«سالانه ۲۷ میلیون زائر به حرم امام رضا(ع) مشرف می شوند، لذا تلاش ما در این مدت فراهم کردن زمینه زیارت آسان و خاطره انگیز برای آنان بوده است.» این جمله‌ای است که آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی درباره مهمترین اقدامتش در آستان قدس رضوی طی سه سال مسئولیتش به عنوان تولیت این آستان گفته است. دوره سه ساله‌ای که از ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷ ادامه داشت و طی آن اقدامات و تغییرات مهمی در این تشکیلات رقم خورد. اقداماتی که در جهت خدمت‌رسانی بهتر این نهاد بزرگ صورت گرفته و مطابق توصیه رهبر معظم انقلاب اسلامی در حکم انتصاب تولیت آستان قدس رضوی که از آن به عنوان منشور هفتگانه مدیریت جدید یاد می‌شود، اجتناب‌ناپذیر عنوان شده بود.

اقداماتی در همه ابعاد

بعد از فوت مرحوم آیت‌الله واعظ طبسی، با حکم رهبر معظم انقلاب(مدظله العالی) آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در اسفند ۱۳۹۴، به تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد. ایشان تا زمان انتصاب به عنوان ریاست قوه قضائیه در ۱۶ اسفند سال ۱۳۹۷ در این سمت باقی ماند.

رسیدگی به امور زائران بارگاه قدسی رضوی، خدمت به مجاوران حرم مطهر و توجه به ویژه مستمندان و مستضعفان، ترویج معارف قرآنی و مکتب اهل بیت(ع) در جهان اسلام، بهره‌مند ساختن تهیدستان نقاطی از کشور که موقوفات آستان قدس در آن قرار دارد و سامان بخشیدن به بنگاه‌های اقتصادی و خدماتی آستان قدس رضوی مواردی است که در منشور هفتگانه حکم انتصاب آیت الله رئیسی در سمت تولیت آستان قدس رضوی مورد تاکید رهبر معظم انقلاب اسلامی قرار گرفته و در سرلوحه اقدامات مجموعه آستان قدس رضوی در این دوران بوده است. در این دوره سه ساله اقدامات موثری در جهات مختلف در مجموعه آستان قدس رضوی انجام گرفت. این اقدامات در حوزه‌هایی چون اقدامات فرهنگی، اقتصادی، علمی، زیارت و جهادی قابل تفکیک است.

در ادامه مروری داریم بر آنچه مربوط به حوزه خدمات به زائران حریم منور رضوی بوده است.

«خادم، خدمت، مخدوم»

شوق خدمت در بارگاه علی بن موسی الرضا در وجود همه عاشقان این حضرت وجود دارد. اما زمینه تحقق آن چندان میسر نبود تا اینکه در زمان تولیت سابق با ایجاد طرح «خادمیاران رضوی» بسیاری از مشتاقان خدمت در آستان منور رضوی به مراد خود رسیدند. از اجرای این طرح تاکنون ۲۴۰ هزار نفر برای خدمت‌رسانی به زائران در سراسر کشور نام‌نویسی کردند تا در قالب فعالیت‌های جهادی و فرهنگی در دستگاه علی بن موسی‌الرضا(ع) خدمت کنند. از میان این افراد ۱۶۰هزار نفر فرصت خدمت به عنوان «خادمیار» یا «یاور رضوی» تحت نام امام رضا(ع) در سراسر کشور کسب کردند.

مهرماه ۱۳۹۵ سامانه‌ای راه‌اندازی شد و داوطلبان خدمت در حرم رضوی در آن نام‌نویسی کردند. بعد از راه‌اندازی این سامانه در زمان تولیت سابق، چرخه‌ای از خدمت، با شعار «توسعه خادم، خدمت و مخدوم حول محور حضرت رضا(ع)» در سراسر کشور شکل گرفت و بسیاری از مردم از خدمات آن بهره‌مند شدند. خدماتی که اکنون در ۳ هزار و ۲۰۰ کانون‌ تخصصی با ۱۹ عنوان و ۲ هزار و ۸۰۰ کانون محله در سراسر کشور ادامه دارد.

طرحی برای«زائر اولی‌ها»

تشرف به مشهد و زیارت علی بن موسی الرضا(ع) آرزوی قلبی همه شیعیان است. این شوق دیدار در سینه بسیاری از آنان مانده و زیارت‌شان جز از قاب تصویر تلوزیون و دیگر رسانه فراتر نرفته است. هنوز قدم‌شان به این حرم و بارگاه نرسیده و مشتاقانه از خداوند توفیق زیارت را طلب می‌کنند.

در طول دوره سه ساله تولیت سابق بسیاری از این دلدادگان رضوی مشرف به زیارت شدند. زیارتی که از عید مبعث سال ۱۳۹۵ در قالب طرح « مهر درخشان رضوی » میسر شد و آیت‌الله رئیسی آن را آغاز کرد. این طرح با هدف تسهیل تشرف زائران به حریم باصفای رضوی آغاز شد و با اجرای آن زمینه حضور زائران مناطق محروم و زیارت اولی آغاز شد. زائرانی که به واسطه محرومیت و محدودیت مالی توفیق تشرف به حرم مطهر رضوی را نداشته‌ و بعد از اجرای این طرح توانستند زیر بیرق حضرت رضا(ع) به زیارت مشهدالرضا مشرف شوند.

طی سه سال اول اجرای این طرح چند صد هزار زائر از سراسر کشور برای اولین بار موفق به زیارت بارگاه منور رضوی شدند و در این مدت آستان قدس رضوی روزانه پذیرای هزار تا هزار و ۲۰۰ نفر از آنان بود. آماری که اکنون به همت بنیاد کرامت رضوی به بیش از ۱.۵ میلیون نفر رسیده است.

زائرشهر و زائرسرا، خانه حضرت رضا(ع) برای پذیرای از زائران است

اسکان از یکی از موارد مهم درنظر گرفته شده برای پذیرایی از زائران زیارت اولی بود. همه آنان که آمدند مهمان حضرت رضا(ع) بودند و در خانه خودش ساکن شدند. خانه‌ای که در زمان تولیت آیت‌الله رئیسی بنا شد.

«زائرشهر رضوی» جایی است که به دست تولیت سابق آستان قدس در سال ۱۳۹۶ افتتاح شد. این مجموعه بزرگترین مجموعه اقامتی ارزان قیمت برای زائران در سطح کشور است و با ۴۰ هکتار عرصه در واقع یک شهرک اقامتی برای زائران محسوب می‌شود. مکانی در ۳ کیلومتری حرم مطهر که کلیه احتیاجات زائران در آن پیش‌بینی شده است.

حالا زائرشهر و زائرسرا جایی است که حریم رضوی محسوب می‌شود و بسیاری از زائران مشهد اعم از زائر اولی و غیر آن برای اسکان به آنجا می‌روند. مکان‌هایی که به علت انتصاب به آستان قدس رضوی، تکریم زائر در اولیت خدمات ارائه شده در ‌آن‌ها است. ساعت ۸ صبح و ۸ شب که می‌شود، زائران حال و هوای متفاوتی را در زائرسرا و زائرشهر رضوی تجربه می‌کنند. در این ساعات صلوات خواصه حضرت(ع) از بلنگوها پخش می‌شود و فضای معنوی اینجا را با سایر اماکن اقامتی متفاوت می‌کند.

علاوه بر این خدمات در دوره تولیت آیت‌الله رئیسی مکان‌هایی با عنوان 'میقات‌ الرضا' مسیرهای مختلف منتهی به شهر مشهد برپا شدند. مکان‌هایی برای استراحت زائران و مسافرانی که در راه رسیدن به مشهد هستند.

گسترش سفره کرامت رضوی

محال است زائری به حرم بیاید و خیال مهمان شدن بر سر سفره حضرت(ع) از ذهنش نگذشته باشد. اصلا انگار با خوردن غذای حضرتی پذیرایی از مهمانان علی بن موسی الرضا کامل‌تر می‌شود. این سفره کریمانه سال‌های سال پهن بوده و بسیار کسانی که پای آن نشسته‌اند. اما بالاخره مهمانسرا هم ظرفیتی محدود دارد.

اگر سال‌های پیش مثلا اوایل دهه ۹۰ به حرم آمده باشید به خاطر دارید که گرفتن ژتون غذای حرم چقدر برای زائران دشوار بود. اما نشستن بر سر سفره آقا با ایجاد مهمانسرای جدیدی با نام «مهمانسرای غدیر» و افزایش سه برابری ظرفیت پخت غذا، برای زائران بسیار میسرتر شد. اتفاقی که در دوره تولیت سابق رقم خورد و زائران بسیاری توانستند با ثبت نام در سامانه اینترنتی درخواست دریافت غذای متبرک رضوی از این خوان با برکت متنعم شوند. این سفره با برکت از محل نذورات آستان قدس رضوی تامین شد. نذوراتی که در این دوره سه ساله افزایش دوبرابری را داشت.