به گزارش ایکنا؛ انقلاب اقتصادی چهارم، متأثر از فناوری، با سرعت زیادی در حال رخ دادن است، ابتدا رایانه ها ظهور کردند و جریان اقتصادی آن آغاز شد، سپس اینترنت اختراع شد و در ادامه گوشی های همراه هوشمند ساخته شدند و همه دنیا به جهان صفر و یک کوچ کردند و اکنون صنعت دیجیتال، به قدری رشد کرده و زندگی بشر را دستخوش تغییرات اساسی کرده است که برای او، زندگی بدون آن ناممکن شده است.

 

بسیاری از کار‌های روزمره ما در بستر فناوری های دیجیتالی انجام می‌شود و این یعنی انقلاب دیجیتال و امروز که هوش مصنوعی در میان فناوری های دیجیتالی پررنگ‌تر شده است، کسب و کار‌ها و امکان‌های دیگری را به این جهان هدیه داده است، کسب و کار‌هایی که با آمدن آن ممکن است حذف و برخی نیز تخصصی‌تر و حرفه ای‌تر شوند. در واقع ورود دیوانه‌وار این نرم افزارها، تراشه‌ها و در یک کلام فناوری دیجیتال به زندگی ما یک پیام روشن دارد و آن این است که ما ناگزیر از ورود به این عرصه هستیم، البته نه ورود ما، بلکه فناوری‌های دیجیتال خود را به زندگی ما تحمیل کرده‌اند.

 

امروز مصرف رسانه‌ای ما تغییر کرده است و همه آنچه می‌خواهیم به صورت داده‌های دیجیتالی درآمده است، که به راحتی هم قابلیت دسترسی و هم انتشار را دارد و ممکن است نقد‌هایی به این مسئله وارد شود که در این گزارش قصد ورود به این مقوله را نداریم و می‌خواهیم بیان کنیم که ناگزیر از ورود به این عرصه هستیم، از جمله عرصه نشر دیجیتال.

 

بخش نشر دیجیتال در سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، همانند سال‌های قبل برپا شده است، اما هر  سال قد و قواره آن کوچکتر می‌شود. البته در سال‌های قبل به ویژه قبل تر از کرونا، حضور ناشران دیجیتال اعم از نرم‌افزار، پلتفرم‌ها و ... در نمایشگاه پررنگ تر بود اما پس از کرونا، این حضور کمرنگ تر شد، این کمرنگی را برخی از ناشران به دلیل جانمایی بد و اختصاص ندادن فضای مناسب به این ناشران دانسته‌اند.

 

نشر دیجیتال مکمل کتاب چاپی

 

محمدحسین اصلانی، مدیر اداره بازاریابی خدمات فرهنگی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی که در غرفه این مرکز در بخش نشر دیجیتال حضور دارد، به خبرنگار ایکنا گفت: امسال به دلیل اینکه در بخش ناشران دیجیتال قرار گرفتیم، استقبال خوبی را در این بخش شاهد نبودیم و با وجود درخواست‌هایی مبنی بر قرارگیری در میان ناشران عمومی، متأسفانه توجهی به این مسئله نشد، چرا که به دلیل جانمایی بد این بخش که هر سال شاهد آن هستیم، بازدیدکننده خوبی نداشتیم و اغلب مخاطبانی که نسبت به مرکز شناخت قبلی داشتند، در غرفه حضور پیدا کردند.  

 

وی افزود: همیشه بین ناشران مکتوب و دیجیتال اختلاف‌نظر وجود دارد و آنها، ناشران دیجیتال را رقیب خود می‌دانند، در حالی که این طور نیست و این بخش می‌تواند مکمل کار ناشران مکتوب باشد.

 

اصلانی ادامه داد: متأسفانه پلتفرم‌های کتاب در این نمایشگاه شرکت نکرده‌اند و در واقع تنها ناشری که کار پژوهشی دیجیتالی و مکتوب انجام می‌دهد، مرکز نور است و اغلب ناشران دیجیتالی که در نمایشگاه حضور یافته‌اند، آموزشی هستند و امیدوارم در سال‌های آینده مسئولان نمایشگاه این موضوع را مورد توجه قرار دهند و ناشران کتاب‌های دیجیتال را هم در میان ناشران عمومی جانمایی کنند و یا حداقل جانمایی مناسبی برای آنها اختصاص دهند.

 

 

جانمایی نامناسب

 

زهره مسعودی، متصدی غرفه رویش طلایی نیز بر همین موضوع اشاره کرده و از جانمایی نامناسب این بخش گلایه کرد و گفت: امسال نسبت به سال‌های قبل، بازدیدکننده زیادی نداشتیم و فکر می‌کنم این مسئله به دلیل جانمایی نامناسب این بخش باشد و باید مسئولان نمایشگاه در سال‌های آتی، فکر اساسی در این زمینه بکنند. البته شاید این مسئله را بتوان به همزمانی نمایشگاه مجازی کتاب با این نمایشگاه هم نسبت داد که اغلب ترجیح می‌دهند به صورت مجازی، خرید کتاب خود را انجام دهند.

 

علی محمدپور، دبیر انجمن ناشران کتاب الکترونیک در این زمینه معتقد است؛ جانمایی ناشران کتاب الکترونیک و سکو‌ها در بخشی به جز فضای ناشران کتاب‌های چاپی، حضور بی‌تأثیری است و بهتر است هر یک از پلتفرم‌ها و ناشران دیجیتال به بخش مرتبط خود انتقال یابند، یعنی اگر ناشران کتاب‌های دیجیتالی عمومی است، به بخش عمومی و اگر ناشر کتاب کودک دیجیتال است، به بخش نشر کودک و نوجوان منتقل شود، در این صورت می‌توانند با ناشران دیگر در ارتباط باشند.   

 

تقویت جنبه نمایشگاهی

 

احسان مولایی، دبیر بخش دیجیتال سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هم می‌گوید؛ جانمایی بخش دیجیتال نمایشگاه کتاب مناسب نیست و تبلیغات محیطی مناسبی انجام نشده است. همچنین پلتفرم‌های حوزه کتاب دیجیتال به دلیل همین جانمایی مجزا از ناشران عمومی، تمایلی به حضور در نمایشگاه نداشتند و خواسته آنها حضور در شبستان بود که این امکان وجود نداشت.   

 

دقیقاً این مسئله را نباید از نظر دور داشت که همواره مسئولان نمایشگاه کتاب تهران از سال‌های قبل‌تر بر جنبه نمایشگاهی آن تأکید داشتند، آنچه در نمایشگاه‌های کتاب بزرگ دنیا هم می‌بینیم که ناشران نه برای فروش کتاب، بلکه برای تعامل با ناشران دیگر در این بستر حضور می‌یابند، در حالی که این مسئله چندان مورد توجه نبوده است. در واقع قرار گرفتن این دو در کنار هم می‌تواند باعث رشد عرصه نشر کتاب در کشورمان شود و اجازه ندهد، نشر کتاب بیش از این، دچار آسیب شود.

 

آشتی ناشران چاپی و دیجیتال

 

سعید پورابوالقاسم، رئیس مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی، درباره فناوری در صنعت نشر معتقد است: در حوزه نشر دیجیتال و کتاب‌ها، تکنولوژی و زیست‌بوم لازم این فضا شکل گرفته است. باید قانونگذاری لازم را نیز داشته باشیم؛ چرا که در حوزه‌ای که فناوری وارد می‌شود؛ کپی‌رایت تأثیرگذار می‌شود و باید ناشران را مجاب کنیم وارد بحث تکنولوژی شوند و در این زیست‌بوم، زیست کنند.

 

وی افزود: نخستین قدم در این زمینه مهیا کردن سند‌هایی است که قانونگذاری لازم در این فضا شکل بگیرد؛ البته در سال‌های اخیر، اتفاقات خوبی رقم خورده است اما کافی نیست و باید با شتاب بیشتری ادامه یابد.

 

در رابطه با بخش ناشران دیجیتال نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران باید به چند نکته مهم توجه کرد.

 

یکی از نکات مهم این است که اغلب شرکت‌کنندگان در بخش ناشران دیجیتال همانند سال گذشته، ناشر کتاب دیجیتال و یا کتاب صوتی نبودند و نرم‌افزار‌های آموزشی و ... را عرضه کرده بودند و یا غرفه‌هایی مانند آموزش برنامه‌نویسی اسکرچ، بازی‌های هوش و ریاضی و ... در این بخش حضور داشتند که به نظر می‌رسد آنها را باید در رده بازی‌های رایانه‌ای دسته‌بندی کرد و وقتی نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال، فضایی برای حضور این پلتفرم‌ها و نرم‌افزار‌ها است، بنابراین آنها چندان ارتباطی با نمایشگاه کتاب ندارند، البته اگر آنها هم نبودند، بخش دیجیتال، یا باید حذف می‌شد و یا با تعدادی کمتر از تعداد انگشتان یک دست برگزار می‌شد.  

 

نکته مهم دیگر آشتی ناشران کتاب‌های چاپی با دیجیتال است و آنها نمی‌توانند با نادیده گرفتن این بخش، آنها را ضعیف یا حذف کنند، باید خودشان تعامل با نشر دیجیتال را آغاز کنند، وگرنه فناوری آنها را مجبور به این کار خواهد کرد. البته دغدغه ناشران مکتوب را هم باید در رابطه با مالکیت معنوی مورد توجه قرار داد و قوانینی را تصویب کرد تا آنها با قدرت بتوانند در این عرصه ورود کنند.

 

اکنون که با افزایش تورم، قیمت تمام شده کتاب افزایش یافته است، حتماً تعداد زیادی از مخاطبان هستند که علاقه به کتاب دارند، اما هزینه‌های گزاف مانع از خرید کتاب چاپی می‌شود و کتاب دیجیتال می‌تواند با قیمتی متعادل‌تر نیاز آنها را برآورده کند.

 

با توجه به تعداد ناشران الکترونیک و کتاب‌های موجود در این زمینه، هنوز در آغاز راه هستیم و نیاز است حمایت‌های بیشتری از این کسب و کار‌ها انجام شود.

 

گزارش از سمیه قربانی