به گزارش «راهبرد معاصر»؛ اقتصاد ایران در سال های گذشته شرایط پرفراز و نشیبی تجربه کرده بود. در این راستا به طور خاص پس از خروج یکجانبه دولت آمریکا از توافق برجام در سال 2018 میلادی و تحمیل تحریم های گسترده و فشارهای خارجی علیه کشورمان، شاهد بروز چالش های جدی و قابل توجه برای اقتصاد کشور بوده‌ایم. این موضوع نمودهای عینی خود را در چند جهش ارزی، افزایش نرخ تورم و گران شدن بسیاری از کالاها و خدمات و نیز ایجاد موانع عدیده در مسیر تجارت خارجی ایران به نمایش گذاشته است. 

پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم تا به امروز، با وجود تداوم فشارهای قدرت‌های غربی و متحدان بین المللی آن ها علیه کشورمان در حوزه اقتصادی، شاهد آشکار شدن برخی رویکردها و رویه های مثبت بوده ایم که در نوع خود ظرفیت‌ساز بوده و فرصت های تازه ای پیش روی کشورمان قرار داده اند. در این رابطه به طور خاص می توان به سه مؤلفه مهم و محوری پرداخت.

در دولت سیزدهم شاهد بودیم توافق هسته ای، شرطی شدن اقتصاد ایران و تأثیرپذیری حاد از موضوعی نظیر برجام به حاشیه رانده شد

نکته شناسی و دغدغه مندی

یکی از نقاط برجسته رویکرد اقتصادی دولت سیزدهم از زمان آغاز به کار تا به امروز، دغدغه‌مندی این دولت و نکته شناسی آن در حوزه چالش های بزرگ اقتصادی بوده است. بایستی توجه داشت، در عرصه معادلات و حکمرانی اقتصادی، برای رفع مشکلات قبل از هر چیز باید صورت مسئله به نحوی جدی از سوی کارگزاران شناسایی شود، زیرا در صورت نشناختن صورت مسئله و بررسی جدی آن ها، صحبت از رفع کردن چندان منطقی نیست. 

در این راستا شاهد بوده ایم دولت سیزدهم با طرح ایده هایی نظیر جراحی اقتصادی یا تقویت فضای شفافیت در محیط فعالیت های اقتصادی و نیز تلاش برای طرفیت سازی در حوزه تجارت خارجی سعی کرد به هر شیوه ممکن، مشکلات محوری اقتصاد کلان را تا حدی مخاطب قرار دهد و از این رهگذر برای آن ها راه حل های مؤثری مطرح کند. البته که در این زمینه دستاوردهای قابل ملاحظه ای حاصل شده است.

 
متنوع کردن سبد اقتصادی ایران

پیش از روی کار آمدن دولت سیزدهم بارها شاهد بودیم از توافق برجام و تأثیرگذاری آن بر اقتصاد ایران صحبت، تداوم برجام به مثابه جلوه ای از بهبود وضعیت اقتصاد ایران و پایان یافتن آن به مثابه ضربه ای جدی به اقتصاد کشور تلقی می شد. از این منظر، اقتصاد ایران تا حد زیادی تحت تأثیر توافقی قرار گفته بود که صرفاً عهده دار نیمی از آن بود و نیم دیگرش با بدعهدی های مکرر طرف های غربی مواجه شد. 

این در حالی است که در دولت سیزدهم شاهد بودیم توافق هسته ای، شرطی شدن اقتصاد ایران و تأثیرپذیری حاد از موضوعی نظیر برجام به حاشیه رانده شد و وزارت امور اقتصادی و دارایی و نهادهای مسئول فعالیت ها و نقشه راه اقتصادی خود را معطل برجام یا بدعهدی قدرت های غربی نکردند.

 
معادله ای که برای اقتصاد کشورمان ظرفیت ساز بوده است. در این چارچوب، شاهد متنوع شدن سبد اقتصاد ایران و عوامل مؤثر بر آن بوده ایم؛ موضوعی که از حیث منطقی کاملاً درست بوده، اهرم های در دسترس ایران برای مدیریت معادلات کلان اقتصادی را به نحو قابل توجهی افزایش داده و متنوع کرده است.

 
جالب اینکه یکی از عینی ترین بروندادهای رویکرد، خود را در قالب افزایش قابل توجه صادرات نفت ایران نشان داده است؛ موضوعی که به تازگی نشریه فایننشیال تایمز به آن پرداخت و تأکید کرد، تهران روزانه بیش از 1 میلیون و500 هزار بشکه نفت صادر می کند؛ حجمی که بالاترین حد پس از سال 2018 میلادی و خروج آمریکا از برجام به شمار می رود.

عضویت ایران در نهادهایی نظیر سازمان همکاری های شانگهای یا بریکس برای کشورمان حامل فرصت های اقتصادی قابل توجهی است

کشف ظرفیت های تازه اقتصادی در عرصه بین المللی

سال ها ظرفیت های اقتصادی قابل توجه مناطق مختلف جهان نظیر قاره آفریقا یا آسیای میانه در عرصه دیپلماسی اقتصادی کشورمان مغفول و فراموش شده بود. با وجود این، دولت سیزدهم به نحوی جدی به حوزه توسعه مناسبات با کشورهای جنوب جهانی وارد شد و از این رهگذر سعی در ایجاد فرصت‌های تازه برای اقتصاد کشورمان داشته است. به طور خاص در زمینه توسعه مناسبات ایران و قاره آفریقا شاهد بوده ایم دولت سیزدهم گرایش جدی به توسعه روابط داشته است.

موضوعی که محرک اصلی آن در جمعیت بیش از 1 میلیارد نفری قاره آفریقا و فرصت های قابل توجه آن برای صدور کالاها و خدمات برای کشورمان نهفته است. در این رابطه، رئیس جمهور کشورمان شخصاً در دو نوبت به همراه هیئتی اقتصادی به چندین کشور آفریقایی سفر کرد و فرصت های تازه ای در این سفرها برای کشورمان ایجاد شده است. در حوزه آسیای میانه نیز شاهد تقویت مناسبات ایران با کشورها و سازمان‌های منطقه ای بوده ایم.

 
جدای از همه این موارد، عضویت ایران در نهادهایی نظیر سازمان همکاری های شانگهای یا بریکس برای کشورمان حامل فرصت های اقتصادی قابل توجهی است که فعال سازی آن ها در قالب اتحاد بلوک قدرت های نوظهور می تواند فرصت های محسوس و مهمی برای کشورمان ایجاد کند. معادلاتی که همه و همه از فعال‌شدن ظرفیت های پنهان و مغفول در منظومه اقتصاد ایران خبر می دهند.