راستش را بخواهيد، كار آسان كه نداريم؛ همه كارها سختي خودشان را دارند؛ خبرنگاري هم يكي از انبوه همه اين كارها. ما در آستانه فرا رسيدن روز خبرنگار، به اين سؤال پاسخ داديم كه «مي‌خواهم خبرنگار شوم، چه كنم؟» شايد اين، سؤال شما هم باشد، نه؟ در اين مطلب، 10گام براي اينكه از صفر، تبديل به خبرنگاري حرفه‌اي شويد، ذكر كرده‌ايم. دنيا را چه ديديد، شايد فردا همين شمايي كه داريد اينها را مي‌خوانيد، همكار ما در همين جا شديد. فقط اينكه توصيه‌هاي روزنامه‌نگاري با اين گام‌ها، خاتمه نمي‌يابد؛ اينها، فقط قدم‌هايي براي شروع هستند؛ همين.

ساده‌ترين كار اين است كه يك خبرنگار خوب و با كسوت را پيدا كنيد، از او درخواست كنيد كه وردستش بايستيد و كار كنيد. اين كار، البته يك مسير ميانبر است و همه اتفاق‌هايي كه بايد برايتان بيفتد، بعد از انجام اين كار، تك به تك رخ خواهد داد. فقط اينكه در انتخاب خود، حتما از شاغلان اين حوزه پرس‌وجو كنيد تا يك خبرنگار حرفه‌اي را انتخاب كنيد؛ در ضمن بايد حوصله هم داشته باشد كه بتواند طي اين مسير را، برايتان به خوبي تشريح كند و شما را مورد حمايت قرار دهد. اين روش، راحت‌ترين روش است؛ اما بعضي‌ها دوست دارند خودآموز جلو بروند كه يك بحث ديگر است.

بيل‌گيتس را كه مي‌شناسيد؟ ثروتمندترين مرد جهان و مديرعامل مايكروسافت و نيز، جزو نخبگان برنامه‌نويسي دنيا. او يك بار، طي توصيه‌اي گفته بود كه براي نخبه شدن در برنامه‌نويسي، فقط 2 كار را بايد انجام داد؛ برنامه‌نويسي كردن، مطالعه برنامه‌هاي خوبي كه ديگران نوشته‌اند. اين موضوع در خبرنگاري هم صدق مي‌كند؛ تا مي‌توانيد خبر و مصاحبه و گزارش بگيريد و بنويسيد تا مي‌توانيد خبر و مصاحبه و گزارش خوب ديگران را مطالعه كنيد. خبر و مصاحبه و گزارش خوب را هم، بايد در رسانه و جريده خوب پيدا كرد. در ضمن، اگر مي‌توانيد، خبر و مصاحبه و گزارش ديگران را دستكاري كنيد تا تمرين كرده باشيد.

سايت‌هاي آموزشــي مثل مدرسـه آموزش همشهري و نيز درگاه مجازي مركز مطالعات و تحقيقات رسانه‌ها، منابع آموزشي خوبي براي شما هستند. مي‌توانيد به برخي از سايت‌ها و وبلاگ‌ها مثل درگاه مجازي يونس شكرخواه نيز مراجعه كنيد. اگر خوب دقت كنيد در درگاه مجازي دكتر شكرخواه، لينك برخي از سايت‌ها و وبلاگ‌هاي آموزگاران بزرگ علـم ارتباطـــات و روزنامه‌نگاري را نيز مشاهده خواهيد كرد.

بايد در ادامه كار، سوژه‌يابي را به خوبي ياد بگيريد و اجرايي كنيد. براي اين كار، اين راه‌ها وجود دارد: تماس‌ها و ارتباطات منظمي با مراكز مرتبط با كارتان داشته باشيد جوري كه كم كم شما را بشناسند، هر جايي كه مي‌رويد دنبال يك سرنخ باشيد (فرقي نمي‌كند؛ سفر، تعطيلات، همايش،مهماني و...)، روزنامه‌ها و رسانه‌هاي ديگر را بخوانيد و سوژه‌هاي زمين مانده آنها را دنبال كنيد يا سوژه‌هاي خوب‌شان را با سبك خودتان پيگيري كنيد، از مناسبت‌ها و بهانه‌هاي روزمره فراوان استفاده كنيد، دفترچه سوژه داشته باشيد، با مردم زياد صحبت كنيد تا سرنخ به شما بدهند و....

بزرگ‌ترين دارايي يك خبرنگار، دفتر تلفن به روز شده اوست و نيز شبكه‌اي از افراد تأثيرگذار و مسئول و كارشناس و غيركارشناسي كه مي‌شناسد و مي‌شناسندش. از بزرگ‌ترين اشتباهات خبرنگاران اين است كه تلفن‌هاي خود را در گوشي‌هاي همراه‌شان ذخيره مي‌كنند و معمولاً چند سال يك بار، به‌خاطر نقص فني گوشي همراه‌شان، همه را از دست مي‌دهند. شما اين اشتباه را مرتكب نشويد. همه شماره‌ها را يادداشت كنيد. گاهي شماره نگهبان يا آبدارچي يك شعبه از بانكي، هنگامي كه سرقتي مسلحانه در آن بانك رخ داده، مي‌تواند بزرگ‌‌ترين سرمايه شما باشد؛ كسي را دست‌كم نگيريد.

مرحـــوم حســـين قندي، از بــــزرگان آمــوزش روزنامه‌نگاري ايران، معتقد بود كه يكي، دو سالي بايد عمومي كار كنيد تا بعد بتوانيد به حوزه مورد علاقه خودتان برسيد. اما با توجه به سرعت تغييرات زمانه حتي اگر بتوانيد از همان ابتدا در حوزه تخصصي خودتان كارآموزي را شروع كنيد، فوق‌العاده است. البته اين كار، كمي سخت است؛ اگر نشد، بگذاريد براي همان يكي، دوسال بعد. ولي اگر توانستيد از دستش ندهيد.

درست است كه شما بايد حوزه تخصصي داشته باشيد، اما اين منافاتي با گستره اطلاعات روز شما درباره وقايعي كه در كشور و منطقه و دنيا مي‌گذرد، ندارد. اين كار، با مطالعه روزانه يك روزنامه يا خبرگزاري به‌طور مرتب، تأمين خواهد شد. فقط روزنامه و خبرگزاري‌اي را انتخاب كنيد كه كامل‌تر و منصفانه‌تر به وقايع مي‌پردازد. گسترده‌شدن اين اطلاعات روز، مي‌تواند در حوزه تخصصي هم به شما كمك بسياري كند.

خواندن اشعار فارسي، لغت‌هاي شما را غني‌تر و فراوان‌تر خواهد كرد. خواندن شعرهاي خارجي، تصويرسازي و تداعي‌هاي ذهني شما را تقويت خواهد كرد. خواندن داستان‌هاي فارسي، نحوه نوشتن شما را ترقي خواهد داد و خوانش رمان‌‌ها و داستان‌هاي خارجي، قدرت تصويرسازي و روايتگري و... را به شما منتقل خواهد كرد. همه اينها، در كار خبرنگاري بسيار و فراوان به درد شما خواهد خورد. فراموش نكنيد كه برخي از نويسندگان، روزنامه‌نگاري را «ادبيات شتابزده» خوانده‌اند. جدا از كنايه‌اي كه در اين عبارت وجود دارد، تأثيرگذاري ادبيات در بهتر خبرنگاري كردن، اثبات شده است.

موضوع شما، مردم و اتفاقاتي هستند كه براي آنها مي‌افتد يا خود، مسبب روي دادن آنها هستند. حالا بخشي از اين مردم، مي‌توانند مسئول، مدير، نظامي، آموزگار، كارگر و حتي جنايتكار باشند. پس بايد تجربه سر و كله زدن با مردم را هم به خوبي بياموزيد؛ در غيراين صورت در برقراري ارتباط با آنها و نيز كسب اطلاعات از آنها به‌شدت دچار مشكل خواهيد شد. به شما توصيه مي‌كنيم كتاب‌هايي كه تكنيك‌هاي راه آمدن با مردم را خواهد آموخت بخوانيد. در حقيقت شما براي خبرنگار خوب بودن، بايد كمي هم روانشناسي بدانيد.

در دنياي امروز، كسي كه يك زبان خارجي را نداند، تقريبا كم‌سواد محسوب مي‌شود. دانستن يك زبان خارجي، هم در مأموريت‌هاي بعدي به كارتان خواهد آمد، هم شما را متوجه تجربيات خبرنگاران ديگر كشورها خواهد كرد، هم اطلاعات مورد نياز شما را از طريق اينترنت در اختيارتان قرار خواهد داد. موقع استخدام نيز يك امتياز مثبت براي شما خواهد بود. در ضمن به يادگيري اصول مصاحبه‌گري هم به عنوان يك قالب مستقل بيشتر توجه كنيد. چگونه سؤال  پرسيدن را حتما ياد بگيريد تا از همه بتوانيد مصاحبه‌هاي خوب و با اطلاعات ارزشمند بگيريد.

مشق خبرنگاري با تلفن‌هاي همراه

اين روزها دست هر كسي يك عدد گوشي همراه با حداقل امكانات مي‌توان مشاهده كرد. اگر مي‌خواهيد به‌عنوان يك تفريح جدي، خبرنگاري كنيد، استفاده از امكانات تلفن‌همراه مي‌تواند فوق‌العاده باشد. اگر دوست داريد براي خودتان يك شهروند- خبرنگار شويد، بد نيست به اين نكته‌ها توجه كنيد.
سرعت، دقت، صحت
اين مثلث را هميشه به ياد داشته باشيد. صحت، يعني مطلب و عكس دروغ و حتي با سنديت ضعيف منتشر نكنيد. دقت، يعني تمركز داشته و دقيق و با جزئيات كار كنيد. سرعت هم، يعني كه در كمترين زمان، اطلاعات خود را منتشر كنيد.
از اينترنت گوشي‌تان استفاده كنيد
بيشتر گوشي‌هاي همراه يا اينترنت همراه دارند و يا قابليت وصل شدن به اينترنت‌هاي مكان‌هاي مختلف را. از اين طريق مي‌توانيد براي خودتان پيج بسازيد و اخبار و عكس‌ها و... را منتشر كنيد.
از زبان معيار استفاده كنيد
زبان رايج در شبكه‌هاي اجتماعي، زبان عاميانه و شكسته است. اما شما حتما از زبان رسمي استفاده كنيد. البته ساده‌نويسي هيچ منافاتي با زبان رسمي ندارد.
استفاده از دوربين فيلمبرداري و عكاسي
هم عكس‌هاي مهم بگيريد، هم فيلم‌هاي خوب. شايد عكس‌ها و فيلم‌هاي شما از يك سفر، يك مكان خاص يا موقعيت خاص و يا شخص خاص، قابليت انتشار توسط رسانه‌هاي ديگر را داشته باشد؛ آن هم با ذكر منبع شما.
ارسال كنيد
بيشتر سايت‌هاي خبري و غيرخبري، بخشي را ايجاد كرده‌اند براي ارسال اخبار و عكس‌ها توسط خوانندگان. شما هم مي‌توانيد با نام خودتان، به اين سايت‌ها مطالب و عكس‌ها و فيلم‌هاي خودتان را بفرستيد.
ساخت پادكست و فيلم كوتاه
اين روزها نرم‌افزارهايي به بازار آمده كه به شما امكان مي‌دهد كه عكس‌ها را به راحتي اصلاح و ويرايش كنيد، فيلم‌ها را مونتاژ كنيد و بتوانيد پادكست بسازيد. استفاده از اين امكان‌ها، مي‌تواند مشق خبرنگاري شما را كامل‌تر كند.