تلسکوپ‌های قدرتمند به اخترشناسان این امکان را می‌دهند که سیاره های فراخورشیدی را نیز بررسی کنند. اخیرا یک سیاره کشف شده است که وزنی برابر با پشمک دارد.

سیاره‌های فراخورشیدی تنوع فوق‌العاده بالایی دارند و در انواع شکل‌ها و اندازه‌ها دیده می‌شوند. در بسیاری از آنها شرایط آنقدر شدید است که حتی نمی‌‌توان وجودشان را در دنیای واقعی باور کرد. به‌عنوان مثال در یک سیاره دما آنقدر بالا است که سنگ‌های ذوب‌شده به‌عنوان باران می‌بارد. در برخی دیگر نیز آنقدر چگالی بالا است که می‌توان آنها را تکه الماسی در ابعاد سیاره دانست.

دانشمندان نمی‌توانند توضیحی برای نحوه شکل‌گیری سیاره هم‌وزن پشمک ارائه دهند

جدیدترین عضو سیاره های عجیب فراخورشیدی WASP-193b نام دارد. یک سیاره غول‌پیکر با چگالی فوق‌العاده پایین که دانشمندان آن را با پشمک مقایسه می‌کنند. این سیاره حدود 1200 سال نوری با ما فاصله دارد و ۱.۵ برابر مشتری است. هرچند جرم آن به‌تنها ۰.۱۴ برابر مشتری می‌رسد. اگر بخواهیم کمی از ریاضیات کمک بگیریم، می‌توان گفت که چگالی سیاره جدید تقریبا ۰.۰۵۹ گرم بر سانتی‌متر مربع است. به‌بیان دیگر چگالی سیاره هیچ تفاوتی با پشمک ندارد.

دلیل نزدیک بودن چگالی این سیاره با پشمک به این خاطر است که هر دو تا حد زیادی از هوا تشکیل شده‌اند. اتمسفر WASP-193b مملو از عناصر سبکی همچون هیدروژن و هلیم است که سبب می‌شود سیاره ظاهری همچون یک کره ابری فوق‌العاده باد شده را داشته باشد. کره‌ای که گویی در فضا معلق است. ترکیب ابعاد غول‌پیکر این سیاره با چگالی فوق‌العاده پایین سبب حیرت پژوهشگران شده است.

به‌بیانی دیگر سیاره خورشیدی تازه کشف‌شده در هیچ‌کدام از تئوری‌های شکل‌گیری سیاره‌ها نمی‌گنجد. بر اساس داده‌های ناسا از WASP-193b، ابعاد این سیاره سبب می‌شود که در دسته غول‌های گازی قرار گیرد. اما مدل‌های شکل‌گیری غول‌های گازی با وضعیت کنونی سیاره پشمک‌ وار همخوانی ندارند. حتی اگر در نظر بگیریم که این سیاره هسته جامد ندارد هم مشکلی از ما حل نمی‌شود.

پژوهشگران تخمین می‌زنند که دمای این سیاره حدود ۹۳۰ درجه سلسیوس باشد. به‌همین‌خاطر شاید گرمایش جزر‌ و مدی سبب شده که یک سیاره باد‌شده مشابه پشمک در گوشه‌ای از کیهان شکل بگیرد. این سیاره جدید در اطراف یک ستاره نوع F می‌چرخد. به‌این معنی که ستاره هنوز در بخش اصلی حیات خود قرار دارد و از هیدروژن به‌عنوان سوخت اصلی استفاده می‌کند. ظاهر ستاره نیز به‌رنگ سفید-زرد است. در واقع می‌توان انتظار داشت که این ستاره امکان حیات را برای برخی سیاره های اطراف خود فراهم آورد.

به‌همین‌خاطر ناسا قصد دارد در ماموریت SISTINE-2 به‌بررسی نشانه‌های حیات در اطراف ستاره Procyon بگردد. جالب است بدانید که ماموریت ناسا تنها ۱۱.۵ سال نوری با سیاره پشمک‌ وار ما فاصله خواهد داشت. برخی از پژوهشگران گمان می‌کنند که ناپایداری قرص پیش‌سیاره‌ای عامل شکل‌گیری چنین جرم عجیبی در فضا بوده است.

به‌باور آنها احتمالا قرص پیش‌سیاره‌ای چند تکه شده و باعث جدا شدن تکه‌ای نامتعادل از جرم شده است. هرچند ترکیبات سیاره کمی برای چنین احتمالی عجیب به‌نظر می‌رسند. در حال‌حاضر بهترین توضیح این است که ترکیبی از گرمای ستاره مادر و باقیمانده انرژی گرمایی قرص پیش‌سیاره‌ای سبب شده که یک سیاره غول‌پیکر با حجم بالایی از هیدروژن و هلیم شکل بگیرد.

پژوهشگران امیدوارند که در آینده تلسکوپ فضایی جیمز وب بتواند اطلاعات بیشتری از این سیاره هم‌وزن پشمک به‌دست آورد و متوجه شویم که چه‌چیزی در پس اتمسفر سبک آن قرار دارد.

جالب است بدانید که WASP-193b تنها سیاره غول‌پیکر و سبک جهان نیست. پیش از این نیز ناسا توانسته‌ بود چندین سیاره را کشف کند که از نظر چگالی با پشمک رقابت می‌کنند. این دسته از سیاره‌ های عجیب Super Puff نام گرفته‌اند. پیشتر در سال ۲۰۱۲ بود که دانمشندان سه سیاره اینگونه را در منظومه Kepler 51 کشف کردند.

این سیاره‌ های فراخورشیدی از نظر ابعاد نزدیک مشتری هستند؛ اما از نظر وزن تا ۱۰۰ برابر سبک‌تر به‌نظر می‌آیند. جالب اینجاست که ابرهای موجود در این سیاره‌ها از کریستال‌های نمک ساخته شده‌اند. چیزی که پیشتر در تایتان، بزرگترین قمر طبیعی سیاره زحل دیده بودیم. برخی از دانشمندان گمان می‌کنند که وجود سیاره‌های پف‌دار به‌خاطر جوان‌ بودن منظومه مربوطه است.

به‌عنوان مثال خورشید ما ۴.۶ میلیارد سال سن دارد؛ اما این میزان برای منظومه Kepler 51 به‌تنها ۵۰۰ میلیون سال می‌رسد. به‌همین‌خاطر می‌توان احتمال داد که سیاره های پشمک وار این منظومه در گذر زمان بخش قابل‌توجهی از اتمسفر خود را از دست بدهند. در این صورت ظاهر آنها بیشتر به دیگر غول‌های گازی همچون نپتون شباهت خواهد داشت. هرچند متاسفانه این نظریه چندان در مورد سیاره WASP-193b صدق نمی‌کند.

بنابراین تا دریافت اطلاعات بیشتر به‌واسطه تلسکوپ جیمز وب نمي‌توان در مورد اتمسفر عجیب و نحوه شکل‌گیری این سیاره نظر قطعی داد.