مالیات نقل و انتقال ملک در ایران باید توسط فروشنده ملک پرداخت شود. این مالیات به عنوان بخشی از هزینه‌های مربوط به فروش و انتقال مالکیت ملک در نظر گرفته می‌شود و توسط سازمان امور مالیاتی کشور تعیین و اخذ می‌شود.
به گزارش اقتصاد24، طبق ماده ۵۹ قانون مالیات‌های مستقیم در ایران، «نقل و انتقال قطعی املاک به ماخذ ارزش معاملاتی و به نرخ پنج درصد و همچنین انتقال حق واگذاری محل به مأخذ وجوه دریافتی مالک یا صاحب حق و به نرخ دو درصد در تاریخ انتقال از طرف مالکان عین یا صاحبان حق مشمول مالیات است.»
چنانچه برای مورد معامله ارزش معاملاتی تعیین نشده باشد، ارزش معاملاتی نزدیک‌ترین محل مشابه مبنای محاسبه مالیات نقل و انتقال املاک خواهد بود. همچنین حق واگذاری محل از نظر این قانون عبارت است از حق کسب یا پیشه یا حق تصرف محل یا حقوق ناشی از موقعیت تجاری محل.
گفتنی است که برابر ماده ۱۱ قانون تشویق احداث و عرضه واحد‌های مسکونی استیجاری، کلیه واحد‌های مسکونی دارای زیربنای مفید صد و بیست مترمربع و کمتر که به‌منظور سکونت اجاره داده می‌شوند، از پرداخت ۱۰۰ درصد مالیات بردرآمد اجاری معاف هستند و مشمول بدهی مالیاتی نقل و انتقال ملک نمی‌شوند. در زیر به چند نکته مهم در این خصوص اشاره می‌شود:
نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال ملک
مالیات نقل و انتقال ملک بر اساس ارزش معاملاتی ملک (که توسط اداره دارایی تعیین می‌شود) محاسبه می‌شود. این ارزش ممکن است متفاوت از قیمت واقعی فروش ملک باشد و معمولاً درصدی از این ارزش به عنوان مالیات در نظر گرفته می‌شود.
درصد مالیات بسته به نوع و موقعیت ملک ممکن است متفاوت باشد. برای به‌دست آوردن فرمول مالیات نقل و انتقال ملک باید ابتدا ارزش معاملاتی آن را از جدول‌های کمیسیون تقویم املاک مطلع شوید، سپس آن را در ۵ درصد ضرب کنید.
مالیات نقل و انتقال املاک =۵ درصد×ارزش معاملاتی ملک
فرآیند پرداخت مالیات ملک
فروشنده ملک باید پیش از انجام نقل و انتقال قطعی و ثبت سند در دفتر اسناد رسمی، مالیات نقل و انتقال ملک را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. پس از پرداخت مالیات و دریافت رسید مربوطه، فروشنده می‌تواند به دفترخانه مراجعه کرده و فرآیند انتقال سند را انجام دهد.
مستثنیات مالیاتی ملک
در برخی موارد، ممکن است معافیت‌ها یا تخفیف‌هایی برای مالیات نقل و انتقال ملک وجود داشته باشد. این موارد شامل شرایط خاصی مانند انتقال ملک به نزدیکان درجه یک، انتقال به دولت یا نهاد‌های عمومی و برخی موارد دیگر است که باید به دقت بررسی شود.
چنانچه املاکی با استفاده از مبایعه نامه یا سند عادی انتقال یافته باشد و مالک در آن اقدام به ساخت و ساز کرده باشد، در هنگام فروش ملک مورد نظر و دریافت تاییدیه شهرداری و مراجع قضایی از پرداخت مالیات نقل و انتقال ملک معاف می‌شوند.
سایر هزینه‌های مرتبط با نقل و انتقال ملک
علاوه بر مالیات نقل و انتقال، هزینه‌های دیگری نیز ممکن است در فرآیند خرید و فروش ملک وجود داشته باشد، از جمله هزینه‌های دفترخانه، حق‌الثبت، و کمیسیون مشاورین املاک. این هزینه‌ها معمولاً بین خریدار و فروشنده توافق می‌شود.
پرداخت اینترنتی مالیات نقل و انتقال املاک
سازمان امور مالیاتی کشور به جهت رفاه حال مودیان مالیاتی، شفاف سازی اطلاعات و ساماندهی امور خود، سامانه عملیات اکترونیکی به آدرس www.tax.gov.ir را طراحی کرده است. از مهم‌ترین خدمات این سامانه می‌توان به امکان ثبت اظهار نامه‌های مالیاتی به صورت آنلاین اشاره کرد.
این سامانه برای نقل و انتقال املاک املاک مسکونی، تجاری و اداری اجرا شده است. امروزه با وجود سامانه مالیات نقل و انتقال املاک، امکان ثبت اظهارنامه‌های مالیاتی و پرداخت مالیات فروش ملک به صورت حضوری وجود ندارد. مودیان می‌توانند جهت ثبت و ارسال اظهارنامه‌های مالیاتی و پرداخت مالیات به سامانه معرفی شده مراجعه کنند.
مالیات نقل و انتقال املاک اداری
در مورد نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال املاک تجاری و اداری نیز همان پنج درصد مالیات صادق است. به عبارت دیگر، فرقی نمی‌کند که ملک مسکونی باشد و یا تجاری، در هر حال هنگام فروش، ۵ درصد از آن به عنوان مالیات توسط مالک یا همان فروشنده به حساب دولت ریخته می‌شود.
مالیات نقل و انتقال املاک اداری نیز بر اساس ارزش معاملاتی ملک محاسبه می‌شود. این ارزش توسط سازمان امور مالیاتی کشور تعیین می‌شود و معمولاً درصدی از این ارزش به عنوان مالیات در نظر گرفته می‌شود. نرخ مالیات برای املاک اداری ممکن است بالاتر از املاک مسکونی باشد.
البته در برخی موارد خاص، معافیت‌ها یا تخفیف‌هایی برای مالیات نقل و انتقال املاک اداری وجود دارد. این موارد ممکن است شامل انتقال ملک به سازمان‌های دولتی، نهاد‌های عمومی و برخی شرکت‌های خاص باشد. برای اطمینان از بهره‌مندی از این معافیت‌ها یا تخفیف‌ها، بهتر است با کارشناسان مالیاتی مشورت شود.
کلام آخر
پرداخت مالیات نقل و انتقال ملک بر عهده فروشنده است و قبل از انتقال رسمی سند باید انجام شود. فروشنده باید با مراجعه به سازمان امور مالیاتی مربوطه، مالیات را محاسبه و پرداخت کرده و سپس با ارائه مدارک مربوطه به دفتر اسناد رسمی، فرآیند نقل و انتقال را تکمیل کند. این فرآیند نیازمند دقت و آگاهی از قوانین و مقررات مالیاتی مربوطه است.
