یک جا که چشم‌وچراغ ماست و زائرانش می‌دانند در هر ساعت از شبانه‌روز که وارد صحن و سرایش شوند، روشن است.
به گزارش آستان نیوز، حس نیاز حاجتمندان به حضور در صحن و سرای قدسی حضرت رضا(ع) شب و روز نمی‌شناسد و چه بسیار زائرانی که از سر نیاز و یا ارادت در حرم امام مهربانی‌ها، شب را به صبح می‌رسانند.
فراهم‌کردن مقدمات چنین زیارت‌های شبانه‌ای بر عهده خادمان رضوی است و مهم‌ترین آنها تأمین نور و روشنایی مناسب برای زیارت و قرائت ادعیه است که ابزار و ادوات آن در این صحن و سرا، تاریخچه‌ای طولانی و قدمتی دیرینه دارد.
چلچراغ آرامش
آنچه زیبایی رواق‌های حرم و معماری اسلامی به‌کاررفته در آن را بیش‌ازپیش در چشم زائران و مجاوران دوچندان می‌کند، نوری است که از چلچراغ‌های قدیمی و بزرگ آویزان از سقف‌های گنبدی، در فضا تابیده می‌شود.
هر زائری که به‌قصد زیارت به حرم حضرت امام رضا (ع) پا می‌گذارد، در نگاه اول شیفته معنویت و نوری می‌شود که از چلچراغ‌ها ساطع می‌شود و بر زیبایی و شکوه رواق‌ها می‌افزاید.
چلچراغ‌های قدیمی این بنا بخشی از معماری قدیمی و زیبایی حرم است.
صدای دلنشینی که گهگاه از به‌هم‌خوردن کریستال‌ها در اثر وزش نسیمی ملایم در فضا می‌پیچد، برای هر زائری نشاط آور است.
شمار لامپ‌های به‌کاررفته در چلچراغ‌های حرم مطهر رضوی به حدی است که حداکثر روشنایی را با مصرف بهینه برق به هر رواق می‌بخشد و با نوری که از آیینه‌های به‌کاررفته در طرح و نقش گچی دیوارها منعکس می‌شود، فضایی دلچسب را برای زائران به وجود می‌آورند.
روشنایی صحن‌های حرم مطهر می‌بایست به نحوی تأمین شود تا زائران حاضر در محیط به‌راحتی و بدون مشکل بتوانند در هر نقطه از صحن‌ها، فارغ از موقعیت مکانی و نزدیکی به دیواره‌ها، سر درب‌ها و قسمت‌هایی مانند حوض و فضای سبز، بدون ایجاد سایه و با شدت روشنایی کافی، به زیارت و قرائت ادعیه بپردازند.
این نورپردازی‌های چشم‌نواز به صورتی اجرا می‌شود تا القاکننده حس آرامش و نشاط و ایجاد آمادگی معنوی جهت زیارت دلچسب‌تر برای زائران بارگاه منور رضوی باشد.
متولی اصلاح نورپردازی صحن‌ها، رواق‌ها و مناره‌های حرم مطهر رضوی، سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی است که در دو سال گذشته علاوه بر ارتقای روشنایی عمومی در صحن‌ها و فضاهای غیرمسقف حرم مطهر، با به‌روزرسانی سیستم‌های روشنایی و زیرساخت‌ها، موجب بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش میزان برق مصرفی در این صحن و سرای مبارک شده است.
روشنایی درصحن های آزادی و انقلاب
صحن های آزادی و انقلاب اسلامی را باید دو هسته مرکزی برگزاری و اجرای مراسم‌های مختلف، برنامه‌های رسانه‌ای و حضور بی‌شمار زائران رضوی در آنها دانست.
براین‌اساس، پروژکتورهای قدیمی و گازی موجود در این صحن‌ها که نزدیک به 20 سال از طول عمر آنها می‌گذرد و مشغول نوردهی است، به دلیل کاهش کیفیت و نوردهی دیگر پاسخگوی نیازها نبودند.
در همین راستا 50 دستگاه پروژکتورهای قدیمی و گازی با توان متوسط روشنایی 100 لوکس که بر روی سه ایوان در صحن آزادی نصب بودند، جمع‌آوری و براساس طراحی‌ها و شبیه سازی‌ها ، 20 دستگاه پروژکتور «ال ای دی» جدید 1000 وات با نوردهی بسیار بالا و مصرف انرژی پائین به همراه سیستم برق‌رسانی جدید، جایگزین شدند تا متوسط روشنایی حدود 400 لوکس، برای صحن آزادی ایجاد شود.
در صحن انقلاب هم که مراسم‌های اصلی حرم مطهر رضوی برگزار می‌شود، شرایط نوردهی بسیار نامناسب‌تر از صحن آزادی بود و پروژکتورهای قدیمی این صحن چیزی حدود 80 لوکس روشنایی داشتند.
در طراحی جدید، تعداد 50 دستگاه پروژکتور «ال ای دی» جدید بر روی چهار سردر اصلی صحن انقلاب نصب شد تا روشنایی برابر با 500 لوکس برای این صحن تاریخی به ارمغان آورد.
بهبود روشنایی، کاهش 50 درصدی مصرف انرژی
پروژکتورهای قدیمی در صحن غدیر هم چیزی حدود 100 لوکس روشنایی ایجاد می‌کردند که در طرح بهسازی روشنایی حرم مطهر رضوی، پروژکتورهای قدیمی این صحن نیز جمع‌آوری و 112 پروژکتور «ال ای دی» 500 وات جایگزین و روشنایی به میزان 450 لوکس افزایش یافت.
در صحن کوثر نیز که روشنایی آن کمتر از 100 لوکس بود با انجام تغییرات و جایگزینی پروژکتورهای جدید، روشنایی آن به 450 لوکس رسید و همچون صحن غدیر کاهش 50 درصدی مصرف انرژی اتفاق افتاد.
همچنین حسب دستور تولیت آستان قدس رضوی، تصمیم بر این شد تا بست‌های ورودی حرم مطهر رضوی همچون چهار ورودی اصلی بست بالا خیابان، بست پائین خیابان، بست طبرسی، بست شیخ بهائی اصلاح و افزایش روشنایی صورت بگیرد.
در هر یک از این بست‌ها 50 پروژکتور جدید تولید داخل جایگزین و روشنایی متوسط هر بست از 70 لوکس به 250 لوکس تغییر یافت.
روشنایی ایوان‌ها
پیش‌ازاین، ایوان‌های ورودی صحن‌های انقلاب، آزادی و جمهوری اسلامی از روشنایی کمی برخوردار بود و زائر به هنگام ورود و خروج از این صحن‌ها و طی مسیر شاهد ایوان‌های تاریکی بود که منظر مناسبی را ایجاد نمی‌کرد.
در این راستا تصمیم به اصلاح روشنایی ایوان‌های ورودی این صحن‌ها گرفته شدو برای اجرای طرح روشنایی این ایوان‌ها، چراغ‌های خطی ال‌ای‌دی به کار برده شد تا با نصب در میانه ایوان‌ها، به دو جهت بالا و پائین، پرتاب نور داشته باشند.
با اجرای 600 متر از این نوع چراغ‌ها، مقرنس‌ها و تزئینات داخلی ایوان‌ها روشنایی و زیبایی چشم‌نواز این آثار هنری در شب‌ها نیز پیش دیدگان زائران علی ابن موسی الرضا(ع) جلوه پیدا کرد.
همچنین در نیمه پائینی، بدنه و کف ایوان نیز از این روشنایی بهره مند شدند و میزان روشنایی آن از 5 لوکس به 400 لوکس روشنایی افزایش یافت.