به گزارش سایت دیده بان ایران؛ شاید شما هم با مراجعه به کافی‌شاپ‌های تهران و برخی از شهرستان‌ها با دستگاهی به‌نام قلیان اکسیژن مواجه شده باشید؛ دستگاهی که اخیراً اعتراف وزارت بهداشت به ارائه مجوز به آن، جنجال زیادی در فضای رسانه‌ای کشور به‌پا کرده است.

با وجود این، تعداد زیادی از پزشکان متخصص نسبت به عوارض احتمالی آن هشدار دادند و استفاده از قلیان اکسیژن را خطرناک، دارای عوارض و بدون مبنای علمی دانستند.

با وجود این، روز گذشته هم معاون بهداشت وزارت بهداشت در یک نشست خبری بر اقدام وزارت بهداشت به‌عنوان یک مطالعه علمی پافشاری و ادعا کرد: «قلیان اکسیژن وابستگی ایجاد نمی‌کند و یک کار جایگزین است! ما مطالعات را ادامه خواهیم داد و تا پایان مطالعه قلیان اکسیژن منتظر خواهیم ماند تا اگر بتواند به‌عنوان جایگزینی با خطرات کمتر باشد رسمیت پیدا کند و مجوز استفاده پیدا کند.»

در همین راستا سراغ دکتر مصطفی قانعی؛‌ رئیس انجمن ریه ایران؛ دبیر بورد متخصصان ریه ایران و دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان سلامت رفتیم تا درباره ابعاد این ماجرا گفت‌وگو کنیم.

بخش نخست این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

 آقای دکتر، پیش از رسانه‌ای‌شدن ماجرای قلیان اکسیژن، شما به‌عنوان اعضای علمی انجمن ریه ایران در جریان تأیید این دستگاه بودید؟!

بنده رئیس انجمن ریه ایران و دبیر بورد فوق‌تخصصی ریه هستم و انتظار می‌رفت که لااقل طرح تحقیقاتی  قلیان اکسیژن به اطلاع ما نیز می‌رسید! زیرا این طرح‌ها باید به انجمن‌های علمی وابسته به وزارت بهداشت و افراد متخصص برای بررسی‌های کارشناسی به‌عنوان بازوهای علمی وزارت بهداشت ارجاع می‌شد اما ما از این موضوع بی‌خبر بودیم!

 اخبار ضدونقیضی درباره گازهای به‌کاررفته در این قلیان از وزارت بهداشت شنیده می‌شود؛ نظر شما دراین‌باره چیست؟

در موضوع قلیان اکسیژن اخباری که داریم ضدونقیض است و در آن چه اعلام شده گاهی گفته شده است که این قلیان ترکیبی از گاز اکسیژن و نیتروز اکسید است و گاهی نیز بیان می‌شود که انتونوکس در آن به‌کار رفته است.

رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات در وزارت بهداشت  اعلام کرده است که این وسیله ثبت اختراع دارد؛ تأییدیه از سازمان غذا و دارو را کسب کرده است؛ باید مشخص شود که سازمان غذا و دارو این وسیله را به‌چه‌عنوان ثبت کرده است؟ همچنین مشخص نیست که استانداردها چگونه تعیین و وضع شده است.

وی همچنین عنوان کرده است که در این دستگاه ترکیب گاز N2O و اکسیژن به‌کار رفته و گاز N2O به‌عنوان گاز خنده به‌کار رفته است، همزمان مجری این طرح اعلام کرده است که گاز به‌کاررفته در این دستگاه، N2O نیست بلکه انتونوکس است که در این قلیان مورداستفاده قرار گرفته است.

از سوی دیگر این موضوع که می‌گویند دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در حال اجرای این طرح است و کد اخلاق را هم گرفته است جای سؤال دارد زیرا بنده عضو کمیته کشوری اخلاق نیز هستم و این‌که این دستگاه از کجا کد اخلاق را گرفته است که خود مصرف‌کننده از قرارگرفتن در مطالعه اطلاع ندارد نیز جای سؤال دارد! رعایت اخلاق در مطالعه یعنی هر زمان فرد بخواهد می‌تواند از مطالعه خارج شود و عوارض آن در فرد پیگیری و ثبت می‌شود.

 وزارت بهداشت ادعا می‌کند قلیان اکسیژن دستگاهی بی‌خطر برای سلامتی انسان است اما متخصصان این ادعا را رد می‌کنند؛ شواهد و مطالعات درباره این دستگاه و گازهای به‌کاررفته در آن چه می‌گوید؟

با وجود این تناقض‌ها، چه گاز N2O و چه انتونوکس هر کدام عوارضی در پی دارند زیرا ما در پزشکی دارو و ماده‌ای نداریم که فقط منفعت داشته باشد و عوارضی نداشته باشد.

انتونوکس دارویی است که 200 سال قدمت دارد و برای اینکه بتوانند برخی اعمال پزشکی را بدون درد انجام دهند، به‌کار می‌رفته است؛ در واقع انتونوکس به‌عنوان کاهنده درد استفاده می‌شده است و برای اندوسکوپی و... می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد که به‌هرحال عوارضی دارد.

درباره گاز نیتروز اکساید نیز هنگام استفاده از آن شرایطی وجود دارد از جمله اینکه باید گوش فرد مشکلی نداشته باشد؛ اگر ضربه به سر و خونریزی وجود داشته باشد با توجه به اثراتی که این گاز روی اتساع عروق می‌گذارد بسیار خطرناک است.

 برخی افراد مانند غواص‌ها نمی‌توانند از این گاز استفاده کنند. هنگام استفاده باید از فرد پرسیده شود که جراحی چشم یا مشکل ریوی داشته است یا خیر؛ همچنین اگر سطح ب12 فرد پایین باشد استفاده از این ماده آن را تشدید می‌کند و بنابراین اگر قرار است طرحی مطالعاتی انجام شود ابتدا باید همه این مسائل بررسی شوند و یک به یک این موارد باید از قبل از استفاده از فرد پرسیده شود و بعد اجازه استفاده از قلیان که حاوی این گاز است به او داده شود.

همچنین در صورتی که در این قلیان از گاز انتونوکس استفاده شده باشد؛ باید توجه داشت که سرگیجه از عوارض انتونوکس است؛ حالا تصور کنید فرد برای تفریح آمده از قلیان اکسیژن استفاده کرده است و پس از آن می‌خواهد رانندگی کند؛ استفاده از این گاز برای رانندگی حادثه‌ساز خواهد بود زیرا سرگیجه ایجاد می‌کند.

در هر سنی نیز نمی‌توان از این گاز استفاده کرد و افراد مسن پس از مصرف این گاز نیاز به همراه دارند تا تعادل خود را از دست ندهند.

یکی دیگر از عوارض این گاز نیز سفتی و اسپاسم عضلات است و حالت تهوع و استفراغ ایجاد می‌کند همچنین اگر انتونوکس استفاده شود فرد باید 30 دقیقه صبر و سپس رانندگی کند.

اگر فرد به‌صورت طولانی‌مدت از این گاز استفاده کرده باشد دچار کم‌خونی مگالوبلاستیک می‌شود که در آن گلبول‌های قرمز بزرگ می‌شوند.

همچنین در افرادی که از این گاز استفاده کرده‌اند انجام کار پیچیده مجاز نیست زیرا هوشیاری کمتر می‌شود.

نکته دیگر این است که این گاز نباید در زنان باردار مورد استفاده قرار گیرد؛ ازآن‌جایی که بسیاری از زنان در ماه‌های ابتدایی ممکن است از بارداری خود مطلع نباشند این گاز در زنان باید با احتیاط مورد مصرف قرار گیرد زیرا بیشترین آسیب به جنین زنان باردار نیز در سه‌ماهه اول بارداری وارد می‌شود.

از سوی دیگر مصرف برخی داروها با این گاز تداخل دارد برای مثال در افرادی که آمیودارون مصرف می‌کنند یا به‌دلیل عفونت ادراری از نیتروفورانتوئین استفاده می‌کنند ممکن است شاهد تداخل دارویی باشیم زیرا این داروها تداخل با این گاز دارند و گازی که عنوان شده است در این قلیان وجود دارد اثربخشی این داروها را تغییر می‌دهد.

آقای دکتر، یکی دیگر از ترکیبات موجود در این قلیان نیز اکسیژن است؛ آیا می‌توان استفاده از اکسیژن را بی‌خطر دانست؟

یک جمله که بین پزشکان مصطلح است این است که "مصرف اکسیژن یک تیغ دولبه است"؛ هم بیماری را می‌برد و هم بیمار را می‌بُرد و از بین می‌برد بنابراین مصرف بیش از حد اکسیژن نیز عوارضی دارد؛ حتی برای اینکه مصرف بیش از حد آن عوارضی نداشته باشد به بیمارانی که اکسیژن به آنها وصل است دستگاه پالس اکسی‌متر می‌دهیم تا بتوانند میزان اکسیژن خون خود را اندازه‌گیری کنند تا اکسیژن بیش از حد برای کسی تجویز نشود.

منبع: تسنیم