بین الملل تابناک: دیوان بین المللی دادگستری در شهر لاهه هلند با ۱۳ رأی موافق و ۲ رأی مخالف حکم توقف فوری عملیات نظامی رژیم صهیونیستی در رفح را صادر کرد و بازگشایی گذرگاه رفح را برای ورود کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه خواستار شد.

قاضی «نواف سلام» رئیس دیوان بین‌المللی دادگستری در این ارتباط گفت: دادگاه خواستار آزادی سریع و بدون شرط اسراست و اسرائیل باید عملیات‌های نظامی یا هر گونه عملیات دیگر در رفح را متوقف کرده و گذرگاه رفح را بازگشایی کند، اسرائیل همچنین باید ورود هر گونه کمیته حقیقت‌یاب به نوار غزه برای تحقیق درباره اتهام نسل‌کُشی را تضمین کند.

وی افزود: اوضاع در رفح پس از چند هفته بمباران، فاجعه‌بار است و از زمان آغاز حمله زمینی حدود ۸۰۰ هزار نفر آواره شده‌اند. دادگاه در خصوص تدابیری که اسرائیل در رفح اتخاذ کرده، قانع نشده است، مسئولان بین‌المللی درباره خطرات علیه غیرنظامیان در رفح هشدار داده‌اند، وضعیت کنونی نیز خطراتی دارد و خسارت‌های جبران‌ناپذیر در حقوق مردم در غزه خواهد داشت. طبق معاهده منع نسل‌کُشی، هر گونه عملیاتی در رفح ممکن است به تخریب جزئی یا کلی در این شهر منجر شود و اسرائیل بایستی فورا حملات نظامی به رفح را متوقف کند؛ از دیدگاه ما هر گونه عملیات نظامی در رفح، موجب ویرانی کلی در منطقه خواهد شد.

علی رغم استقبال کشورها و سازمانهای بین المللی از رای دیوان بین المللی دادگستری ایالات متحده آمریکا صلاحیت دیوان را برای چنین درخواستی رد کرده است.

«لیندسی گراهام» سناتور جنگ‌طلب آمریکایی با اشاره به این حکم در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: دیوان بین‌المللی دادگستری برود به جهنم! مدتهاست که مجبور به تحمل در برابر سازمان‌های دادگستری بین‌المللی هستیم که به سازمان ملل مربوط هستند. حکم دیوان بین‌المللی دادگستری مبنی بر اینکه اسرائیل باید حملات را متوقف کند، نیازمند نابودی چهار گردان حماس است که از فلسطینیان به عنوان سپر انسانی استفاده می‌کنند. این مضحک است! این حکم باید توسط اسرائیل نادیده گرفته شود و همینطور خواهد شد.

خبرنگار تابناک در گفتگو با «یورام وایلر» نظریه پرداز آمریکایی به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه آمده است.

با وجود مخالفت های گسترده، اسرائیل به رفح حمله کرد. چرا نتانیاهو برای انجام این عملیات پافشاری کرد؟

نتانیاهو برای باقی ماندن در قدرت و در نتیجه اجتناب از پیگرد قانونی به اتهام فساد، چاره ای جز ادامه جنگ نسل کشی خود ندارد. بنی گانتز، فرمانده سابق نظامی و وزیر جنگ سابق، و یوآو گالانت، وزیر جنگ کنونی اسرائیل، هر دو مخالف هرگونه اشغال نظامی طولانی مدت اسرائیل یا حکومت بر غزه هستند. هر دو از نتانیاهو خواستار ارائه استراتژی خروج مناسب برای جنگ خود هستند و تهدید کرده اند که از کابینه جنگی استعفا خواهند داد.

 با این حال، اگر نتانیاهو به خواسته‌های آن‌ها تسلیم شود، به دلیل از دست دادن حمایت احزاب افراطی صهیونیستی در ائتلافش، با نمایندگی امثال ایتامار بن‌گویر و وزیر امنیت ملی و دارایی بزالل اسموتریچ باعث فروپاشی دولتش خواهد شد.

 نتانیاهو به سه اتهام جداگانه به فساد مالی شامل کلاهبرداری، رشوه و نقض اعتماد متهم شده است. محاکمه او در ماه می 2020 آغاز شد و دو بار به تعویق افتاد. یک بار به دلیل همه گیری COVID-19 و بار دوم به دلیل جنگی که او پس از عملیات مقاومت جسورانه حماس در 7 اکتبر 2023 به راه انداخت. در یک مورد، آرنون میلچان، تهیه کننده برجسته اسرائیلی هالیوود، قبلاً اعتراف کرده است که در ازای لطف سیاسی، هدایایی به نتانیاهو داده است. در مورد دیگری، نتانیاهو متهم است که با روزنامه اسرائیلی یدیعوت آحارونوت برای قانون گذاری علیه رقبا، مذاکره کرده است. در پرونده سوم، او متهم به اعطای لطف سیاسی به شرکت اسرائیلی Bezeq Telecom، همچنین در ازای پوشش خبری مطلوب است.  در حالی که محاکمه در جریان است، نتانیاهو، حداقل تا زمانی که نخست وزیر است، از حضور در دادگاه معاف است.

شکست شماره یک در جنگ نتانیاهو ناتوانی نیروهای اشغالگر اسرائیل در ریشه کن کردن مبارزان مقاومت حماس از غزه بوده است.  به دلیل شبکه گسترده تونل‌ها، جنگنده‌های حماس توانسته‌اند نسبتاً بدون مانع و شناسایی حرکت کنند و با کارایی شگفت‌انگیزی به نیروهای اشغالگر اسرائیل ضربه بزنند و سپس به سرعت عقب‌نشینی کنند، همانطور که اخیراً در جبالیا و شهر غزه شاهد بودیم. 

در حالی که بسیاری از اسرائیلی‌ها دوست دارند نتانیاهو را از سمت خود برکنار کنند و حتی او را به خاطر نقص‌های امنیتی ادعایی که باعث نفوذ موفقیت‌آمیز حماس به رژیم صهیونیستی شده است، سرزنش کنند، اکثریت همچنان از ادامه جنگ نسل‌کشی او در غزه حمایت می‌کنند.

قبل از حمله به رفح، نتانیاهو سعی کرد با حمله نادرست خود به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق، که یک اقدام جنگی آشکار از سوی او بود، جنگ غزه را به یک درگیری منطقه ای تبدیل کند.  زمانی که جمهوری اسلامی به درستی و قانونی به این اقدام تحریک آمیز رژیم صهیونیستی با حمله موشکی و پهپادی تلافی جویانه دقیق پاسخ داد، نتانیاهو با نارسایی آشکار پدافند هوایی اسرائیل، و نیاز به حمایت نظامی آمریکا در صورت نیاز مواجه شد. اسرائیل امیدوار بود که درگیری را بیشتر گسترش دهد. از این رو، با شکست در این تلاش، نتانیاهو هیچ جایگزینی برای ماندن در قدرت و اجتناب از پیگرد قانونی جز حمله به رفح نداشت.

دو بخش گسترده از پایگاه رای گیری وجود دارد که از بایدن فاصله گرفته اند: جوانان و اقلیت ها، از جمله مسلمانان. این گروه از رای دهندگان برای پیروزی بایدن در سال 2020 در ایالت هایی مانند پنسیلوانیا و میشیگان بسیار مهم بودند، جایی که جنبش عدم تعهد در میان رای دهندگان مسلمان در طول انتخابات مقدماتی اخیر نگرانی رهبران دموکرات را در مورد قابلیت انتخاب شدن بایدن برانگیخت. نارضایتی رأی دهندگان از حمایت بی شرمانه بایدن از جنگ نتانیاهو در غزه با تأیید رئیس جمهور ایالات متحده به سرکوب شدید پلیس علیه دانشجویانی است در تظاهرات دانشگاه ها در حمایت از فلسطینی ها تشدید شد.

به نظر می رسد که حمایت گسترده بایدن از اسرائیل نتایج منفی بر پایگاه رأی او داشته باشد. اعتراضات در دانشگاه های آمریکا و در میان اقلیت هایی که پایگاه رای بایدن هستند ادامه دارد. آیا ممکن است آمریکا به دولت نتانیاهو برای توقف جنگ فشار بیاورد؟

به نوبه خود، به نظر نمی رسد بایدن معتقد باشد که تظاهرات دانشجویان علیه جنگ غزه شکلی مشروع از مخالفت را تشکیل می دهد و همچنین به نظر نمی رسد رئیس رژیم صهیونیستی بتواند نگرانی اخلاقی را نسبت به وضعیت اسفناک فلسطینیان به وجود آورد.

در مورد توانایی ایالات متحده برای تحت فشار قرار دادن اسرائیل، مطمئناً به نظر می رسد که با توجه به کمک های نظامی گسترده ای که سال به سال به رژیم تل آویو اعطا می شود، که از سال 1948 در مجموع نزدیک به 300 میلیارد دلار بوده است، اما کنترل سرسخت لابی اسرائیل ممکن است در مورد سیاست ایالات متحده، مانع از اعمال قاطعانه آن فشار شود. «جان میرشایمر» ​​و  «استفن والت» در کتاب خود در سال 2007، با عنوان «لابی اسرائیل»، به تفصیل نشان می‌دهند که صهیونیست‌ها تا چه اندازه در حلقه‌های قدرت در دولت ایالات متحده عمیقاً تأثیرگذار هستند.

تصویب تدابیری مانند قطعنامه 883 مجلس نمایندگان آمریکا که شعار «از نهر تا بحر، فلسطین آزاد خواهد شد» را یهودی ستیزانه می نامد، یا قطعنامه ۶۰۹۰ مجلس نمایندگان آمریکا که تعریف بسیار گسترده ای از یهودی ستیزی ارائه شده توسط یادبود بین المللی هولوکاست را پذیرفته، نشان از قدرت لابی صهیونیستی بر سیاست ایالات متحده است. روزنامه اسپانیایی El Pais، با پیشنهاد این که اسرائیل ابرقدرت واقعی! با نفوذ است و نه ایالات متحده. به درستی نفوذ اسرائیل بر سیاست خارجی واشنگتن را بیان کرده است.

دیوان کیفری بین المللی (ICC) درخواست بازداشت نتانیاهو را داده است. آیا این درخواست به حکم قطعی تبدیل می شود؟ این درخواست چه تأثیری بر آینده سیاسی نتانیاهو خواهد داشت؟

 ابتدا باید اشاره کرد که دیوان کیفری بین‌المللی، در حالی که توسط مجمع عمومی سازمان ملل تأیید شده است، توسط اساسنامه رم در سال 2002 ایجاد شد، اما به خودی خود قدرتی برای اجرای احکام خود ندارد و بنابراین باید برای دستگیری و بازداشت به کشورهای مختلف برای آن دسته از افرادی که متهم به جنایت هستند یا برای حضور در دادگاه احضار شده اند، تکیه کند. ناکارآمدی آن این است که ایالات متحده به همراه چین، عراق، اسرائیل، لیبی، قطر و یمن از امضاکنندگان اساسنامه رم نیستند و صلاحیت دادگاه را نمی پذیرند.  با این وجود، اگر دادگاه جنایات جنگی، جنایات علیه بشریت، یا نسل‌کشی در قلمرو کشورهای عضو را بررسی کند، شهروندان کشورهای غیرعضو می‌توانند تحت صلاحیت دیوان بین‌المللی کیفری قرار گیرند.

در سال 2020، زمانی که دیوان کیفری بین‌المللی به بررسی امکان متهم کردن مقامات آمریکایی به جنایات جنگی به دلیل اقدامات مرتکب شده در افغانستان پرداخت، ترامپ رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده با فرمان اجرایی 13928 دادستان دادگاه و یکی از کارکنان ارشد این دادگاه را تحریم کرد. جان بولتون، مشاور امنیت ملی دولت ترامپ، در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر 2018، داشتن هر گونه صلاحیت، مشروعیت یا مرجعیت دیوان کیفری بین‌المللی را رد کرد.

اگرچه بایدن این تحریم ها را در سال 2021 حذف کرد و حمله حقوقی و مالی ترامپ به بدنه قضایی را معکوس کرد، اما هنوز نمی خواهد مقامات و پرسنل آمریکایی مشمول صلاحیت دیوان بین المللی کیفری شوند. در نتیجه، با توجه به حمایت کامل رئیس‌جمهور ایالات متحده از نسل‌کشی فلسطینی‌ها و در نتیجه مقصر بودن او از پیگرد نتانیاهو، حمایت او از صلاحیت دیوان بسیار مشکوک خواهد بود.

تا آنجا که تأثیری بر آینده سیاسی نتانیاهو داشته باشد، به احتمال زیاد اقدامات دادگاه کم یا هیچ اثری نخواهد داشت. همانطور که قبلاً ذکر شد، او با اتهامات کلاهبرداری، رشوه و فساد در داخل اسرائیل مواجه است و به احتمال زیاد آینده سیاسی خود را در نتیجه حکم دادگاه اسرائیل از دست خواهد داد تا دادگاه بین المللی کیفری. علاوه بر این، نتانیاهو قصد غیرمنطقی خود را برای مسئول دانستن تشکیلات خودگردان فلسطین در قبال حکم بازداشت دیوان بین‌المللی کیفری و گرفتن انتقام از فلسطینیان در کرانه باختری با مسدود کردن انتقال درآمدهای مالیاتی اعلام کرده است و در نتیجه تشکیلات خودگردان را ورشکست می‌کند.

ایالات متحده صلاحیت دیوان بین المللی کیفری را برای چنین درخواستی رد کرده است. ارزیابی شما چیست؟ این در حالی است که حکم مشابهی برای پوتین از سوی این دادگاه مطرح و با استقبال آمریکا مواجه شد.

همانطور که ذکر شد، ایالات متحده صلاحیت دادگاه بین المللی کیفری را به رسمیت نمی شناسد.  واکنش پوتین به حکم دادگاه کیفری بین‌المللی برای دستگیری او اساساً مشابه واکنش ترامپ بود.  در گذشته، ایالات متحده از احکام دیوان کیفری بین‌المللی علیه معمر قذافی، رهبر لیبی و از عمر البشیر، رهبر سودان حمایت کرده است.

 در حالی که جورج دبلیو بوش، رئیس‌جمهور ایالات متحده، کمپین بین‌المللی علیه دیوان کیفری بین‌المللی را با فشار بر کشورها برای انعقاد توافق‌نامه‌های دوجانبه رهبری کرد. ایالات متحده درخواست های استرداد شهروندان آمریکایی توسط دادگاه را نادیده می گیرد.  موضع بایدن حمایت از تحقیقات ICC به صورت موردی است و حتی تا 5 میلیون دلار برای اطلاعات مربوط به فراریان از طریق «برنامه جهانی پاداش عدالت کیفری» وزارت امور خارجه ایالات متحده پاداش می دهد.  نیازی به ذکر این نکته نیست که ایالات متحده تنها زمانی از دیوان کیفری بین‌المللی حمایت می‌کند که دادگاه مطابق میل واشنگتن عمل کند و حتی این حمایت اندک ممکن است پس از انتخابات ریاست‌جمهوری بعدی، از بین برود.

*همزمان با دیوان کیفری، دیوان بین المللی دادگستری نیز حکم به توقف جنگ در رفح داده است. آیا این احکام می تواند اسرائیل را برای توقف جنگ تحت فشار بگدارد؟

فقط برای روشن شدن موضوع، دیوان بین المللی کیفری می تواند افراد را تحت تعقیب قرار دهد، در حالی که ICJ به اختلافات حقوقی بین کشورهای عضو سازمان ملل می پردازد. بنابراین، همه اعضای سازمان ملل، از جمله ایالات متحده و اسرائیل، در اصل تابع صلاحیت دیوان بین المللی دادگستری هستند، اما اجرای آن منوط به مجوز شورای امنیت سازمان ملل است.  با داشتن حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل، ایالات متحده به احتمال زیاد هرگونه اقدامی را که در جهت اجرای حکم دیوان بین المللی دادگستری علیه متحد اسرائیلی خود که دستور توقف فوری حمله نظامی نسل کشی خود علیه فلسطینیان را انجام دهد، وتو خواهد کرد.