نیلوفر شادمهری رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در فرانسه در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره نقش محصولات فرهنگی به عنوان ابزار تبلیغی برای کمک به اهداف دیپلماسی فرهنگی کشور گفت: بهترین ابزار برای انتقال فرهنگ هر کشور، محصولات فرهنگی آن کشور هستند. محصولات فرهنگی علاوه بر تأثیرگذاری، از مانایی و پایایی زمانی نیز برخوردار هستند و بهترین اثرگذاری زمانی اتفاق می‌افتد که مخاطب بدون هیچ جبهه‌گیری و به خواست خود، پذیرنده محتوای سبک زندگی شما باشد و به آن علاقمند شود، با آن اخت بگیرد و به مرور، خود تبدیل به تکرار کننده آن شود.

وی افزود: این امر مهم زمانی شکل می‌گیرد که شما از ابزار محصولات فرهنگی استفاده کنید. البته تنوع و دسته‌بندی محصولات فرهنگی بسیار است و بر اساس ویژگی‌های هر دسته، به تبع میزان تمایل برای مواجهه و پذیرش آنها نیز متفاوت خواهد بود. البته این میان برخی ابزارها قوی‌تر و برخی ضعیف‌تر هستند.

این کارشناس فرهنگی درباره شاخصه محصول فرهنگی در محل مأموریت یک رایزن فرهنگی گفت: گل زرد را نمی‌شود به جای زعفران به ایرانی‌ها معرفی کرد. چون زعفران را به خوبی می‌شناسند و با عطر آن آشنا هستند. در مثالی دیگر، فرانسه کشور ادبیات و هنر است و این دو، پاشنه آشیل فعالیت‌های فرهنگی در این‌کشور هستند. بنابراین این دو مهم در تغییر ذائقه هنری و سلیقه فرهنگی مخاطب فرانسوی در مواجهه با محصولات فرهنگی، به ویژه هنری بسیار تأثیرگذار بوده است. ناگفته نماند اجرای هر اثر هنری حتی با کیفیت متوسط، برای مردمان کشوری که سبقه فرهنگی و هنری دارند و مخاطبانش آشنا و آگاه با آثار فاخر هستند، یک خطای مطلق محسوب می‌شود. اما برای کشوری همچون ایران که به تکرار در فضای فرهنگی فرانسه علیه‌اش اقدام می‌شود و فرصتی برای نشان دادن توانمندی‌های خود ندارد، نمی‌توان چنین خطری کرد. در سایر حوزه‌ها نیز کیفیت محصول و جذابیت آن بر مبنای سلیقه مخاطب فرانسوی بسیار مهم است. البته این جذابیت‌ها بر اساس دسته بندی محصول، تعاریف و ویژگی‌های متفاوتی دارند.

ایجاد تمایل و تعامل متقابل

شادمهری درباره چالش‌های صادرات محصولات فرهنگی جمهوری اسلامی ایران گفت: مهم‌ترین امر در صادرات محصولات فرهنگی، تمایل طرفین برای حادث شدن این مساله است. بنابراین چنانچه هرکدام از طرفین تمایلی به همکاری نداشته باشند، با مشکل مواجه خواهیم. خوشبختانه از سوی کشورمان مشکلی وجود ندارد اما عدم اجازه از سوی کشور مقصد برای مشارکت ایران، عدم موافقت برای همکاری از سوی ایران، عدم همراهی در فراهم کردن مقدمات و پیش نیازها از مواردی هستند که اگر از سوی کشور مقصد مرتفع شوند، در به انجام رساندن این اقدامات نیاز به روش‌های غیر معمول و تلاش ده برابری نخواهد بود. تنها راه حل ممکن حل این چالش تسلط رایزن به روش‌های چانه زنی و در مرحله بعد بهره مندی از خلاقیت برای جایگزین کردن روش‌هایی جدید و قانونی برای پیشبرد اهداف است. علاوه بر مواردی که ذکر شد، محصول مدنظر باید مساله محور و مبتنی بر ویژگی‌های جامعه پذیرنده کشور مقصد انتخاب شود. بر این اساس ابتدا باید محصولاتی با کیفیت مورد نیاز فراهم شود تا رایزن توان ارزیابی و انتخاب درست آنها را داشته باشد.

تولید یک سریال ایرانی و فرانسوی برای شبکه نمایش خانگی

رایزن فرهنگی ایران در فرانسه در ادامه گفت: در حال حاضر با توجه به نوع و سطح روابط سیاسی ایران و فرانسه که تأثیر بسیاری روی همه حوزه‌ها داشته، امکان مشارکت و عرضه آثار فرهنگی ایران بسیار محدود شده و این شامل همه گروه محصولات می‌شود. اما با توجه به این موضوع در حوزه تولیدات رسانه‌ای، برای اولین بار یک سریال ایرانی که تحت قوانین جمهوری اسلامی ایران تولید شده و در سکوهای نمایش خانگی قانونی ایران به نمایش درآمده، توانسته وارد شبکه فرانسوی _ آلمانی آرته شود که این موضوع برای ما بسیار حائز اهمیت و ارزشمند است.

تعزیه هنر کهن ایران، مورد توجه علاقمندان فرانسوی

وی افزود: شبکه‌های تلویزیونی و حتی VODها، در فرانسه، محصولات رسانه‌ای ایران را که همگام با اهدافشان در نشان دادن وجهه تعیین شده از ایران نباشد، نمی‌پذیرند. نمونه دیگر، اجرای تعزیه است که سال گذشته در پاریس روی صحنه رفت و در عرصه موسیقی و هنرهای نمایشی، نمونه موفقی از عرضه این محصولات محسوب می‌شد که با گذشت شش ماه همچنان نمایش آن پایان نیافته و مخاطبان فرانسوی پیگیر تمدید اجرای آن هستند. جالب است بدانید تقاضاهایی برای دریافت توضیحاتی در خصوص این نمایش (ماجرای کربلا) یا اجرای پرده‌های دیگری از اتفاقات کربلا وجود دارد. اجرای این برنامه توانسته الگویی برای شیعیان فرانسه برای ساخت و تولید آثار موسیقایی نمایشی و مذهبی، و موجب شکل گیری دیدگاه و تولید آثار نمایشی جدید باشد.

راوی کتاب «خاطرات سفیر» در پایان گفت: در بخش صنایع دستی، اغلب بسترهای عرضه و فروش محصولات، در دست سرمایه گذار خصوصی و ایرانیان ساکن فرانسه است و بازارهای عرضه و فروش بازی‌های کامپیوتری و انیمیشن و فیلم و … نیز اگرچه بعضاً امکان مشارکت رسمی ایران را فراهم نمی‌کنند، توان پذیرش شرکت‌کننده از بخش خصوصی را دارا هستند.