به گزارش خبرگزاری ایمنا، شهر همچون خانه‌ای بزرگ برای تمام شهروندان است که اگر طراحی و ساختار آن با مشکلات و ضعف‌هایی همراه باشد، می‌تواند تأثیری عمیق بر روح و روان ساکنانش داشته باشد.
فرض کنید هر روز صبح در محیطی پر از نور، هوای تازه و صدای دلنشین گنجشک‌ها از خواب بیدار شوید؛ چنین فضایی انرژی‌بخش و دلپذیر خواهد بود، اما اگر شهر به‌گونه‌ای طراحی شود که محیط آن سرد و بی‌روح باشد و هیچ نشانه‌ای از زندگی و طبیعت به چشم نخورد، به‌طور حتم موجب بروز حس انزوا و افسردگی در افراد می‌شود.
معماری و طراحی شهری تنها به جنبه‌های فیزیکی محدود نمی‌شود، بلکه دربرگیرنده عناصری است که مستقیم بر احساسات و حالات روانی ما تأثیر می‌گذارد.
اگر شهر همچون خانه‌ای باشد که در آن زیبایی، نور، صدای پرندگان و فضای سبز جایگاه مناسبی داشته باشد، شهروندان احساس تعلق و آرامش بیشتری خواهند داشت، اما در مقابل اگر شهری با خیابان‌هایی باریک و بی‌نور وساختمان‌هایی بلند و بی‌روح بدون عناصر طبیعی باشد، زیستن در آن به استرس، افسردگی و کاهش کیفیت زندگی ختم خواهد شد، بنابراین طراحی اصولی و توجه به جزئیات در فضای شهری همچون اهمیت دادن به چیدمان و نورپردازی خانه، نقش بسزایی در سلامت روانی شهروندان ایفا می‌کند.
زندگی شهری با پیچیدگی‌ها و تحولات پرشتابی که به همراه دارد، در سال‌های گذشته به منبعی برای افزایش تنش‌های روانی و مشکلات روحی شهروندان تبدیل شده است؛ آلودگی‌های محیطی و روانی که در فضاهای شهری گسترش پیدا می‌کند، از جمله عواملی است که در افزایش میزان افسردگی و اضطراب نقش بسزایی دارد.
این نابسامانی‌ها ریشه در ناتوانی در پاسخگویی به توقعات تاریخی شهرها دارد، توقعاتی که از شهر به‌عنوان محیطی برای رشد، آرامش و تعاملات اجتماعی پایدار شکل گرفته است، بنابراین محیط‌های شهری که نتوانسته‌اند خود را به نیازهای روز افزون شهروندان تطبیق دهند، به‌جای تأمین آسایش و رفاه به منبع استرس و نابسامانی بدل شده‌اند.
البته طراحی شهری نوین نیازمند توجه به پایداری و تعامل مردم با طبیعت است؛ یکی از رویکردهای مؤثر در این زمینه، ایجاد فضاهای شهری چندمنظوره است که امکان فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و تفریحی را به صورت هم‌زمان فراهم می‌کند؛ پارک‌ها و مسیرهای پیاده‌روی که با گیاهان بومی و فضای سبز غنی شده است می‌تواند به‌عنوان پناهگاهی برای آرامش و بازسازی روانی شهروندان عمل کند؛ علاوه بر این توجه به حمل‌ونقل عمومی کارآمد و ایجاد مسیرهای دوچرخه‌سواری امن و جذابیت بیشتر برای حرکت پیاده در سطح شهر، می‌تواند به کاهش آلودگی و افزایش سلامت جسمی و روحی ساکنان کمک کند.
استفاده از فناوری‌های هوشمند در مدیریت شهری می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی شهروندان کمک کند؛ این فناوری‌ها شامل سیستم‌های خودکار روشنایی، مدیریت ترافیک و نظارت بر کیفیت هوا است که موجب افزایش کارایی و کاهش مصرف انرژی می‌شود؛ علاوه بر این مشارکت شهروندان در فرایندهای تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی شهری از طریق پلتفرم‌های دیجیتال، فرصتی برای بهره‌گیری از نظرات و نیازهای واقعی مردم فراهم می‌آورد و نتیجه آن، ایجاد شهرهایی است که از نظر فرهنگی و اجتماعی غنی‌تر، همچنین به لحاظ زیست‌محیطی پایدارتر باشند؛ چنین شهرهایی نه‌تنها به بهبود کیفیت زندگی می‌انجامند، بلکه شعور جمعی و حس تعلق شهروندان به محیط زندگی‌شان را نیز تقویت می‌کنند.
توجه به عوامل تأثیرگذار بر سلامت روحی و روانی شهروندان در برنامه‌ریزی‌های شهری امری ضروری است؛ فراهم کردن محیط‌هایی که بتوانند احساس تعلق، آرامش و ارتباط با طبیعت را در دل شهرهای شلوغ زنده کنند از جمله نیازهای حیاتی زندگی شهری محسوب می‌شود.
پارک‌ها، فضاهای تفریحی و عناصر طبیعی نه‌تنها موجب کاهش استرس و بهبود کیفیت زندگی می‌شود، بلکه با ایجاد بسترهای مناسب برای تعاملات اجتماعی به سلامت روانی و همبستگی بیشتر میان شهروندان کمک می‌کند، بنابراین، طراحی و معماری شهری که در خدمت توسعه پایدار و ارتقای کیفیت زندگی باشد، می‌تواند نقش مهمی در بهبود سلامت روانی و کاهش آثار منفی شهرنشینی ایفا کند.
کیفیت محیط‌های شهری به‌طور مستقیم با سلامت روانی شهروندان مرتبط است و می‌تواند رفتارهای مثبت یا منفی را در آن‌ها تقویت کند؛ یک محیط آرام و دلپذیر همچون خیابان‌ها، پارک‌ها و مراکز تفریحی به حس خوشایند و تجربه مثبت در زندگی روزمره می‌انجامد، به همین ترتیب فضاهای زشت و بی‌نظم می‌تواند احساس بی‌قراری و ناراحتی را تشدید کند، از طرفی ایجاد زیرساخت‌ها و معماری مناسب در شهر علاوه بر تأمین آسایش و امنیت روانی و اجتماعی شهروندان، موجب جلب رضایت بازدیدکنندگان فضاهای عمومی شهری و جذب گردشگر نیز می‌شود.
معماری شهری زیبا حس تعلق و افتخار را افزایش می‌دهد
محمد نورصالحی، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان در این‌باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مواجهه مردم با فضای سبز، محیط شهری بانشاط و بدون آلودگی بیشترین تأثیر را در آرامش روانی جامعه و ایجاد جامعه‌ای سالم دارد.
وی می‌افزاید: اصفهان به‌عنوان شهری با هویت تاریخی از قدیم تأثیرات مثبتی از سیما و منظر شهری بر جای گذاشته است.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح می‌کند: بافت‌های تاریخی بسیار مورد توجه و حساسیت مردم، نخبگان، متخصصان و شهرداری است.
نورصالحی ادامه می‌دهد: گفتمان و بحث‌های کمیته سیما و منظر شهری باید بیشتر انعکاس نخبگانی داشته باشد تا اگر مردم و متخصصان نقطه‌نظری دارند، در این‌باره منعکس شود.
وی می‌گوید: گسترش فضای سبز شهری می‌تواند به‌عنوان یک راهکار مؤثر در بهبود سلامت روانی شهروندان باشد، زیرا این فضاها می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند و محیطی آرام و دوست‌داشتنی برای شهروندان فراهم آورد، همچنین شهرسازی مناسب با محوریت حفظ هویت تاریخی شهر، می‌تواند حس تعلق و افتخار به شهر را در شهروندان تقویت کند.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان خاطرنشان می‌کند: در کنار فضای سبز، طراحی معماری زیبا و هماهنگ با محیط می‌تواند حس تعلق و افتخار به شهر را در افراد تقویت کند؛ شهرهایی که با توجه به هویت تاریخی و فرهنگی خود طراحی می‌شوند، قادر هستند ارتباط عمیق‌تری بین شهروندان و محیط زندگی آن‌ها ایجاد کنند، این ارتباط موجب می‌شود تا افراد با انگیزه بیشتری در حفظ و نگهداری از شهر خود کوشا باشند و در نتیجه جامعه‌ای منسجم‌تر و بانشاط‌تر شکل گیرد.
نورصالحی بیان می‌کند: وجود پردیس‌های خانواده محور، مراکز فرهنگی و هنری و استفاده از رنگ‌های مناسب در فضاهای شهری می‌تواند تأثیر مثبتی بر روحیه شهروندان داشته باشد، همچنین کاهش آلودگی صوتی و نورپردازی مناسب نیز می‌تواند به بهبود کیفیت خواب و کاهش اضطراب آن‌ها کمک کند.
وی تاکید می‌کند: مشارکت فعال شهروندان در تصمیم‌گیری‌های شهری و ارائه نظرات و پیشنهادات خود، می‌تواند به ایجاد شهری بهتر و زیباتر کمک کند.
به گزارش ایمنا، طراحی شهری که هماهنگی مناسبی بین اجزای طبیعی و مصنوعی برقرار کند، نه‌تنها بر زیبایی‌شناسی فضا تأثیر مثبت دارد بلکه به سلامت روانی و جسمی ساکنان نیز کمک می‌کند؛ ایجاد فضاهای سبز، خیابان‌های با نورپردازی مناسب و دسترسی آسان به امکانات عمومی، از جمله اقداماتی است که می‌تواند کیفیت زندگی در شهرها را بهبود بخشد؛ با برنامه‌ریزی صحیح و مشارکت فعال شهروندان در فرایند طراحی و اجرای پروژه‌های شهری، می‌توان محیط‌هایی ایجاد کرد که حس تعلق و راحتی را تقویت کند و استرس‌های روزمره زندگی را کاهش دهد.
شهرها باید به‌عنوان موجودی زنده و پویا دیده شوند که نیازمند مراقبت و توجه مداوم هستند؛ سیاست‌گذاران و توسعه‌دهندگان شهری باید با درک عمیق از تعاملات اجتماعی و نیازهای روانی ساکنان، به طراحی شهری بپردازند که نه‌تنها به رفع نیازهای روزمره بلکه به ارتقای کیفیت کلی زندگی نیز کمک کند؛ با پایبندی به این اصول و استفاده از نوآوری‌های جدید، می‌توان به سوی آینده‌ای گام برداشت که در آن شهرها نه تهدیدی برای سلامت بلکه بستری برای رشد و رفاه اجتماعی باشند.