به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست معرفی جهانی کتاب کودک ایرانی شنبه (۲۹ اردیبهشت‌ماه) با حضور فرزانه فخریان، مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور کودک و نوجوان، فتح‌الله فروغی، رئیس هیئت مدیره انجمن ناشران کودک و نوجوان، کاظم طلایی، مدیر هنری و مدیرمسئول نشر طلایی، مصطفی خرامان، عضو هئیت‌مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و رونقی مدیر آژانس ادبی صبا در غرفه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار شد.
زرافشان، مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه علم اطلاعات و دانش‌شناسی یا همان کتابداری سابق در ایران پیشینه طولانی دارد اما این رشته این ظرفیت را دارد که نهادها ازجمله کتابخانه‌های عمومی در این زمینه از تجربه کشورهای دیگر استفاده کند، گفت: به همین دلیل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور عضو فدراسیون بین‌المللی انجمن و موسسات کتابداری ایفلاست. نهاد کتابخانه‌ها به‌عنوان عضو فعال ایفلا با این موسسه بین‌المللی همکاری می‌کند؛ همچنین این نهاد علاوه بر فعالیت گسترده با ایفلا در دو سال گذشته تفاهم‌نامه‌هایی نیز با کتابخانه‌های «غازی خسرو بیگ» سارایوو بوسنی و هرزگوین و کتابخانه «امیرالمومنین» نجف اشرف منعقد کرده است. سال گذشته نیز میزبان رئیس انجمن کتابخانه‌های روسیه، برزیل، هند، مالزی در همایش بین‌المللی کتابخانه‌ها و کسب و کارهای کوچک بود.
زرافشان ادامه داد: در یکی از نشست‌ها، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور دعوت شد، برای اینکه در سومین ویرایش برنامه «جهان از دریچه کتاب‌های تصویری» مشارکت داشته باشد. براساس این همکاری، نخستین‌بار ۱۰ عنوان کتاب ایرانی در این برنامه معرفی شد. برای شرکت در این برنامه با همکاری اداره‌کل تامین منابع، ۳۰ عنوان کتاب از سوی نهاد معرفی شد و این فهرست در اختیار ۱۴۰۰ کتابدار کشور قرار گرفت و بعد از رای و نظرسنجی ۱۰ عنوان کتاب نهایی انتخاب شد.
وی درباره ویژگی‌هایی که ایفلا برای معرفی کتاب در این برنامه دارد، اظهار کرد: این کتاب‌ها برای معرفی در برنامه باید چند ویژگی داشته داشته باشد؛ مانند «جهان از دریچه کتاب‌های تصویری» باید تصویری باشند، برای بلندخوانی برای کودک مناسب باشند، در بازار نشر کشور مقصد در دسترس باشند و مفاهیم مثبتی را به کودکان منتقل کنند. این کتاب‌ها در قالب یک کتاب دوزبانه که شامل زبان انگلیسی و زبان مادری در سایت ایفلا معرفی شده است. در این معرفی‌ها ارجاع به ناشر یا صفحه مجازی نویسنده وجود دارد تا راهکاری برای تعامل کتابخانه‌ها و ناشران خارجی باشد.
مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل نهاد کتابخانه‌های عمومی با بیان اینکه در برنامه ویراش سوم، ۵۷ کشور مشارکت دارند، عنوان کرد: کتاب‌های حاضر در این برنامه شامل «خوراک زرافه با سالاد لاک‌پشت»، «تو لک لکی یا دارکوب»، «عمو نوروز و پیرزن»، «چتری با پروانه‌های سفید»، «باران، آفتاب و قصه کاشی» «هفت اسب هفت رنگ»، «هیچ طوفانی راهش را عوض نمی‌کند» «آرش» «بچه‌ها بهار» و «بلوط سبز» است؛ همچنین یک نسخه از این کتاب‌ها در اختیار رایزن فرهنگی ایران در توکیو و پاریس قرار گرفته و قرار است نمایشگاهی از کتاب‌های معرفی شده در بخش «جهان از دریچه کتاب‌های تصویری» ایفلا در کتابخانه‌های این دو کشور در توکیو و پاریس به نمایش گذاشته شود.
فروغی در این نشست، با اشاره به ظرفیت‌های زیادی که در بخش محتوا و تصویرگری کتاب کودک وجود داشت، گفت: متاسفانه آنچنان که باید و شاید، کتاب کودک ایرانی در عرصه جهانی معرفی نشده است. قطعاً برای رساندن پیام کتاب کودک و نوجوان ایران به آن سوی آب‌ها، اقدام یک‌جانبه و کار یک نهاد نیست. معرفی کتاب کودک در سطح بین‌المللی تعامل بین گروه‌ها و نهادها را می‌طلبد، پدیدآور، تصویرگر، ویراستار، نویسنده، مترجم، ناشران و آژانس‌های ادبی باید روی این فعالیت کار کنند.
وی در این نشست با خواندن قسمتی از کتاب «خوراک زرافه با سالاد لاک‌پشت» که نویسنده و تصویرگر این کتاب است، اظهار کرد: در این کتاب هماهنگی محتوا و تصویر اجازه نمی‌دهد مخاطب از کتاب جدا شود. پس عوامل مختلفی در موفقیت یک کتاب دخیل هستند.
اساساً در حوزه کودک تولید محتوا و داستان نداریم
خرامان با بیان اینکه ایران یک ظرفیت بزرگ در حوزه نشر کتاب کودک داشته است که اکنون ندارد، گفت: کتابی که آقای فروغی خواندند و اینکه در این کتاب، یک تصویرگر، خودش داستان می‌نویسد و خودش تصویرگری می‌کند این است که اساساً داستانی برای کودکان تولید نمی‌شود؛ البته باید دید استراتژیک دولت برای تولید کتاب چیست؟ همه از دولت انتظار دارند مسکن، شغل و بهداشت را تامین کند و معتقدند، سایر اتفاقات به دولت مربوط نیست. در بخش فرهنگی نیز دولت باید زمینه ایجاد کند تا کار فرهنگی تولید شود.
این عضو هئیت‌مدیره انجمن ناشران کودک و نوجوان عنوان کرد: یک زمانی در کشور «سروش کودک»، «کیهان بچه‌ها» درمی‌آمد و همه اینها ظرفیت ایجاد زمینه‌ای برای نوشتن داستان بود تا افراد مستعد بتوانند وارد حوزه نویسندگی شوند. تصویرگران حوزه کتاب و داستان کجا هستند؟ به خاطر اینکه سنی از ما گذشته کاری جز کتاب نوشتن نداریم، اما یک جوان باید به یک بدنه فرهنگی وصل شود تا بتواند از آفرینش خود، منبع درآمد داشته باشد. این زمینه اکنون در بخش کودک مهیا نیست. در مدت زمان دوسالی که مدیر اجرایی روزنامه «آفتابگردان» بودم، ۵۰ نویسنده کار می‌کردند و تصویرگران به واسطه آن‌ها مشغول می‌شدند.
خرامان عنوان کرد: بازار رمان کودک ایرانی عالی است اما متاسفانه نمی‌توانیم این آثار را در کشور تولید کنیم. برای تولید یک کتاب، با متن ۸۰۰۰ هزار کلمه‌ای تصویرگر باید ۲۰ تصویر ارائه کند؛ درحالی که او بابت این تصویرها باید یک‌میلیون تومان بگیرد. اگر نویسنده و تصویرگر خودشان همدیگر را پیدا کردند یا ناشری باشد با هزینه شخصی بخواهد، کتاب کودک تولید کند این راه باز است؛ به‌عنوان مثال آلمانی‌ها اگر یک کتاب را ترجمه کنند یک پول به ناشر و مترجم ایرانی می‌دهند، گفت: اما متاسفانه نویسنده و ناشر و تصویرگر ایرانی حمایت نمی‌شوند و این سیاست‌ها در ایران وجود ندارد.
وی ادامه داد: سال‌هاست این تصور مطرح می‌شود که تصویرگر باید پولش را دریافت کند و برود و نویسنده هم سهمش را بیگرد و برود. در واقع نویسندگان و تصویرگران هیچ پشتوانه مالی و حمایتی ندارد؛ بله ممکن است یک متن کودک، یک‌ساعته نوشته شده باشد اما ۶۰ سال تجربه را پشت این نوشته را نباید نادیده گرفت. در تصویرگری کتاب کودک نیز ممکن است، فرد دو ماه کار کند اما پشت این فعالیت دوماهه، ۳۰ سال تجربه وجود دارد. خبر خوشحال‌کننده هم اینکه قرار است، نخستین دوسالانه کتاب سال کودک و نوجوان، امسال برگزار شود؛ اینکه کتاب سال کودک و نوجوان از کتاب سال بزرگسال جدا شده بسیار ستودنی است.
در ادامه این نشست، رونقی، مدیر آژانس ادبی صبا اظهار کرد: در بحث معرفی محتوا و معرفی کتاب در بخش جهانی باید بگویم، در بازار کتاب ایران، همیشه خلا نبودِ آژانس‌های ادبی دیده می‌شود، این آژانس‌ها می‌توانند ناشران داخلی و خارجی را بهم وصل کنند؛ درحال حاضر نویسندگان کودک خودشان به معرفی کتاب‌هایشان اقدام می‌کنند.
مدیر آژانس ادبی صبا با بیان اینکه شناخت کتاب کودک خوب در بخش جهانی بسیار سخت است، گفت: یک آژانس باید دو سال در حوزه کتاب کودک کار کند تا شاخص‌های خوب بودن کتاب را متوجه بشود. شناخت بازار مقصد نیز بسیار مهم است. مسئله دیگر اینکه کتاب مدنظر ناشر باید قابلیت حضور در بازار جهانی را داشته باشد. شکل فیزیکی محتوا و تصویر مهم است.
فخریان در این نشست با بیان اینکه وقتی درباره بازار کتاب کودک صحبت می‌کنیم، منظورمان بازار اقتصادی است یا بازار فرهنگی؟ گفت: در گام بعد، باید ببینیم وضعیت کشورهای دیگر در بازار جهانی این بخش چگونه است. باید دید ملاکمان، معرفی کتاب کودک با ادبیات، شاخص‌ها و ویژگی‌های خاص کشور خودمان است، یا بازار کتاب جهانی و بازار اقتصادی کتاب کودک برایمان مهم است؟ باید دید فضایی که باید برای ارائه کتاب کودک ایرانی ایجاد کنیم چقدر اهمیت دارد؟
مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه باید میان اولویت‌های فرهنگی معرفی کتاب در جهان و معرفی کتاب اقتصادی در عرصه بین‌الملل یک پیوندی را ایجاد کرد، گفت: ایران از طریق موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان فرهنگ و ارتباطات و درخواست‌هایی که در این زمینه وجود دارد، در عرصه جهانی حضور پیدا می‌کنیم. به‌جرات می‌توان گفت، درباره کتاب‌های شاخص معرفی شده از سوی نهادهای مختلف همصدایی وجود ندارد.
فخریان با بیان اینکه یک‌بار باید تصمیمی گرفت که آیا نظر مخاطبان، ناشران کودک و نوجوان و بازار اقتصادی کتاب کنار هم قرار می‌گیرد یا خیر؟ گفت: کودکان و نوجوانان، فقط نویسندگان را می‌شناسند یا این کتاب‌ها با تصویرگران شناخته می‌شوند؟ هیچ نویسنده ایرانی در هیچ کجای دنیا در بخش معاصر شناخته شده نیست و ایران نتوانسته خود را با نویسندگانش معرفی کند. باید ایران را با نویسندگان تصویرگران ایرانی معرفی کنیم.
∎
نظر شما