احسان رضایی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به آزمایش معروف تورینگ در سال ۱۹۵۰ اشاره کرد و گفت: آلن تورینگ قاعده‌ای را مطرح کرد که وقتی می‌توانیم دستگاهی را هوشمند تلقی کنیم که نتوانیم تشخیص دهیم با انسان حرف می‌زنیم یا ماشین. به نظر می‌رسد با گسترش ChatGBT و ابزارهای مشابه هوش مصنوعی به چنین نقطه‌ای بسیار نزدیک هستیم و به همین دلیل صحبت از مواردی نظیر حضور هوش مصنوعی در نویسندگی می‌شود.

این منتقد ادبی در ادامه گفت: از نظر من این مسئله نگران کننده نیست، چرا که چشم انداز آن نه تنها با هدف و کارکرد هنر نویسندگی تنافض ندارد، بلکه ممکن است همسو نیز به نظر برسد. هدف از خلق نویسندگان در سبک های مختلف، همواره این است که به مضامین زندگی از منظرهای مختلف نگاه کند و این بیشترین دلیل برای جذابیت هنراست، برای خود بنده جذاب است که ببینم هوش مصنوعی چطور به جهان، آدم‌ها و روابط میان آنها نگاه و آن را باز تولید می‌کند. در هوش مصنوعی ما با کلان داده‌های مواجه هستیم که برایمان قابل پیش‌بینی نیست.

او درباره اینکه آیا ممکن است روزی هوش مصنوعی جای فیلمنامه‌نویسی را بگیرد، گفت: زمان ثابت کرده است که فرمولیزه کردن هنر امکان‌پذیر نیست. با این وصف نوابغ جای خود را خواهند داشت و احتمالاً اتفاقی که خواهد افتاد این است که تعداد قصه‌ها بیشتر خواهند شد ولی نه لزوماً قصه‌هایی که حاصل نبوغ و خلاقیت باشند. چراکه هوش مصنوعی نیاز به آموزش و پیدا کردن الگو دارد، این اتفاق در مورد متن‌های معمولی و خوشه‌های زبانی آنها، هر روزه بارها و بارها تکرار می‌شود و می‌تواند قابلیت تقلید داشته باشد، اما تعداد نوابغ اندک است.

همچنین او درباره هراس‌هایی که در این حوزه وجود دارد، اضافه کرد: برخی می‌گویند نویسندگی هوش مصنوعی، به زبان آسیب می‌زند و آن را مکانیکی می‌کند، یا از این قبیل اتفاقات. اما من فکر می‌کنم اگر ما از ترس مرگ زبان، دستاوردی را حذف و یا منع کنیم. این زبان به خودی خود محکوم به مرگ است. شکسپیر برای نوشتن متن‌هایش ۱۷۰۰ کلمه جدید را اختراع کرد. اگر او را از این کار منع می‌کردند، آن شاهکارها وجود نداشت. به همین صورت اگر زبان در هوش مصنوعی دچار تحول و تغییر شد نباید آن‌را آسیب قلمداد کنیم، بلکه این تنها حرکت رو به جلوی زبان است. هر زبانی نیاز به پیشنهادهایی دارد که مورد ارزیابی گویندگان آن زبان قرار بگیرد.

رضایی درباره بهترین نوع مواجه با این دستاورد، گفت: اگر بتوانیم در پیشرفت هوش مصنوعی سهمی داشته باشیم، مثلاً در همین مسئله ماشین نویسنده، بتوانیم در فرآیند کشف و نوشتن برنامه نویسندگی فعالانه شرکت کنیم، در واقع خودمان برای نوشتن آموزش می‌بینیم و می‌فهمیم که نبوغ از کجا می‌آید، حافظ و شکسپیر چطور ساخته می‌شوند و در نهایت، بشر چطور فکر می‌کند. در همۀ ادیان و مکاتب اخلاقی هم گفته‌اند که شناختن خود، مهمترین کار است و مسیرهای جدید را برای ما باز خواهد کرد. در واقع در استفاده از هوش مصنوعی باید کارفرمای آن باشیم نه کاربری که تسلیم آن است.

نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ در محل مصلای امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.

اطلاعات کامل نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران را اینجا بخوانید.