به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد و بررسی کتاب «شبکه‌های خشم و امید» اثر مانوئل کاستلز و کتاب «شبه جنگ» اثر، پی. دبلیو. سینگر و امرسون تی. بروکینگ، شنبه ۲۲ اردیبهشت با حضور مجتبی قلی‌پور و الهام‌سادات یاسینی در کوشک کتاب سی‌وپنجمین نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

در ابتدای این نشست، یاسینی، دبیر ترجمۀ کتابستان معرفت، به بیان نکاتی در خصوص کتاب «شبه جنگ» پرداخت و گفت: دو نویسندۀ آمریکایی این اثر، به صورت تخصصی در وزارت دفاع آمریکا در رابطه با اینترنت کار می‌کنند و مسئلۀ این دو نویسنده آن است که اینترنت، از زمان پیدایی، چه تاثیری بر سیاست و جنگ در سراسر دنیا گذاشت و چگونه اینترنت بدل به یک سلاح در عصر جدید شد. کتاب «شبه جنگ» به صورت روایی و داستانی نگاشته شده و نویسنده‌ها نشان می‌دهند اینترنت چطور می‌تواند حتی رؤسای جمهور در دنیا را هم تغییر دهد. در یکی از فصل‌های کتاب، نویسنده‌ها داستانی را نقل می‌کنند که چطور یک توییت که در رابطه با یک پیتزا بود، باعث ایجاد یک جنایت و حملۀ مسلحانه می‌شود.

یاسینی در خصوص اثرات سیاسی اینترنت در این کتاب گفت: در این کتاب مثلاً اشاره می‌شود که چطور دولت چین با همین ابزار اینترنت و فضای مجازی، به آسانی کشورش را اداره و مردم را کنترل می‌کند یا در یکی از فصل‌های کتاب، به خوبی می‌بینیم که چطور خبرسازی‌های دروغین در اینترنت، نتایج انتخابات در کشورها را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. قربانی، مترجم این کتاب هم کار را بسیار خوب ترجمه کرده است.

مردم چگونه از اینترنت به عنوان اهرمی برای تغییر استفاده می‌کنند؟

در ادامۀ این نشست، مجتبی قلی‌پور، مترجم کتاب «شبکه‌های خشم و امید» کاستلز، به بیان نکاتی در رابطه با سیاست و جنبش‌های اجتماعی در عصر شبکه‌های مجازی پرداخت و گفت: کاستلز سال ۲۰۱۲ این کتاب را نوشت. او در تمام سال‌های فعالیت علمی‌اش، افزون بر ۳۰ کتاب نوشته و چهارمین جامعه‌شناس پر ارجاع دنیا است و در ایران هم بسیار مورد اقبال بوده است.

او ادامه داد: شبکه‌های خشم و امید یک تفاوت جدی با باقی آثار او دارد. کاستلز در مقدمه می‌گوید که من این کتاب را به صورت کوچک و قابل استفاده برای همه نوشتم و تلاشم این است که این کتاب پنجره‌ای رو به دنیای در حال زایش باشد.

موضوع این کتاب این است که اینترنت چگونه به کمک مردمی می‌آید که می‌خواهند دنیا و کشورشان را تغییر دهند و مردم چگونه از اینترنت به عنوان اهرمی برای تغییر استفاده می‌کنند.

قلی‌پور ادامه داد: سوال مهمی که باید در مواجهه با هر کتابی در خصوص اینترنت نوشته می‌شود پرسید، این است که رویکرد کتاب نسبت به اینترنت چیست؟ بر این اساس سه رویکرد را می‌توان تشخیص داد. اولین رویکرد، رویکرد خوش‌بینی به اینترنت، دومین رویکرد، بدبینی به اینترنت و سومین رویکرد هم واقع‌گرایی درخصوص اینترنت است.

او گفت: این کتاب در فضای خاصی نوشته شده است. دنیا در آن مقطع از تاریخ، غرق در خوش‌بینی در رابطه با اینترنت و انقلاب اجتماعی بود. این خوش‌بینی انقلابی در کتاب کاستلز هم نمود داشت. من کمی با رویکرد خوش‌بینانه کاستلز مخالفم. به صورت کلی، از دهۀ ۹۰ میلادی، ما با موجی از خوش‌بینی سایبری مواجه شدیم اما از ۲۰۱۰ به تدریج دیدگاه‌های بدبینانه‌تر غلبه پیدا می‌کند. به نتیجه نرسیدن جنبش تسخیر وال‌استریت و شکست بهار عربی، در این بدبینی موثر بود.

قلی‌پور در پایان گفت: کاستلز می‌گوید اینترنت در هر جامعه‌ای روندهای کلان همان جامعه را بازتاب می‌دهد و اینطور نیست که همه‌اش دائماً دروغ و برساخت باشد. اسم مجاز در ایران باعث شده همچین تصوری داشته باشیم که فضای اینترنت کاملاً دروغ‌پایه است؛ درحالی که اینترنت در خدمت روندهای بنیادین جامعه است. به تأسی از کاستلز می‌توان گفت که هرچه در اینترنت است، می‌تواند صدای واقعی هر جامعه باشد.

اطلاعات کامل نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران را اینجا بخوانید.