[ حمیدرضا خالدی / لیلا مهداد] عصر چهارشنبه ۲۶ اردیبهشت ماه، بارش شدید بارانی 38میلی‌متری که گفته می‌شود در نیم قرن اخیر در خطه خراسان کم‌سابقه بوده، در کمتر از 40دقیقه سیلی به راه انداخت که بسیاری از مناطق استان خراسان رضوی را با خود برد و تاکنون 12کشته و چند مفقودی و البته هزاران میلیارد تومان خسارت مالی به جا گذاشته است.
در این میان اما محله سیدی مشهد که اتفاقا از نقاط کم‌برخوردار شهر محسوب می‌شود بیشتر از بقیه نقاط از سیل چهارشنبه خسارت دیده است. محله‌ای که با «تصرف و ساخت‌وساز غیرمجاز» عجین شده است. از ابتدای دهه ۵۰ ساختوسازهای غیرمجاز در کمربند جنوبی و حاشیه مشهد، همواره یکی از چالش‌های اصلی این دومین کلانشهر کشور بوده است چه از منظر قرار گرفتن روی «گسل جنوبی مشهد» و «گسل سنگ بست-شاندیز» و چه به‌خاطر کور شدن مسیل‌های صد‌ها ساله آب که در کوه‌پایه‌های خلج در جنوب‌شرقی شهر مشهد واقع شده و می‌تواند باعث بروز سیلاب‌های شهری شود. درست مثل سیلی که عصر چهارشنبه باز هم مسئولان را «غافلگیر» کرد! آنهم بعد از اینکه سازمان هواشناسی در مورد وقوع سیل هشدار داده بود!
12فوتی
به هر حال سیل آمد و شد آنچه نباید می‌شد! گِل‌ولای و آب فراوان وارد بسیاری از خانه‌ها، معابر و ساختمان‌ها شد و عملا حاصل سال‌ها تلاش آنها را با خود برد و ماشین‌ها را جابه‌جا و تخریب کرد و از همه مهم‌تر اینکه 12فوتی و چند مفقودی به جا گذاشت تا اهالی را داغدار و متاثر کند. حادثه‌ای که با وجود گذشت، چندروز همچنان فروکش نکرده و شهروندان بسیاری از محلات مشهد مانند سیدی، انقلاب، بخشی از محله سپاه 69و.... را از کار و زندگی انداخته و باعث شده تا 250خانوار در مساجد و ورزشگاه‌ها و سایر نقاطِ درنظر گرفته شده، ساکن شوند.
در این میان اما از همان ساعت‌های اولیه انتشار فیلم‌ها و اخبار مربوط به گستردگی سیل در مشهد، نظریه‌های مختلفی از سوی کارشناسان در مورد دلایل بروز این حادثه مطرح شده است که دو عامل آن پررنگ‌تر از بقیه است. یکی ساختوسازهای غیرقانونی و بی‌حساب‌وکتاب در جنوب شهر و حاشیه آن و روی مسیرهای حرکت آب و دیگری از بین بردن درختانِ کوه‌ها و تپه‌های جنوبِ شهر به بهانه ساختوسازهای بی‌رویه.
علی نظری، کارشناس زمین‌شناسی، می‌گوید: «متأسفانه به دلایل مختلف، حریم ۳۰۰ متری گسل‌ها و رودخانه‌ها، در خراسان رضوی رعایت نشده است. به همین دلیل زلزله‌های نه چندان قوی و سیلاب‌های گاه‌وبی‌گاه، به راحتی باعث بروز خسارت می‌شوند و قربانی می‌گیرند.»
وی معتقد است عدم‌نظارت و قاطعیت دستگاه‌های مسئول برای رعایت حریم‌ها طبق قانون و بعد از آن بی‌توجهی مردم به هشدارها، باعث شده تا امروز دچار این بلایا بشویم. باران نعمت است، ولی چون ما طبیعت را تخریب کرده‌ایم، اندک بارندگی برایمان نقمت می‌شود. هم مسئولان نباید مماشات و هم مردم باید همراهی کنند. «کشف رود» هزاران سال مانند زهکش عمل کرده و سیلاب‌های فصلی شمال شهرِ مشهد از آن عبور می‌کرده‌اند، اما امروز با ساختوسازهای بی‌رویه در مجاورت این منطقه مسیل‌ها و حتی بستررودخانه در برخی نقاط دستخوش دستکاری و تغییر شده‌اند و برخی پل‌های غیراصولی هم روی همین نقاط بنا شده است.
صوت جنجالی آقای مدیر
صوتی منتشر شد که مدیر بحران شهرداری مشهد که متولی رصد، نظارت و اعلام هشدارهای شهری است، خود در جریان سیل نبوده و آن را کتمان می‌کند، گرچه این مسئول شهری با دستور استاندار خراسان رضوی عزل شد، اما این سؤال باقی می‌ماند که نهادهای مسئولی، ستادِ بحران استان و دستگاه‌های شهری و استانی چرا به موقع هشدارهای
لازم را به دستگاه‌های خدماتی برای پیشگیری و همچنین آمادگی مردم از قبل نداده‌اند.
درخصوص زمینِ پشت «بلوار سپاه» و منتهی به «کوه‌های خلج» این اقدام با مجوز مکتوب شهرداری انجام شده است و اگر دیواری آنجا بوده، درواقع طبق قوانین شهری و شهرداری در آن نقطه کشیده شده است و مجوز‌دهندگان باید مخاطب این چرایی اعضای شورای شهر باشند.
تکرار یک تراژدی
مدیر بخش زلزله‌شناسی مهندسی و مخاطرات مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در این‌باره اما معتقد است که دلیل اصلی بروز سیلِ مشهد این است که مسئولان از سیل و زلزله‌های گذشته درس عبرت نگرفته‌اند و به‌دنبال اصلاح شیوه‌های ساخت‌و‌سازی، به‌خصوص روی گسل‌ها و مسیل‌ها و مسیرهای حرکتی آب‌ها نیستند.
دکتر علی بیت‌اللهی در گفت‌وگو با «شهروند» با اشاره به اینکه ساختار شهر مشهد و کانال‌های آب گذر آن به‌گونه‌ای است که در حالت طبیعی نباید به‌خاطر چنین بارشی دچار سیل‌زدگی شود، می‌گوید: «در طراحی شهر مشهد، کانال‌های شهری، آب را به نواحی جنوبی و «کشف رود» می‌برند و از سویی کانال‌ها و مسیل‌های تعبیه‌شده در نزدیکی کوه بینالود نیز وظیفه دارند که آب‌های سطحی و بارش‌ها، دامنه‌های پرشیب را جمع کرده و به کانال‌های اصلی شهر می‌ریزد و در نهایت دوباره وارد «کشف رود» می‌شود. این ساختار طبیعی شهر است که اگر دستکاری نمی‌شد، چندین برابر بارش چهارشنبه هم نمی‌توانست باعث شود تا در برخی از نقاط مشهد، سیل راه بیفتد!»
این کارشناس مخاطرات طبیعی اضافه می‌کند: «اما وقتی‌که در کف بستر و مسیر این مسیل‌ها و آبراه‌ها، ساختوسازهای غیراستانداردی مانند جاده، پل و حتی ساختمان ساخته می‌شود، مسیر حرکت آب سد می‌شود و به جای آنکه به «کشف رود» بریزد سر از کوچه‌وخیابان و محلات شهر در می‌آورد. این مشکل در خیلی دیگر از شهرهای حاشیه‌ای مشهد مثل طرقبه نیز وجود دارد. یعنی در این مناطق نیز با مجوز یا بدون مجوز زمین‌های حاشیه رودخانه را می‌فروشند و مجوز ساخت‌وساز می‌گیرند و ساختمان می‌سازند یا خودِ دولت، پل و جاده در آن مسیر می‌سازد.»
وی می‌افزاید: «اگر قرار بود با 40میلی‌متر بارش، سیل در یک شهر راه بیفتد که شهرهای کشورهایی مانند هند، کره، چین و... الان از روی نقشه کرهِ زمین محو شده بودند! اما مسئله اینجاست که آنها زیرساخت‌های خوبی برای مخاطرات طبیعی ازجمله انتقال آب‌های ناشی از بارندگی و آب‌های سطحی دارند که حتی با بارش‌هایی به‌مراتب بزرگ‌تر از این هم، اتفاقی در آنها نمی‌افتاد.»
بیت‌اللهی، نبودِ طرح جامعی برای سیل را یکی دیگر از خلأ‌های قانونی شهرهای کشورمان می‌داند و ادامه می‌دهد: «ما در بحث زلزله دستورالعملی داریم. باید مالکان حقیقی و حقوقی براساس آن عمل کنند. در این دستورالعمل در مورد کیفیت ساخت‌وسازها و مقاومت آنها در برابر زلزله و اینکه نباید در حریم گسل‌ها ساخت‌وساز شود، تأکید شده است، البته ممکن است یک فرد حقیقی و حقوقی هم باشد که این دستورالعمل را رعایت نکند، ولی وقتی اتفاقی رخ دهد، می‌توان با اتکا به همین دستورالعمل در مورد مقصرانی که کم‌کاری کرده‌اند، تصمیم گرفت، ولی در مورد سیل چنین دستورالعملی نداریم و کسی هم به فکر تدوین آن نیست. برای همین هم هست که وقتی تاریخ وقوع سیل در نقاط مختلف را بررسی می‌کنیم، شما نمی‌توانید هیچ سازمان، ارگان یا فرد حقیقی و حقوقی را مقصر بدانید و از وی بازخواست کنید. چون همه مدعی‌اند در چارچوب وظایف قانونی خود، عمل کرده‌اند!»
مدیر بخش زلزله‌شناسی مهندسی و مخاطرات مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تأکید می‌کند: «اما شاید هیچ‌کدام از این موارد مانند انکار مدیران بد نباشد. متأسفانه در کشور ما مُد شده که وقتی حادثه‌ای رخ می‌دهد مدیران مربوطه به جای پاسخگو بودن، تلاش می‌کنند تا با تکذیب اصل ماجرا یا کمرنگ جلوه دادن آن، از زیر تیغ انتقادهای افکار عمومی و کارشناسان فرار کنند، اما این اصلا زیبنده مدیران ارشد نیست. نتیجه چنین رویه‌ای نیز همین می‌شود که سیلِ شیراز، گلستان، خوزستان و... رخ می‌دهد و حتی گزارش تیم کارشناسی رئیس‌جمهوری هم آماده و برای نهادهای متولی ارسال می‌شود، اما باز هم بعد از مدتی که آب‌ها از آسیاب می‌افتد، همهچیز فراموش می‌شود. تا وقتی‌که سیلی مجددا رخ دهد و دوباره روز از نو روزی از نو! بنابراین تا وقتی‌که اولا دستورالعملی برای ساخت‌وساز در مسیر مسیل‌ها و آبراه‌ها و نقشه سیل شهرها تهیه نشود و تا زمانیکه سیل، زلزله و سایر مخاطرات طبیعی به دغدغه مسئولان بدل نشود، بازهم باید منتظر وقوع سیل در جای‌جای کشور و خسارت‌های مالی و جانی آن باشیم!»
رسیدگی... باشد برای بعد!
حمید ضمیری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی مشهد، نیز در گفت‌وگو با «شهروند» با دفاع از عملکرد شهرداری در سیل اخیر می‌گوید: «مهم‌ترین عامل در بروز سیلِ مشهد، مسدود شدن مسیل‌ها و ساخت‌وساز‌هایی است که مسیر آب‌ها را مسدود می‌کند. درواقع دست‌اندازی در طبیعت و حجم بی‌سابقه بارشی که در 10سال اخیر بی‌سابقه بوده، مهم‌ترین عامل بروز سیلِ اخیر مشهد بوده است.»
وی با ذکر اینکه یکی دیگر از دلایل بروز سیلِ مشهد دیوارهای ساخته شده در منطقه پشت «بلوار سپاه» است، ادامه می‌دهد: «این دیوارها که برای جداسازی این منطقه از زمین‌های آستان قدس ساخته شده، مانند سد عمل کرده‌اند و بعد از اینکه به‌خاطر حجم زیاد آب شکسته یا فرو افتاده‌اند، سیل را تشدید کرده‌اند. از سویی بسیاری از ساختوسازهای غیرقانونی در حریم رودخانه‌ها یا حتی داخل بستر آنها طی چند دهه اخیر نیز از دیگر عوامل بروز سیل اخیر بوده است. درحالی‌که وقتی 50سال بستر یک رودخانه خشک بوده، دلیل نمی‌شود که دوباره براثر بارندگی زنده و پرآب نشود! ضمن اینکه وزارت نیرو نیز باید هر ساله مسیل‌های آب شهری را لایروبی کند که باید دید این اتفاق افتاده است یا خیر؟»
اما شهردار مشهد که روز گذشته برای ادای توضیحاتی در مورد سیل اخیر به شورای شهر رفته بود، چه گزارشی را ارائه کرده است؟ سؤالی که ضمیری در پاسخ به آن می‌گوید: «آقای قلندر شریف آمدند و در صحن شورا گزارشی از آنچه که طی چند روز اخیر رخ داده بود، ارائه کردند. در گزارش وی هم، تأکید بر این شده بود که دست‌اندازی‌های غیرقانونی انسان، عامل اصلی وقوع این سیل بوده است. آنگونه که وی گزارش می‌کرد، عملکرد شهرداری هم قابل‌قبول و پذیرفته شده بود. ما هم این گزارش‌ها را شنیدیم ولی قضاوت در مورد آن را به بعد از فروکش کردن سیل واگذار کردیم. چون همانطور که می‌دانید، گویا قرار است بارش‌های شدید، طی چند روز آینده هم ادامه داشته باشد و لازم است که همه دستگاه‌ها، هم‌وغم و داشته‌های خود را برای مواجهه با شرایط بحرانی احتمالی آماده نگاه دارند.»
در کمتر از 40 دقیقه بیش از 38هزار میلی‌متر بارندگی داشتیم
«محمدرضا قلندرشریف»، شهردار مشهد، در واکنش به سیل اخیر مشهد به «شهروند» می‌گوید: «با هشدارهای نارنجی به همه 13منطقه شهرداری، معاونت‌های مربوطه و سازمان‌های ذیربط آماده‌باش داده شد.» او با اشاره به اینکه با شروع بارندگی‌ها نیروها وارد عملیات امدادونجات در سطح شهر شدند، ادامه می‌دهد: «بارندگی چهارشنبه شدت بالایی داشت و در زمان کوتاهی اتفاق افتاد. طبق آمارهای رسمی در کمتر از 40 دقیقه بیش از 38هزار میلی‌متر بارندگی داشتیم.»
شهردار مشهد می‌گوید: «محتاطانه می‌گویم، دوره بازگشت این بارندگی با این میزان شدت حداقل 100ساله است و در 50سال اخیر در مشهد بی‌نظیر بوده است. با این حال، ما کمترین خسارت و مشکلات را برای شهروندان داشتیم.»
در 2 نقطه شرایط سخت شد
قلندرشریف شرایط دو نقطه از شهر را بحرانی اعلام می‌کند و می‌گوید: «زیرگذر بلوار انقلاب یکی از این مناطق بود. در این منطقه پیش‌بینی تخلیه آب بارندگی‌های شده است، اما با این شدت بارندگی سیستم تخلیه این منطقه جوابگو نبود.» اوادامه می‌دهد: «سیل با سرعت بالا از ارتفاعات به سمت شهر سرازیر و به سمت بلوار نماز منتقل شد و بعد به خیابان‌های اطراف سرایت کرد و درنهایت هم در بزرگراه شهید سلیمانی و بلوار انقلاب مشکلاتی به وجود آمد. بخشی از آب از طریق سیستم تخلیه بلوار انقلاب و بخشی هم از طریق تانگرها و پمپ‌هایی که به کار گرفتیم، تخلیه شد.»
ستادی برای ثبت‌نام خسارت‌دیدگان و میزان خسارت‌شان تشکیل شده
شهردار مشهد در ادامه با اشاره به همکاری غواصان شهرداری برای جست‌وجوی اجساد دو شهروند گرفتار در سیل می‌گوید: «بیشترین خسارت در محدوده حاشیه شهر بوده است. این مناطق بافت قدیمی دارند و اطلاعات‌شان در کمیسیون ماده 100 قانون است، اما تعدادشان بالاست.»
قلندرشریف ادامه می‌دهد: «لجن‌برداری و شست‌وشوی منازل انجام شده، به جز 3-4 منزل که صاحبان آنها حضور ندارند. لوازم خانگی اغلب خانه‌ها آسیب دیده‌اند، البته طبق مصوبه ستاد مدیریت بحران، ستادی با حضور نمایندگان فرماندار، استاندار و سایر دستگاه‌ها تشکیل شده که وظیفه ثبت‌نام خسارت‌دیدگان و میزان خسارت‌شان را به عهده دارد.»
لوازم خانگی خسارت‌دیدگان رایگان تعمیر می‌شود
وسایل منازل سیل‌زده با رضایت ساکنان در سوله‌هایی دپو شدند. شهردار مشهد با گفتن این نکته ادامه می‌دهد: «برآورد خسارت انجام‌شده و کارشناسان فنی کارهای کارشناسی درخصوص خطرآفرین بودن منازل سیل‌دیده را انجام داده‌اند. وسایل خانگی این خانه‌ها هم کارشناسی شده است. درخصوص پرداخت خسارت‌ها همکاری لازم صورت خواهد گرفت. دستگاه‌های مختلف و حتی خیرین هم پای کار آمده‌اند. فرش‌های این منازل به قالیشویی‌ها سپرده شده تا شست‌وشو شوند، لوزام خانگی‌شان هم رایگان تعمیر می‌شود.»
زمین‌های بزرگ‌مقیاس مشکل شهر مشهد
به گفته قلندرشریف، این شهر جزو معدود شهرهایی است که طرح جامع جمع‌آوری آب‌های سطحی را دارد. او با اشاره به اینکه مشهد زمین‌های بزرگ‌مقیاسی دارد که در مالکیت شهرداری نیست و مالک عمومی و خصوصی دارند، می‌گوید: «در طرح جامع جمع‌آوری آب‌های سطحی، مالکان این زمین‌ها با شهرداری به توافق نرسیدند و برخی هم اصلا تمایلی به این کار ندارند، بنابراین طرح جامع در این زمین‌ها اجرایی نشده است و برخی از مشکلات به همین زمین‌ها برمی‌گردد.»
نقش فضای سبز در سیل مشهد
یکی از دلایلی که برای وقوع سیل و خسارت به مناطق شهری و روستایی عنوان می‌شود، از بین رفتن کمربند سبز و درختان در ارتفاعات و حاشیه شهرهاست که به‌خاطر ساخت‌وسازها ایجاد شده است.
محسن فنودی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، در گفت‌وگو با «شهروند» با رد این استدلال می‌گوید: «در محدوده‌ای که سیل رخ داده است بیش از یک‌میلیون و 400هزار نهال در مساحتی بیش از 12هزار مترمکعب نهال کاشته شده است و درواقع این نهال‌ها شاید از میزان خسارت‌ها تا حدودی کاسته باشد که رسیدن به این موضوع نیازمند بررسی‌های بیشتر است.»
وی ادامه می‌دهد: «اما به‌نظر می‌رسد که بر اثر بارندگی‌های شدید، خار و خاشاک، مسیر پل‌ها را بسته و جمع شدن آب در پشت این پل‌ها به میزان 200سانت سبب شده است که یکباره پل‌ها خراب شده و خسارت‌های زیادی به بار آورد.»
فنودی توضیح می‌دهد که هم‌اکنون همچنان بارندگی‌ها ادامه دارد و تیم‌های بررسی هر بار که به منطقه اعزام شده‌اند، به‌خاطر میزان بارندگی‌ها مجبور به بازگشت شده و نتوانستند دلایل اصلی سیل را مشخص کنند، اما به محض کاهش میزان بارندگی دوباره تیم‌های بررسی به محل اعزام و تا دوشنبه علت اصلی آن مشخص خواهد شد.
تخریب ارتفاعات جنوب مشهد از عوامل وقوع سیلِ مشهد بود
منتخب مشهد در مجلس دوازدهم گفته است که اجرای برخی پروژه‌ها نظیر احداث کمربند جنوبی در این منطقه و تخریب کوه‌های بلوار نماز، باعث شد حجم بالای آب به سمت ورودی میدان انقلاب سرازیر شود و متأسفانه جان چند نفر از شهروندان ما از دست برود.
حسنعلی اخلاقی امیری با اشاره به سیل اخیر مشهد، می‌گوید: «هرچند در چهارشنبه ۳۸ میلی‌متر بارندگی در مدتی کوتاه رخ داد و حجمی بی‌سابقه بود، اما بازهم نمی‌توان از خطاهای انسانی چشم‌پوشی کرد. قطعا اقداماتی که طی سال‌های اخیر انجام و در بافت طبیعی ارتفاعات جنوب مشهد دست برده شد، از عوامل بروز این سیل بود.»
وی می‌افزاید: «شهرسازی خصوصا در ارتفاعات باید بر پایه مطالعات علمی انجام شود. از سال‌ها پیش برخی با یک‌سری دیدگاه‌های اقتصادی، اقدام به تخریب ارتفاعات جنوب شهر مشهد کردند.
منتخب مشهد در مجلس دوازدهم با بیان اینکه باید از سمت دادگستری و استانداری کارگروه ویژه‌ای برای تحقیق در مورد این حادثه تشکیل شود، عنوان کرد: «باید سهم هر دستگاه و حتی مسئولان سابق در بروز این حادثه مشخص و از اجرای دیگر پروژه‌هایی که می‌تواند سال‌ها بعد حادثه‌ای مشابه را ایجاد کند، جلوگیری شود.»
حادثه‌دیدگان سیل؛ 702 خانوار
سیل که روانه شهر شد، سرخپوشان هلال، عملیات امدادونجات را کلید زدند. به گفته «محسن ذاکریان»، مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر خراسان رضوی، به «شهروند» پرسنل هلال در فیروزه، نیشابور، درگز، فریمان، مشهد، خواف، تربت‌جام، بینالود و طرقبه شاندیز، سبزوار، جغتای، جوین، سرخس، رشتخوار، داورزن و کلات وارد عمل شدند. «ذاکریان» ادامه می‌دهد: «702 خانوار تحت‌تاثیر حادثه بودند یا به عبارتی در زمره حادثه‌دیدگان شناسایی شده‌اند.»
6 نقطه شهری و 38 نقطه روستایی درگیر سیل شدند
مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر خراسان رضوی، همچنین به «شهروند» می گوید: در فیروزه، معابر شهری، روستاهای فرده، حسن‌آباد، روستای گلشن‌آباد و روستای گل‌دره درگیر سیل شدند. در نیشابور هم معابر شهری، روستاهای میرآباد و بوژمهران، باغشن، عیش‌آباد، عبداله‌گیو، محمودآباد فضل، کلیدر، دیزباد، گلبو و قلعه شیشه نیز از سیل خسارت دیده اند. در منطقه درگزهم روستاهای ارباب، شمس‌خان و یکه‌باغ و در فریمان روستاهای احمدآباد، الم‌‌جق و هدایت‌آباد درگیر سیل شدند. در مشهد میدان انقلاب، بلوار سپاه، بلوار نماز و روستاهای کرتیان، سلطان‌آباد نمک و سرغایه و در خواف روستای بیاس‌آباد، شهر سلامی، روستای بنی‌آباد گرفتار سیل شدند.
مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر خراسان‌رضوی ادامه می‌دهد: «در تربت‌جام هم روستای بغ‌بغو خساراتی از سیل داشت. در بینالود معابر شهری در سبزوار روستاهای ساروق، علی‌آبادشور و گوداسیا و در جغتای روستاهای شهرستانک و رضوان درگیر سیل شدند. در منطقه جوین روستای حاجی‌آباد، در رشتخوار روستای سعادت‌آباد، روستای حوض کرم و در داورزن روستای ساروق و در سرخس روستای شوریچه بالا و در کلات روستاهای کالو، شهر لایین، روستای سلطان‌آباد، روستای باجاق و در طرقبه شاندیز روستای شلگرد از سیل متاثر شدند. در حقیقت 6 نقطه شهری و 38 نقطه روستایی درگیر سیل شدند.»
6هزار نیروی خدمات شهری وارد عمل شدند
«کلیدری»، رئیس پدافند غیرعامل و مدیریت بحران شهرداری مشهد در مصاحبه‌ای، سیلی را که به فوت چند نفر از شهروندان مشهدی منجر شد، آبگرفتگی خواند. «کلیدری» در پاسخ به یکی از خبرنگاران گفته بود: «کدام سیل؟ همه جا تحت کنترل است! دبی را که می‌گفتند خوب و خوش است، دیدید چه اتفاقی برایش افتاد.» بعد از این مصاحبه «محمدرضا قلندر شریف»، شهردار مشهد، اعلام کرد: «مدیر بحران شهرداری مشهد در پی مصاحبه نامناسب و غیرصحیح و غیرکارشناسی از سمت خود عزل شد.» البته «محمد شیخانی»، مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل شهرداری مشهد هم در گفت‌وگو با «شهروند» از واژه آبگرفتگی برای سیل اخیر مشهد استفاده می‌کند و می‌گوید: «از روز اول بارندگی یعنی 26 اردیبهشت، تمامی نیروها پای کار آمدند.» «محمد شیخانی» با اشاره به اینکه چند کانون مهم در شهر درگیر بودند، ادامه می‌دهد: «یکی از کانون‌ها زیرگذر انقلاب بود و دیگری هم سپاه 62 منطقه سیدی.»مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل شهرداری مشهد با تاکید بر اینکه با آبگرفتگی -سیل- 6هزار نیروی خدمات شهری وارد عمل شدند، می‌گوید: «4هزار و 200 آتش‌نشان و 360 خودرو هم برای عملیات پای کار آمدند. 190 دستگاه تخصصی خدمات شهری هم به عملیات اضافه شد.»
دیوار تاب سیل را نیاورد
اینجا سیدی است، مزدوری-کوچه-22؛ از پشت‌بام خانه‌ها کوه‌ها چشم‌نواز به نظر می‌رسند، هر چند روز چهارشنبه «محمد» از پشت‌بام خانه‌اش سیلابی را دید که به سمت محله‌شان راه باز می‌کرد و جلو می‌آمد: «پشت‌بام بودم که باران شروع شده بود، از کنار کوه دیدم سیل راه افتاده و همهچیز را جارو می‌کند و جلو می‌آید.» این صحنه برای چند لحظه‌ای «محمد» 62 ساله را سر جایش میخکوب کرد تا در بهت اتفاقی که به سمت‌شان می‌آمد، به کوه‌ها خیره بماند: «اولش فکر کردم دیوار دور شهرک جلوی سیل را می‌گیرد. خیلی طول نکشید که سیل پشت دیوار جمع شد.» «محمد» همچنان در بهت بود که دیوار تاب سیل را نیاورد: «یک متر از دیوار شکست و زد به خانه مردم. زندگی مردم را آب بُرد. مغازه‌ها داغون شدند. زن و بچه مردم آواره شدند.» «محمد» از همان پشت‌بام شاهد هم‌محله‌هایش بود که از خانه‌هایشان بیرون زده بودند و به سمت تپه‌ای می‌رفتند تا در ارتفاع از سیل در امان باشند: «زن و مردم و بچه با فریاد و گریه به سمت تپه فرار می‌کردند. واقعا وحشتناک بود. این کوچه در سیل 10 تا کشته داد.»
آب تا نزدیک سقف خانه بالا آمده
«باید درون خانه را ببینید، آب تا نزدیک سقف خانه بالا آمده.» پیرمرد کت‌وشلوار مشکی با پیراهنی سفید تن کرده: «من شهرستان زندگی می‌کنم. این خانه را اجاره داده بودم. در مزدوری 46.» چشم‌های پیرمرد هراسان است از صحنه‌ای که سیل در محله‌شان به جا گذاشته است: «تمام وسایل خانه مستاجرم داغون شده. کاش می‌دیدید، یخچال تکه‌پاره شده.» دورتادور خانه‌ها و کف کوچه پر شده از تگرگ‌هایی که روی هم تلنبار شده‌اند: «مستاجرم بیمارستان بستری است. سرش 12تا بخیه خورده بنده خدا.» پیرمرد دستپاچه از این سمت به آن سمت می‌رود و با دست به مغازه‌ای که چند خانه آن‌طرف‌تر از خانه‌اش است، اشاره می‌کند و می‌گوید: «از همین مغازه دو کامیون تگرگ بیرون آوردند. از ساعت 6 صبح دارند کار می‌کنند.» سیل بعد از اینکه اتاق‌ها و آشپزخانه‌ها را محاصره کرده، از در و پنجره خانه‌ها سر ریز شده بیرون: «در بعضی از خانه‌ها تا طبقه دوم آب بالا آمده است.»
نظر شما