در این باره گفت: وقتی هر نماینده‌ای صرفاً دغدغه تأمین آب برای منطقه خود را دارد، چطور می‌توان انتظار داشت سیاستی جامع و منصفانه اتخاذ شود؟!
نبود ضمانت اجرایی برای نطق‌ها
وزارت نیرو به عنوان مسئول اصلی مدیریت منابع آبی، نه تنها به انتقادات پاسخ شفافی نمی‌دهد بلکه با تأخیر در اجرای طرح‌های مصوب، بحران را تشدید می‌کند. یکی از نمایندگان پیشین مجلس اظهار داشت: وزارت نیرو تاکنون هیچ توضیح دقیقی درباره دلایل تخصیص بیش از حد منابع زاینده‌رود به سایر بخش‌ها نداده است و این انفعال باعث شده بحران زاینده‌رود به یک معضل مزمن تبدیل شود.
نطق‌های نمایندگان معمولاً جنبه نمادین دارند و فاقد ضمانت اجرایی هستند. این مسئله موجب شده مردم این سخنرانی‌ها را جدی نگیرند. به گفته یکی از کشاورزان شرق اصفهان «ما سال‌هاست وعده می‌شنویم، اما هیچ چیزی تغییر نمی‌کند. اگر واقعاً به فکر ما بودند، باید قانون تصویب می‌کردند و اجرای آن را تضمین می‌کردند.»
یکی از بزرگترین مشکلات بحران زاینده‌رود، مدیریت ناکارآمد منابع آبی در دهه‌های گذشته است. به گفته کارشناسان، در سال‌های اخیر منابع آب زاینده‌رود بدون توجه به ظرفیت آن، برای مصارف مختلف تخصیص داده شده است. نتیجه این رویکرد، خشک شدن تالاب گاوخونی و تشدید فرونشست زمین در اصفهان است.
بحران زاینده‌رود تنها مربوط به اصفهان نیست؛ استان‌های دیگر مانند چهارمحال و بختیاری و یزد نیز درگیر این مسئله هستند. اختلافات شدید بین استان‌ها بر سر حقابه‌ها، هرگونه تصمیم‌گیری را پیچیده‌تر کرده است اما می‌توان پرسید راه‌حل چیست؟ چگونه می‌توان بحران زاینده‌رود را مدیریت کرد؟
تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی‌ها مزید بر علت شده، اما برنامه‌ریزی دقیقی برای مدیریت این شرایط وجود ندارد. کاظمی یک پژوهشگر حوزه آب در این زمینه می گوید: دولت باید برنامه‌های جدی برای مدیریت خشکسالی و تغییرات اقلیمی داشته باشد اما بیشتر اقدامات فقط کوتاه‌مدت و موقت است.
وی می افزاید: بحران زاینده‌رود تنها مربوط به اصفهان نیست؛ استان‌های دیگر مانند چهارمحال و بختیاری و یزد نیز درگیر این مسئله هستند. اختلافات شدید بین استان‌ها بر سر حقابه‌ها، هرگونه تصمیم‌گیری را پیچیده‌تر کرده است اما می‌توان پرسید راه‌حل چیست؟ چگونه می‌توان بحران زاینده‌رود را مدیریت کرد؟.
کاظمی تاکید می کند: وزارت نیرو باید گزارشی جامع و شفاف درباره وضعیت منابع آبی و مصارف آن ارائه دهد. این اطلاعات نه تنها به نمایندگان مجلس بلکه به عموم مردم نیز باید ارائه شود تا امکان نظارت و مشارکت همگانی فراهم شود.
وی ادامه می دهد: همچنین، یک برنامه جامع و بلندمدت برای مدیریت حوضه آبریز زاینده‌رود باید تدوین و تصویب شود. این سند باید به اولویت‌بندی مصارف آب بر اساس نیازهای شرب، محیط‌زیست و کشاورزی بپردازد.
کاظمی معتقد است که اختلافات بین استان‌ها باید از طریق مذاکره و تدوین توافق‌نامه‌های رسمی حل شود، در این راستا تشکیل یک کمیته ملی با حضور نمایندگان استان‌ها می‌تواند به کاهش تنش‌ها کمک کند. موضوعی که در بزنگاه‌های تشدید مناقشات بر سر زاینده‌رود مطرح شده و هیچ سرانجامی نداشته است. گفتگو و حل مساله با راه‌حل بازگشت به حوضه یکپارچه مدیریت آبی به جای مدیریت استانی یکی از موثرترین راه‌حل‌های عبور از بحران زاینده‌رود است.
احیای تالاب گاوخونی و کاهش آثار زیست‌محیطی بحران خشکسالی
وی اضافه می کند: از سوی دیگر، احیای تالاب گاوخونی و سایر اکوسیستم‌های طبیعی می‌تواند به کاهش آثار زیست‌محیطی بحران کمک کند و استفاده از فناوری‌های نوین و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی، یکی از راه‌حل‌های کلیدی برای مدیریت بحران است. دولت باید به جای یارانه‌های انرژی، مشوق‌های لازم را برای تغییر روش‌های کشاورزی سنتی فراهم کند
تشکیل یک کمیته ملی با حضور نمایندگان استان‌ها می‌تواند به کاهش تنش‌ها کمک کند. موضوعی که در بزنگاه‌های تشدید مناقشات بر سر زاینده‌رود مطرح شده و هیچ سرانجامی نداشته است. گفتگو و حل مساله با راه‌حل بازگشت به حوضه یکپارچه مدیریت آبی به جای مدیریت استانی یکی از موثرترین راه‌حل‌های عبور از بحران زاینده‌رود است
این پژوهشگر حوزه آب تصریح می کند: وزارت نیرو و سایر نهادهای دولتی باید پاسخگوی اقدامات و تصمیمات خود باشند. تشکیل جلسات منظم با نمایندگان و مردم می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی کمک کند و از مشارکت مردم برای حل مساله زاینده‌رود کمک گرفت، همچنین برای اثربخشی نطق‌های نمایندگان، باید قوانینی با ضمانت اجرایی قوی تصویب شود. این قوانین باید مشخص کنند که چه اقداماتی در چه بازه زمانی باید انجام شوند و چه کسانی پاسخگو هستند.
به هر حال باید بپذیریم که بحران زاینده‌رود فراتر از یک چالش محلی است؛ این مسئله نمادی از ضعف ساختاری در مدیریت منابع آبی کشور است. نطق‌های نمایندگان مجلس تنها زمانی مؤثر خواهند بود که با شفافیت اطلاعات، ضمانت اجرایی قوانین و همکاری ملی همراه شوند. حل این بحران نیازمند عزمی ملی و سیاست‌گذاری‌های دقیق و علمی است.
46
∎