صاحب‌خبر -
دانشمندان می‌گویند به کمک تلسکوپ فضایی جیمز وب موفق شده‌اند پیرامون یک «سیاره جهنمی» دوردست به نام «۵۵ کنکری ئی» (55 Cancri e) واقع در یک منظومه ستاره‌ای دور جوی غنی از کربن کشف و شناسایی کنند.

لایوساینس در گزارشی که در این زمینه منتشر کرد، می‌نویسد که این از بهترین شواهدی محسوب می‌شود که تاکنون از وجود جو در اطراف یک سیاره فراخورشیدی سنگی به دست آمده است.

دانشمندان همواره با این پرسش مواجه بودند که یک سیاره جهنمی با چنین ویژگی‌هایی آیا اساسا می‌تواند جو داشته باشد؟ اینک محققان در مقاله جدیدی که در  مجله علمی نیچر (Nature) منتشر شده، می‌گویند تلسکوپ فضایی جیمز وب احتمالا سرانجام پاسخ این معمای دیرینه را یافته است.

۵۵ کنکری ئی سیاره‌ای آتشین است. این سیاره فراخورشیدی اصولا در رده یک اَبَرزمین سنگی دسته‌بندی می‌شود که قطر آن دو برابر زمین است و تنها در چهار درصد فاصله میان عطارد و خورشید، به دور ستاره‌اش می‌گردد. پژوهشگران می‌گویند سطح این سیاره احتمالا با دریایی از ماگمای مذاب پوشیده شده که دمای محیط آن را به اندازه‌ای داغ کرده است که آهن را نیز ذوب می‌کند.

این سیاره فراخورشیدی از زمان کشف آن در سال ۲۰۰۴ موضوعی هیجان‌انگیز برای اکتشاف بوده است و دانشمندان همواره از مشاهده جنبه‌های مختلفی درباره آن از جمله دوره مداری، چگالی و مهم‌تر از همه اتسمفر آن سردرگم بودند.

در ابتدا، محققان مطمئن نبودند که آیا این سیاره فراخورشیدی اصولا بتواند اتمسفر داشته باشد. برخی بر این باور بودند که این سیاره فراخورشیدی به ستاره‌اش بسیار نزدیک است و داغ‌تر از آن است که بتواند جو داشته باشد اما شواهد جدید تلسکوپ فضایی جیمز وب نشان می‌دهند که ۵۵ کنکری ئی در واقع با یک لایه غیرمعمول از گاز پوشیده شده است.

استدلال دانشمندان مبنی بر اینکه این سیاره فوق‌العاده داغ اتمسفر دارد، به اندازه‌گیری عجیب دمای آن باز می‌گردد. محققان با استفاده از ابزار فروسرخ میانی تلسکوپ فضایی جیمز وب، گسیل حرارتی این سیاره در زمان روز آن را بررسی کردند. به گفته آن‌ها، دمای روز این سیاره اگر اتمسفری نداشته باشد باید به دو هزار و ۲۰۰ درجه سانتی‌گراد برسد اما ابزار فروسرخ میانی تلسکوپ فضایی جیمز وب دمای دیگری را نشان می‌داد که به‌مراتب کمتر از این یعنی یک هزار و ۵۰۰ درجه سانتی‌گراد است. پژوهشگران بر اساس این یافته‌ها حدس زدند که عاملی‌ــ احتمالا یک جریان اتمسفری‌ــ حرارت را از سمت روز به سمت شب این سیاره فراخورشیدی می‌برد.

دانشمندان در ادامه از دوربین فروسرخ نزدیک جیمز وب استفاده کردند تا ببینند چه عناصری ممکن است در این اتمسفر مشکوک وجود داشته باشد. این بررسی شواهدی از چرخش ‌کربن دی‌اکسید یا کربن‌ مونوکسید در اطراف سطح سنگ‌های مذاب این سیاره را نشان داد.

با این همه، محققان گمان می‌کنند که این لایه گازی از زمان شکل‌گیری این سیاره وجود نداشته است. چرا که بادهای ستاره‌ای اصولا چنین جوی را از آن جدا می‌کنند. بررسی‌ها نشان داد که احتمالا اتمسفر ثانویه‌ای سرشار از کربن وجود دارد که از درون سیاره بیرون می‌زند.

این سازوکار به اتمسفر امکان می‌دهد تا حتی اگر گازها از بین رفته باشند، به طور مداوم خود را دوباره از گاز پر کند. دانشمندانی که از سال‌ها پیش به بررسی این سیاره فراخورشیدی اسرارآمیز پرداخته‌‌‌اند، از این نتایج حیرت‌برانگیز بسیار شگفت‌زده‌اند و می‌گویند داده‌های جدید تلسکوپ فضایی جیمز وب به بسیاری از پرسش‌های آنان پاسخ داده است.∎​