گروه اقتصادي|سرانجام روز گذشته قرارداد ۱۰ساله سرمايه‌گذاري هندي‌ها در بندر چابهار به امضا رسيد. مطابق اين قرارداد تجهيز و بهره‌برداري از پايانه‌هاي كانتينري و كالاي عمومي بندر شهيد بهشتي چابهار توسط شركت هندي India Ports Global Ltd انجام خواهد شد.

همزمان با امضاي اين توافق در تهران، اس. جايشانكار، وزير امور خارجه هند در بمبئي به خبرنگاران محلي گفت كه كشورش مي‌خواهد با ايران در مورد مديريت بندر چابهار به «توافق طولاني‌مدت» دست يابد. او افزوده كه «همين كه يك توافق بلندمدت منعقد شود، راه براي سرمايه‌گذاري‌هاي بزرگ‌تر در بندر چابهار باز خواهد شد.»

هند در حال توسعه دادن بخشي از بندر چابهار در سواحل جنوب شرقي ايران است تا بندر كراچي و گوادر كشور رقيب خود پاكستان را دور بزند و از طريق چابهار كالاهاي تجاري خود را به ايران، كشورهاي آسياي ميانه و افغانستان صادر كند. حالا رودرا گاوراو شرست سفير هند در ديدار با مديرعامل سازمان بنادر و دريانوردي ايران گفته است كه «فصل جديد همكاري‌هاي دهلي نو و تهران» با استقرار «تجهيزات پيشرفته» در چابهار به زودي آغاز خواهد شد.

اولين گام‌ها براي اجراي اين قرارداد در سال 1395 و در دوره امضاي موافقتنامه برجام برداشته شد. در آن زمان، ايران، هند و افغانستان موافقتنامه سه‌جانبه چابهار را امضا كردند كه بر مبناي آن افغانستان و هند مي‌توانستند مبادلات تجاري‌شان را از اين بندر انجام دهند.

دو سال بعد و با روي كار آمدن ترامپ در امريكا شديدترين تحريم‌ها عليه ايران اجرا شد. اما در كمال تعجب، ‌بندر چابهار از اين تحريم‌ها مصون ماند. نانكه در سال 1397 مايك پومپئو، وزير خارجه وقت امريكا گفت كه «براي كمك به توسعه افغانستان و حفظ مسير ارتباطي براي ارسال كالاهاي بشردوستانه به ايران، اين تصميم گرفته شده است.» اما برخي تحليلگران اعتقاد داشتند كه معافيت تحريمي بندر چابهار از سوي امريكا، در راستاي سياست‌هاي اين كشور براي مقابله با نفوذ چيني‌ها به عنوان رقيب هند در ژئوپليتيك منطقه انجام شده است. ساراباناندا سونوال، وزير بنادر، كشتيراني و آب‌راه‌هاي هند در مراسم امضاي قرارداد تجهيز و بهره‌برداري از پايانه‌هاي كانتينري و كالاي عمومي بندر شهيد بهشتي چابهار با جمهوري هند به توافقنامه اوليه در سال ٢٠١۶ اشاره كرد و قرارداد ديروز را نشان‌دهنده اعتماد دو كشور به يكديگر توصيف كرد. سونوال با بيان اينكه بندر چابهار براي اتصال به آسياي مركزي بسيار مهم است، گفت: اين بندر به كشورهاي محصور در خشكي مي‌تواند بسيار كمك‌كننده باشد. همچنين هند در اين مدت ٨۵ هزار تن گندم را از مسير چابهار به افغانستان ارسال كرد و همچنين كالاهاي بشر دوستانه و ۴٠٠٠ ليتر سم را از مسير چابهار به افغانستان ارسال كرديم. وي با بيان اينكه اميدواريم اين بندر به عنوان بندر اصلي ترانزيت در منطقه عمل كند، اظهار داشت: نهايت همكاري براي توسعه بندر چابهار و اين مسير ترانزيتي را انجام داديم و تلاش كرديم اين مسير به عنوان مسير ترانزيتي در منطقه باشد و در كنار اين اقدامات بمبئي يك روز را به عنوان چابهار نامگذاري كرده و اين روز را جشن مي‌گيريم.

وزير بنادر، كشتيراني و آبراه‌هاي هند افزود: در سال ٢٠٢٢ در هند نشستي با حضور كشورهاي آسياي مركزي با هدف پيشبرد بيانيه دهلي برگزار شد. در اين نشست سران رهبران كشورهاي آسياي مركزي به پيشبرد پروژه‌هاي اقتصادي در منطقه تاكيد كردند و رهبران اين كشورها بر نقش مهم بندر چابهار و توسعه ترانزيت تاكيد داشتند. اخيرا هم در سال ٢٠٢٣ يك ميزگرد با موضوع چابهار برگزار كرديم كه موضوعات مرتبط را در اين ميزگرد را بررسي كرديم.

ارزش قرارداد با هندي‌ها

به 370 ميليون دلار مي‌رسد

مهرداد بذرپاش وزير راه و شهرسازي نيز در حاشيه اين مراسم در جلسه پرسش و پاسخ با خبرنگاران از افزايش رقم قرارداد با هندي‌ها براي اپراتوري بندر شهيد بهشتي خبر داد و گفت: پيش از اين مبلغ قرارداد سرمايه‌گذاري هند ۸۶ ميليون دلار بود كه به ۱۲۰ ميليون دلار افزايش پيدا كرد ‌و با خط اعتباري به مبلغ ۲۵۰ ميليون دلار، مجموعا به ۳۷۰ ميليون دلار تامين منابع مالي افزايش پيدا كرده است و اميدواريم اين عدد افزايش پيدا كند. اين يك شروع است براي روابط بيش از پيش بين دو كشور و اميدواريم با اين قرارداد شاهد توسعه روابط ايران و هند باشيم.

وزير راه و شهرسازي گفت: پيش از اين در نشست سه‌جانبه بين ايران - هند - روسيه، نقشه كلان‌پروژه ايران‌راه ارايه شده بود. توافقي كه به‌دنبال اين نقشه انجام شده بود و امروز به امضا خواهد رسيد، گواه تلاش براي توسعه روابط ترانزيتي است.

به هند اعتماد كامل داريم

وي با بيان اينكه ما از اين توافق راضي هستيم و به هند اعتماد كامل داريم، گفت: ما هند را يكي از اقتصادهاي بزرگ دنيا مي‌دانيم. توافق با كشور هند از برنامه‌هاي ايران است. همانطور كه جناب وزير هند اشاره كردند، اين قرارداد شروعي براي ادامه‌دار بودن توسعه تجارت و ارتباط بين دو كشور است. وي همچنين از راه‌اندازي كشتيراني مشترك ايران و هند خبر داد و گفت: در كنار توسعه زيرساخت‌هاي كريدوري در بخش‌هاي ريلي، جاده‌اي و بندري، توسعه ناوگان را هم براي تسهيل تردد كالا در دستور كار قرار داديم ؛از اين رو خط كشتيراني خط كانتينري بين دو كشور برقرار است و پيشنهاد ايجاد كشتيراني مشترك ايران و هند را مطرح كرده‌ايم كه به زودي رسمي مي‌شود. وزير راه و شهرسازي با بيان اينكه بخش اعظم ترانزيت جنوب كشور در حال حاضر از بندر شهيد رجايي بندرعباس اتفاق مي‌افتد، گفت: البته قبل از اين قرارداد هم خط كانتينري بين ايران، چين و هند در جريان بوده و در سال ۱۴۰۲ ميزان ترانزيت اين خط بيش از ۱۵۴ درصد رشد داشته است. اما با توسعه بندر چابهار، اين بندر هم به قطب ترانزيتي تبديل مي‌شود. وزير راه و شهرسازي همچنين در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه چرا با وجود تاكيد طرف هندي بر رونق كريدور شمال جنوب اما تنها يك درصد كالاي بين روسيه و هند از مسير ايران و بندر چابهار عبور كرده است، گفت: بخش اعظم جابه‌جايي كالا در بندر شهيد رجايي از بندر عباس انجام مي‌شود و با تكميل مسير ريلي چابهار اين مسير به قطب ترانزيتي تبديل خواهد شد. آمارهاي رسمي حاكي از آن است كه جابه‌جايي كانتينري در بندر چابهار ١۵۴ درصد رشد داشته و با اين قرارداد بلندمدت با اپراتور هندي طرفين قرارداد انگيزه بيشتري براي جابه‌جايي كالا از مسير ايران خواهند داشت. وي همچنين در پاسخ به اينكه آيا موضوع توسعه گردشگري نيز در بندر چابهار در دستور كار قرار دارد، گفت: تبديل شدن به منطقه گردشگري نيز يكي از اهداف تعريف شده در بندر چابهار بود و تعريف شهرهاي ساحلي كه مي‌توانند ظرفيت‌هاي مختلفي را در حوزه گردشگري ايجاد كند، در اين منطقه در دستور كار قرار دارد.