گروه ايران| محمدرضا ستاري|
توافق هسته‌يي به دست آمده كه پس از ماه‌ها مذاكرات فشرده در وين محقق شد، داراي اثرات و تبعات گسترده سياسي، اقتصادي و فرهنگي فراواني براي ايران خواهد بود. به زعم عمده كارشناسان سياسي و اقتصادي، اين توافق يك فرصت كم‌نظيري را جهت تعامل و همكاري‌هاي گسترده همه‌جانبه ميان ايران و جامعه جهاني به دنبال خواهد داشت. از مهم‌ترين تبعات برنامه اقدام مشترك ميان ايران و 1+5  غيرامنيتي كردن ايران در نظام بين‌الملل بود؛ پروژه‌يي كه توسط كشورهاي غربي و به‌خصوص امريكا طي ساليان درازي سعي داشت تا با ارائه تصويري امنيتي، فضاي جامعه بين‌الملل را آكنده از ايران‌هراسي كند. از سوي ديگر اين توافق سبب شد تا رژيم صهيونيستي براي نخستين‌بار با متحد ديرين خود ايالات متحده دچار تضاد منافع گشته و هم‌اكنون منزوي‌ترين دوران سياست خارجي خود را در نظام بين‌الملل تجربه كند.
همچنين اين توافق باعث شد تا تغيير موازنه منطقه‌يي، به نفع ايران تمام شده و برجام هسته‌يي عاملي در جهت آزاد شدن سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران باشد. در همين راستا ايران به يك قدرت امنيت‌ساز تبديل شده و در آينده با اجراي برجام هسته‌يي اثرات بيشتري از اين قدرت امنيت‌ساز را شاهد خواهيم بود. در آخر بايد گفت كه پس از مذاكرات 598 هيچگاه ايران با چنين تواني در عرصه روابط بين‌الملل ظاهر نشده و توافق وين مي‌تواند سكوي پرتابي براي نقش‌آفريني‌هاي جدي و سازنده ايران در نظام بين‌الملل تلقي شود. با توجه به اهميت اين مساله و براي بررسي هر چه تخصصي‌تر توافق هسته‌يي ميان ايران و گروه 1+5، موسسه ديپلماسي ايراني به رياست دكترصادق خرازي ديپلمات پيشين و سفير اسبق ايران در فرانسه، با دعوت از دكترمحمدجواد ظريف وزير امور خارجه و دكترسيدعباس عراقچي و دكترمجيد تخت‌روانچي معاونان ايشان و همچنين دكترعلي‌اكبر صالحي رييس سازمان انرژي اتمي كشور، در نشستي تخصصي در محل سالن آمفي‌تئاتر روزنامه اطلاعات و با حضور جمعي از اساتيد و دانشجويان و همچنين اصحاب رسانه، به بررسي نتايج حاصل و پيامدهاي توافق هسته‌يي پرداخت.

 اگر ايران نبود تمام پايتخت‌هاي منطقه در دست داعش بود
دكتر ظريف در ابتداي صحبت‌ها خود در اين نشست با بيان اينكه فرصت‌ها مانند ابر مي‌گذرند، گفت:  وقتي كه به لطف خدا و يمن حضور مردم در انتخابات توانستيم مذاكرات چنين حساسي را پيش ببريم، اين نشان‌دهنده اين است كه توانستيم كار بزرگي را صورت دهيم. به عقيده من حضور مردم شعار نيست، اگر به همه متون علمي كه راجع به تحريم‌ها نوشته شده نگاه كنيم، مشاهده مي‌كنيم كه هدف تحريم‌ها فشار اقتصادي صرف نبوده، بلكه هدف عمده تغيير سياست است؛ يعني به مردم فشار وارد كنند و باعث جدايي مردم از حاكميت شوند. با نگاهي به گذشته مشاهده مي‌كنيم كه تمام تحريم‌هاي شوراي امنيت تاكنون به جنگ يا تغيير رژيم انجاميده است.
به همين دليل است حضور مردم در انتخابات سال92، نشان داد كه مردم به نحوي مي‌خواهند با دولت خودشان از طريق صندوق راي تعامل كنند و تحريم‌ها نيز تاثيري نداشته است. همين عامل بود كه باعث نااميدي طرف مقابل شده و آنها را پاي ميز مذاكره نشاند. در مورد متن نهايي توافق وين بايد بگويم كه به نظر مي‌رسد، متني متوازن باشد. اگر قرار بود تمام خواسته‌هاي ما يا طرف مقابل در اين توافق برآورده شود، بايد بگويم كه چنين چيزي توافق و مذاكره نخواهد بود. اگر توجه شود مشاهده مي‌كنيم كه در داخل متن هم توازن قابل توجهي وجود دارد و حتي از نظر تناظر زماني نيز اقداماتي كه قرار است انجام شود، در فاصله قطعي 10سال، پرونده ايران در شوراي امنيت سازمان ملل كاملا مختومه خواهد شد. در برخي موارد نيز مانند تحريم‌هاي شديد موشكي كه اقداماتي قهرآميز براي جلوگيري از دستيابي ايران به برنامه موشكي پيش‌بيني شده بود، تبديل به محدوديت شد.
اما نكته مهم اين است كه از روز پايان مذاكرات، برخورد دنيا با ايران براساس متن برجام و متن قطعنامه تغيير كرده است. بايد تاكيد كنم كه پرونده هسته‌يي ايران يك پرونده استثنايي است. من در سال2003 كه سفير ايران در سازمان ملل بودم، شوراي حكام وضعيت ايران را در يك حالت استثنايي قرار داد. وضعيت ديگر قطعنامه‌هايي بود كه ايران را به زير فصل هفتم منشور برد. اما امروز با قطعنامه 2231 شوراي امنيت، تصميم بر اين است كه از روزي كه توافق منعقد شد، ديگر برنامه ايران تهديد صلح و امنيت بين‌المللي نخواهد بود و طي يك مدت‌زماني مشخص، كل موضوع ايران حذف خواهد شد.
دكتر ظريف در بخش ديگري از سخنان خود درباره برنامه موشكي ايران گفت: در مورد برنامه موشكي، من هميشه گفته‌ام كه در يك ظرف زماني مشخص حركت كرده‌ايم. قطعنامه 1929 شوراي امنيت، هر فعاليت موشكي بالستيك را براي ايران ممنوع كرده بود و ساير كشورها نيز ملزم شده بودند تا اقدامات پيشگيرانه را عليه ايران صورت دهند، اما اين مساله امروز از ممنوعيت تبديل به محدوديت شده است. وي تاكيد كرد: بين برجام و قطعنامه اختلاف وجود دارد. بايد بگويم كه نقض مفاد برجام تبعات دارد، ولي نقض قطعنامه محدوديت برجامي ندارد. لذا در برجام هيچ محدوديت موشكي براي ايران وجود ندارد و دليل آن هم اين است كه اگر ايران به اين صورت مردانه در منطقه ايستادگي نمي‌كرد، بسياري از پايتخت‌هاي خاورميانه امروز در دست داعش بود.

 در توافق همه به جز جنگ‌طلبان پيروز شدند
امروز شرايط كشور از لحاظ حقوقي زير و رو شده است. من تمام عمر خود را در شوراي امنيت گذاشته‌ام و اين را به صراحت مي‌گويم كه قطعنامه 1929 يكي از بدترين قطعنامه‌هاي صادرشده و قطعنامه 2231 كه اخيرا صادر شده است شايد يكي از عجيب‌ترين قطعنامه‌هاي تاريخ شوراي امنيت باشد. خود هيات امريكايي هم از صدور اين قطعنامه دچار حيرت شده بود و به نظر من با اين دستاوردها بزرگ‌ترين خيانت اين است كه به مردم بگويند در اين مذاكرات شكست خورده‌ايد.  وزير امور خارجه در مورد تضمين اجراي توافق هسته‌يي طرف مقابل گفت: دولت اعتقاد دارد كه مهم‌ترين تضمين اجراي برجام درهم تنيدن روابط اقتصادي است. مهم‌ترين نكته اين است كه بتوانيم نوعي از روابط اقتصادي، سياسي و فرهنگي در سطح منطقه و جهان درست كنيم كه ديگر براي كسي به صرفه نباشد كه بخواهد برجام را برهم بزند. ما هزينه داده‌ايم كه به دنيا بگوييم كه نمي‌توانيد به ما چيزي تحميل كنيد. بايد تاكيد كنم كه مباني قدرت در دنيا چندوجهي است و تنها قدرت نظامي يا اقتصادي ملاك نيست. يكي از مسائلي كه به عنوان مباني قدرت تعريف مي‌شود، قدرت معنايي است و ما توانستيم به آن عمل كنيم. توافق وين يك موفقيت بود، زيرا به دنيا نشان داديم كه پارادايم حذف و محروم كردن ديگر ناكارآمد است. شما به تاريخ روابط بين‌الملل نگاه كنيد كه چند بحران بين‌المللي از طريق مذاكره حل شده است. امروز ما با دنيا با يك روش جديد مي‌خواهيم تعامل كنيم و دنيا هم ناگزير است كه اين تعامل را داشته باشد. در آخر بايد تاكيد كنم كه بازي برد- باخت براي هيچ‌كس منفعت ندارد و من اصرار دارم كه بگويم، در اين معادله همه بازيگران، به جزو جنگ‌طلبان و تنش‌دوستان پيروز شدند.
ادامه در صفحه 51