سعیده علیپور

روز شنبه احمد وحیدی، وزیر کشور از بررسی طرح تقسیم استان سیستان و بلوچستان خبر داد و گفت: «سیستان و بلوچستان استان بزرگی است و برای اداره استان به «تقسیمات بیشتری» نیاز است. همچنین دیروز گزارش کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها درباره طرح تفکیک سیستان و بلوچستان به چهار استان در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفت.

این عزم راسخ برای تقسیم استان در حالی است که گروه‌های مختلف شهروندی، نمایندگان و فرهیختگان استان با این طرح مخالفند و حتی برخی با عنوان «تجزیه بلوچستان» از آن یاد می‌کنند.

طبق پیشنهادهای فعلی این استان به چهار استان؛ استان سیستان (شمال استان، نیمه بالایی) به مرکزیت زابل؛ استان زاهدان (شمال استان، نیمه پایینی) به مرکزیت زاهدان؛ استان بلوچستان (مناطق مرکزی استان) به مرکزیت ایرانشهر؛ و استان مکران (مناطق جنوب استان) به مرکزیت چابهار تقسیم خواهد شد.

معین‌الدین سعیدی، نماینده چابهار، نیک‌شهر، کنارک، قصرقند، دشتیاری و زرآباد در مجلس در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» تصریح کرد که این طرح با وضعیت فعلی و بدون پیوست‌های جامع و ملاحظات هویتی، نتیجه مطلوبی در پی نخواهد داشت.

 در ادامه مشروح این گفت‌وگو از نظرتان می‌گذرد.

به تازگی موضوع تفکیک سیستان ‌و بلوچستان و تبدیل آن به ۴ استان در دستور کار مجلس قرار گرفته است. نظر شما به‌عنوان نماینده استان در این خصوص چیست؟

در گستردگی وسعت استان سیستان و بلوچستان تردیدی وجود ندارد و شاید چنین اقدامی بتواند موجب تسهیل دسترسی مردم به ادارات کل و استانداری و غیره شود. اما آیا با تقسیم استان می‌توان به توسعه دست پیدا کرد؟ من معتقدم که در شرایط فعلی استان، ما نیازمند تغییر نگاه هستیم و نه تغییر ساختار. این طرح با شتابزدگی تدوین شده است و پیوست‌های اجتماعی و فرهنگی لازم را ندارد. از سوی دیگر زمانی مطرح می‌شود که روزهای آخر کاری مجلس است و این شتابزدگی برای مردم عجیب می‌نماید.

 اگر قرار است روزی در استان سیستان و بلوچستان تفکیکی صورت گیرد، باید استان سیستان به مرکزیت زابل؛ استان بلوچستان شمالی به مرکزیت زاهدان؛ استان بلوچستان جنوبی به مرکزیت ایرانشهر و استان بلوچستان مکران به مرکزیت چابهار تشکیل شود. نام بلوچستان برای مردم ما خط قرمز هویتی است و نباید تحت هیچ شرایطی کمرنگ شود

ملاحظات و پیوست‌های لازم در این طرح شامل چه مواردی است و آیا اگر لحاظ شود، دلایل مخالفت با تقسیم استان از بین می‌رود؟ 

بله! شاید این اتفاق می‌توانست یک ضرورت باشد. اما در شرایط فعلی استان و با توجه به شتابزدگی که در تدوین طرح وجود دارد مخالف طرح تقسیم استان سیستان و بلوچستان هستیم. این طرح با سیاست‌های اقتصاد دریامحور مغایرت‌هایی دارد و با اساسنامه توسعه سواحل مکران هم مغایر است.

چنین طرح‌هایی باید از مسیر خود با رعایت پیوست‌های فرهنگی- اجتماعی، پیوست‌های سیاسی، امنیتی و نظامی و زیست محیطی تدوین شود و از مسیر دولت و در قالب لایحه باشد. ما معتقدیم اجماع نخبگان، دانشگاهیان، فرهنگیان و معتمدین استان باید پشتوانه چنین طرحی باشد.

آنچه که تا الان می‌بینیم این است که این سیر کارشناسی طی نشده است. از سوی دیگر ملاحظات جدی هویتی هم در این راستا وجود دارد.

اگر این پیوست‌‌ها به صورت دقیق لحاظ شود، این طرح می‌تواند کمکی برای توسعه استان محروم سیستان و بلوچستان کند؟

صرف تفکیک استان‌ها توسعه به همراه نخواهد آورد. مثلا شاخص توسعه استان پهناور فارس خیلی بیشتر از استان‌های کوچکی چون کهگیلویه و بویراحمد یا چهارمحال و بختیاری است. از سوی دیگر سوال ما این است که آیا در مرکز پژوهش‌های مجلس، در حوزه تقسیمات کشوری، کار کارشناسی در بحث ملاحظات سیاسی و امنیتی و زیست محیطی صورت گرفته است؟ پیوست‌های آن کجاست؟ موضوع اصلی این است که کارشناسی لازم اتفاق نیفتاده و اجماع عمومی هم وجود ندارد و افراد صاحبنام و فرهیختگان استان هم عمدتا به دلیل ابهامات فراوان این طرح، مخالف آن هستند.

طرح تقسیم استان سیستان و بلوچستان باید با رعایت پیوست‌های فرهنگی- اجتماعی، پیوست‌های سیاسی، امنیتی و نظامی و زیست محیطی تدوین شود و از مسیر دولت و در قالب لایحه باشد. ما معتقدیم اجماع نخبگان، دانشگاهیان، فرهنگیان و معتمدین استان باید پشتوانه چنین طرحی باشد. ملاحظات جدی هویتی هم در این راستا وجود دارد

تنها یک هفته تا پایان مجلس سیزدهم مانده است. اگر تقسیم استان سیستان و بلوچستان ضروری  و برنامه‌ای جدی بود باید زودتر مورد بررسی قرار می‌گرفت. خواهش ما از نمایندگان دور بعدی مجلس این است که در یک کار کارشناسی با رعایت ملاحظات و نظر نمایندگان مردم، این طرح را بررسی کنند.

پیشتر از سوی خود شما و البته در شبکه‌های اجتماعی در خصوص نام استان‌های جدید در این طرح اعتراض شده است. این تفکیک در این طرح در حال حاضر به چه صورت است و در چه صورتی مورد اجماع مردم منطقه خواهد بود؟

 صرف پهناوری استان سیستان و بلوچستان عامل امنیت یا ناامنی نیست. اتفاقا ما معتقدیم چون شرایط استان بنا به دلایلی ملتهب است؛ طرح تفکیک  ممکن است دغدغه‌های امنیتی را بیشتر کند

در این طرح استان سیستان به مرکزیت زابل ایجاد می‌شود. استان زاهدان به مرکزیت زاهدان. استان بلوچستان به مرکزیت ایرانشهر و استان مکران به مرکزیت چابهار. مردم معتقدند اینگونه نام زیبای بلوچستان به شدت کمرنگ خواهد شد. اگر قرار است روزی در این استان تفکیکی صورت گیرد، باید استان سیستان به مرکزیت زابل، استان بلوچستان شمالی به مرکزیت زاهدان، استان بلوچستان جنوبی به مرکزیت ایرانشهر و استان بلوچستان مکران به مرکزیت چابهار تشکیل شود. نام بلوچستان برای مردم ما، خط قرمز هویتی است و نباید تحت هیچ شرایطی کمرنگ شود.

برخی معتقدند وزارت کشور با تاکید بر ملاحظات امنیتی و نظارت هر چه بیشتر بر منطقه، پیگیر جدی تفکیک این استان است. نظر شما در این باره چیست؟

تا قبل از سال 1401 نگرانی امنیتی در خصوص استان سیستان و بلوچستان بسیار بسیار کم بود. صرف پهناوری استان عامل امنیت یا ناامنی نیست. اتفاقا ما معتقدیم چون شرایط استان بنا به دلایلی ملتهب است؛ طرح چنین موضوعی ممکن است دغدغه‌های امنیتی را بیشتر کند.

مردم در استان سیستان ‌و بلوچستان قرن‌ها بدون هیچ تنشی چه به‌ لحاظ قومی و چه مذهبی زندگی کرده و مرزبانان شایسته‌ای بوده‌اند. طرح‌های اینچنینی برای موفقیت، باید تمام حساسیت‌ها و مولفه‌های فرهنگی و قومی و مذهبی را درنظر بگیرند و تا زمانی که این اتفاق رخ نداده، طرح تفکیک استان اجماع عمومی به همراه نخواهد داشت.

از نظر شما استان سیستان و بلوچستان برای توسعه به چه چیزی نیازمند است؟

تغییر در نگاه‌ها. مثلا ما در همین مجلس، قانون جوانی جمعیت را مصوب و استان سیستان و بلوچستان را از همه مشوق‌هایش محروم کردیم. مثلا، هیچ کدام از موسسات اقتصادی بزرگ چون شستا یا هلدینگ‌های بزرگ که می‌تواند سبب رونق اقتصادی و افزایش توسعه شود، در این منطقه حضور ندارند. تغییر در نگاه یعنی اینکه وقتی ما به لحاظ شاخص‌های توسعه‌ای فاصله معنادار و نجومی با دیگر نقاط کشور داریم، در درجه اول باید عمده بودجه‌ها را معطوف به این استان کنیم تا حداقل شاخص‌های توسعه به محروم‌ترین استان‌های کشور برسد. اینها که نیازی به ساختار جدید ندارد. 

تغییر در نگاه این است که ما همین الان ادارات کل را در شهرهای بزرگ استان مستقر کنیم. به فرمانداری‌ها اختیارات واقعی دهیم و نه صرفا یک عنوان در تابلوها. تاثیر همین‌ها در کلان به مراتب بیشتر از تشکیل استان جدید بدون ملاحظات جامعه محلی است. اما باز هم می‌گویم که اگر این اجماع اتفاق افتاد و به ملاحظات هویتی و فرهنگی مردم توجه شود، تقسیمات استان هیچ ایرادی ندارد.