به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ ژان میشل کلاوری، محقق ژنومیک و استاد بازنشسته فرانسوی است که هم‌اکنون ۷۳ سال دارد. او یک گرم از خاک دائمی منجمد شده در قطب شمال را ذوب کرد و موفق شد ویروس ۳۰ هزار ساله‌ای را احیا و یک آمیب را آلوده کند.
این آزمایش یک نقطه عطف در حرفه او بود که اخیرا پنج خانواده جدید از ویروس‌ها را پیدا کرده است که به «ویروس‌های زامبی» مشهورند و در نمونه‌هایی با قدمت ۴۸ هزار و ۵۰۰ سال و از هفت مکان مختلف در سیبری گیر افتاده بودند. این استاد بازنشسته رشته ژنومیک در دانشگاه اکس مارسی در فرانسه معتقد است که با تغییرات آب و هوایی و افزایش دما در قطب شمال سریع‌تر از سایر نقاط کره زمین، زمان آن فرا رسیده است که این نوع یافته‌ها را یک کنجکاوی علمی تلقی نکنیم و برای آن راه چاره‌ای بیابیم.
کلاوری می‌گوید: شاید باور آن سخت باشد، اما ویروس‌هایی که در یخ‌های قطب شمال خفته‌اند، تهدیدی جدی برای سلامت عمومی به شمار می‌روند. از این رو بهتر است این موضوع را به صورت جدی شناسایی کنیم و اقدامات لازم را برای به حداقل رساندن خطرات آن انجام دهیم.
به گفته او، سه عامل کلیدی در این بحث وجود دارد. اول، ویروس‌هایی هستند که می‌دانیم همیشه منجمد نخواهند ماند. دوم، افزایش دما باعث آب شدن یخ‌های بیشتری می‌شود. و سه، تعداد افرادی که در این مناطق حرکت می‌کنند در حال افزایش است.
روزنامه مشهور اسپانیایی «ال پائیس»، دومین روزنامه پرتیراژ اسپانیا، مصاحبه‌ای با این دانشمند انجام داده است که در ادامه می‌خوانیم. گفتنی است که ال پایس پرخواننده‌ترین روزنامه اسپانیایی آنلاین و یکی از روزنامه‌های مادرید است که به عنوان روزنامه ملی اسپانیا منتشر می‌شوند.
به نظر شما احتمال اینکه ویروس‌های زامبی سر از یخ درآورند و وارد دنیای ما شوند، زیاد است؟
بله و به این فکر کنید که اگر بشریت با یک پاتوژن ناشناخته در تماس باشد، چه فاجعه جمعیتی ممکن است پیش بیاید.
یعنی یک بیماری همه‌یر مانند ویروس کرونا پیش خواهد آمد؟
خیلی بدتر از آن. بحران سارس-کووید ۲ جدی بود، اما ما از قبل چیزهای زیادی در مورد کرونا می‌دانستیم. ما ده‌ها سال است که روی آنها تحقیق کرده‌ایم و توانستیم خیلی سریع با واکسن پاسخ دهیم. این به ما نشان می‌دهد که حتی اشکال مختلف ویروس‌هایی که از قبل می‌دانیم می‌توانند باعث بیماری‌های بسیار جدی شوند. و این اشکال می‌توانستند در گذشته وجود داشته باشند و اکنون منجمد شوند. اما اگر ویروس کاملا ناشناخته بود، باید از صفر شروع می‌کردیم. چندین سال طول می‌کشد تا واکسن تولید شود.
آیا مطمئن هستید که ویروس‌های ناشناخته وجود دارد؟
بله، ما قبلاً برخی از آنها را پیدا کرده‌ایم.
چگونه؟
ما یک تکه از منجمد دائمی را ذوب کردیم و از طریق میکروسکوپ نگاه کردیم. ما آمیب‌هایی را مشاهده کردیم که موجودات تک سلولی هستند که به خوبی می‌توانیم آنها را ببینیم. خیلی وقت‌ها هیچ اتفاقی نیفتاد، بنابراین هیچ ویروسی در آن نمونه‌ها وجود نداشت. اما بارهای دیگر دیدیم که آمیب‌ها مرده‌اند، بنابراین مطمئناً انواعی از ویروس‌ها در نمونه‌ها وجود دارد که در حمله به آنها برای تکثیر تخصص دارند. اجازه دادیم که تکثیر شوند و آنها را بررسی کردیم. ما برای ایمنی این کار را انجام دادیم.
برای ایمنی؟
بله، زیرا ویروس‌ها بسیار تخصصی هستند و اگر آمیب‌ها را آلوده کنند، به سایر موجودات زنده حمله نمی‌کنند. برای ما خطرناک نیست. اگر با بقایای یخ زده انسان‌ها یا گونه‌هایی که اجداد ما بودند، اوضاع فرق می‌کرد.
ویروس‌های ناشناخته‌ای در منجمد دائمی وجود دارد. اما آیا واقعاً آب شدن آنها خطری است؟ یخ‌های دائمی یک پنجم نیمکره شمالی را اشغال می‌کنند. آنها سرزمین‌های وسیعی هستند که عملا خالی از سکنه هستند. هر سال لایه سطحی آنها آب می‌شود و دوباره یخ می‌زند. و ویروس‌ها احتمالاً در معرض آفتاب و گرما زنده نمی‌مانند.
در سال ۲۰۱۶ شیوع سیاه زخم در سیبری رخ داد که جامعه‌ای از گله‌داران گوزن شمالی را تحت تأثیر قرار داد. سیاه زخم توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شود، اما هاگ‌هایی تولید می‌کنند که شما را بیمار می‌کند. و این هاگ‌ها، در اصل، تفاوت چندانی با ویروس‌ها ندارند. آنها ذرات بی‌اثری هستند که پس از صدها یا هزاران سال منجمد شدن دوباره فعال شدند. ویروس‌ها نیز می‌توانند دوباره فعال شوند، فقط باید میزبان خود را پیدا کنند. و لازم نیست انسان باشد. بیماری همه گیر بعدی ممکن است از ویروسی باشد که از این خاک یخ زده قطب شمال یعنی منجمد دائمی پدید آمده است.
منظورتان چیست که میزبان نباید انسان باشد؟
تصور کنید که ویروس دائمی یخبندان به رودخانه‌ای می‌رسد و ماهی قزل‌آلا را آلوده می‌کند. میزبان خود را پیدا کرده است. همین امر می‌تواند در مورد گاوها نیز اتفاق بیفتد یا گیاهانی که محصولاتی ضروری برای بشریت هستند. یک ویروس بدون اینکه انسان را بیمار کند می‌تواند فاجعه ایجاد کند.
ویروس‌های ناشناخته‌ای در یخ دائمی وجود دارند که می‌توانند ما را تحت تأثیر قرار دهند. اما آنها هنوز در مکان‌های خالی از سکنه هستند.
بله،ولی افزایش دما باعث می‌شود که زمین‌های بیشتر و بیشتر در شمال قابل سکونت باشند و عملیات معدن‌کاوی دائماً در آنجا انجام می‌شود، زیرا آنها سرزمین‌هایی بسیار غنی از هیدروکربن‌ها، فلزات، خاک‌های کمیاب هستند. هر چه بیشتر و عمیق‌تر حفاری می‌کنیم، خاک و یخ بیشتری بیرون می‌آید.
برای کاهش خطرات چه کاری می‌توان انجام داد؟
قبلا اگر فردی در عملیات معدن‌کاوی در سیبری به شدت بیمار می‌شد، به احتمال زیاد به مسکو منتقل می‌شد. اما در این مورد نباید این کار را انجام دهیم. این فرد باید در محل درمان شود و این یعنی فراهم کردن این امکانات با تجهیزات پزشکی شایسته، فضاهایی برای ایزوله کردن بیماران، وسایل قرنطینه کردن و آموزش کارگران. مهم‌ترین چیز این است که مردم را آگاه کنیم که خطر وجود دارد و با مردم محلی همکاری و هماهنگی لازم و کافی را داشته باشیم.
تصور می‌شد که خطر تغییرات آب و هوایی برعکس باشد؛ یعنی بیماری‌ها از جنوب به شمال می‌روند.
این پارادوکس است. متخصصان در این مناطق به جنوب نگاه می‌کنند و پشه‌هایی را که مالاریا یا دانگ را منتقل می‌کنند و اینکه آیا آنها در عرض‌های جغرافیایی جدید استعمار می‌کنند، مطالعه می‌کنند. این یک مشکل است، اما ما از قبل می‌دانیم. آنچه ما برای آن آماده نیستیم تهدیدی است که می‌تواند از شمال به جنوب وارد شود و این مستلزم بازنگری در بسیاری از امور و سازمان‌ها است.
شما یک حرفه بین المللی طولانی دارید. شما در کبک، در مؤسسه ملی بهداشت ایالات متحده، در انستیتو پاستور تحقیقاتی انجام داده اید... شما اکنون در مارسی هستید. چگونه این کار را شروع کردید؟
تصادفی. من در مورد ویروس‌های غول پیکری که آمیب‌ها را آلوده می‌کنند تحقیق می‌کردم. سپس دیدم که یک تیم روسی موفق شده‌اند از دانه‌ای که ۳۰ هزار سال زیر یخ بود، گیاهی را پرورش دهند. و با خودم گفتم چرا با این ویروس‌ها این کار را نکنم؟
آخرین کشف شما چه بود؟
هنوز منتشر نشده است، اما ما توانسته‌ایم ویروس‌هایی را در ته دریا در دریای راس، در قطب جنوب، درست در انتهای دیگر جهان پیدا کنیم. در این مورد به لطف همکاری با دانشمندان ایتالیایی بود که توانستند برخی از رسوبات را از بستر دریا در قطب جنوب حذف کنند. آنها دوباره ویروس‌های آمیب هستند که برای تکثیر به این موجودات حمله می‌کنند، بنابراین ما در می‌یابیم که این نوع ویروس کاملاً در همه جا وجود دارد.
انتهای پیام/
نظر شما