به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در تدوین این اثر رقیه فراهانی نشریات متعددی را که از دوره قاجار به جا مانده‌ا از جمله سالنامه‌ها، گاهنامه‌ها و روزنامه‌های فارسی‌زبان را، چه آنها که در ایران منتشر می‌شده‌اند، چه آنها که بیرون مرز ایران چاپ شده بوده‌اند زیرورو کرده و شعرهای فارسی آن را گرد آورده است.
در این مجموعه تنها اشعار شاعرانی درج شده که فاصله زمانی بین آغاز انتشار جراید در ایران را تا پایان رسمی حکومت قاجار و آغاز پهلوی درک کرده باشند. اشعاری که به زبان‌های دیگر از قبیل ترکی و عربی و اردو در این نشریات درج شده بوده است در مجلدی جداگانه انتشار خواهد یافت.
نام نشریات به ترتیب حرف الفبای عنوان آنها آورده شده و اطلاعاتی مجمل در حد نام مدیران و دبیران، محل نشر و سال انتشار نشریه به دست داده شده است. این مجموعه برای پژوهشگران شعر دوره مشروطه فایده‌ها دارد و برای درک و دریافت مسائل ادبی، تاریخی، اجتماعی و سیاسی آن دوره بسیار به‌دردخور و کارآمد است.
در این کتاب علاوه بر شعرهای شاعران نام‌آشنایی چون پروین اعتصامی، ایرج‌میرزا، ملک‌الشعرای بهار، ادیب‌الممالک فراهانی، فروغی و… اشعاری از شاعران ناآشنا درج شده است که هیج جای دیگر نامی و نقلی از ایشان نیست و ای بسا این ابیات تنها سروده ایشان باشد.
معلوم و مشخص بودن تاریخ نشر اشعار از فواید دیگر این مجموعه است و امکان بررسی‌های دقیق‌تر در مسائل مختلف را فراهم می‌کند. همچنین در پایان جلد دوم شرح‌حالی مختصر از شاعران آمده است که می‌تواند راه‌گشای اهل تحقیق باشد.
با ورق زدن کتاب و خواندن اجمالی اشعار اولین نکته‌ای که به چشم می‌آید درون‌مایه خاص شعر این دوره است. شاعران این دوره بیش از هر زمان به مضامینی چون آزادی، قانون، تعلیم و تربیت و البته وطن پرداخته‌اند.
چند بیت از نجیب‌الله مایل:
ملت ار طالب آزادی ایران نشود
از وطن ماحصلش جز غم حرمان نشود
گر بگردند به هم متفق ابنای وطن
سود ایشان بدل البته به خسران نشود
اتفاق ار نکنی ملک ترقی نکند
اتحاد ار نبود مشکلت آسان نشود
چاره‌جویی پی درمان وطن باید کرد
پیش از آنی که دگر قابل درمان نشود...
این اثر دوجلدی اخیراً به همت انتشارات دکتر محمود افشار در اختیار علاقه‌مندان به ادبیات معاصر قرارگرفته است.
∎