سیدمجید نبوی؛ پژوهشگر علوم قرآن و حدیث و مدرس دانشگاه یادداشتی با این موضوع که فاصله گرفتن از واقعیت‌ها و مسائل روز از علل اصلی ناکارآمدی الهیات است؛ برای ایکنا ارسال کرده که متن آن را در ادامه می‌خوانید؛

الهیات به عنوان یک حوزه دانشی، بررسی و تفسیر مفاهیم مربوط به خداوند، ایمان، و معنویت را به عهده دارد. یکی از انتقادات وارد بر الهیات و الهیاتی‌ها این است که گاهی نمی‌تواند به طور کافی با واقعیت‌های زندگی معاصر و نیازهای مردم در ارتباط باشد به عبارت دیگر به مسائلی می‌پردازند که هیچ ربطی به زندگی معاصر و امروزی و مسائل روز ندارد. در ادامه به بررسی این مسئله و راه‌ حل‌های آن می‌پردازیم:

فاصله گرفتن از واقعیت‌های زندگی معاصر به این معنا است که الهیات به جای اینکه به مسائل روز و دغدغه‌های مردم پاسخ دهد، درگیر مسائل نظری و تئوریک و مفاهیم انتزاعی و تاریخی می‌شود که شاید در زندگی روزمره کمتر کاربرد داشته باشند که این امر منجر به بی‌اعتباری و کاهش کاربردی بودن الهیات در جامعه امروزی می‌شود. به عبارت دیگر گاهی الهیاتی‌ها به قدری در مسائل نظری و تاریخی و غیرکاربردی غرق می‌شوند که فراموش می‌کنند هدف اصلی الهیات و دین، بشر و مسائل زندگی بشر است.

تأثیرات فاصله‌گیری ازمسائل روز و مرتبط با زندگی مردم

کاهش ارتباط با جامعه

بی‌ربطی الهیات به زندگی: وقتی الهیات و الهیاتی‌ها به مسائل واقعی و ملموس و به روز جامعه پاسخ ندهند، مردم الهیات و دین را بی‌ربط به زندگی خود احساس می‌کنند که در نهایت به کاهش تمایل مردم به دین و معنویت منجر می‌شود. بنابراین باید پرداختن به مسائل واقعی و ملموس زندگی، اولویت اصلی باشد.

از دست رفتن مخاطبان: الهیاتی که از واقعیت‌های زندگی دور باشد، مخاطبان خود را از دست می‌دهد و در کل به تضعیف جایگاه الهیات و دین در جامعه منجر می‌شود.

افزایش گرایش به معنویت‌های نوظهور: مردم برای یافتن پاسخ به نیازهای معنوی خود به سراغ معنویت‌های نوظهور و گاه غیر اصیل می‌روند.

نادیده گرفتن مسائل جدید

چالش‌های جدید: الهیات باید به چالش‌های جدید مانند مسائل اخلاقی ناشی از پیشرفت‌های فناوری، تغییرات اجتماعی و محیط زیستی توجه کند. بی‌توجهی به این چالش‌ها به ناکارآمدی الهیات در حل مشکلات دنیای مدرن منجر می‌شود.

فقدان توان پاسخگویی: الهیاتی که از واقعیت‌های زندگی دور باشد، نمی‌تواند به نیازهای جدید جامعه پاسخ دهد که در نهایت باعث بی‌اعتمادی مردم به الهیات می‌شود.

افزایش مشکلات اجتماعی: نادیده گرفتن مسائل جدید و مرتبط با زندگی مردم توسط الهیاتی‌ها به افزایش مشکلات اجتماعی مانند بی‌عدالتی، خشونت و آسیب‌های اجتماعی منجر می‌شود.

علاوه بر این موارد، فاصله‌گیری از واقعیت‌ها و مسائل به روز و مرتبط با زندگی مردم می‌تواند پیامدهای دیگری نیز داشته باشد، از جمله:

احساس ایجاد تناقض بین آموزه‌های دینی و زندگی روزمره: وقتی آموزه‌های دینی به واقعیت‌های زندگی روزمره مردم نپردازد؛ مردم بین دین و زندگی خود احساس تناقض نموده و به دین و معنویت بی‌اعتماد می‌شوند.

افزایش شک و تردید: فاصله‌گیری از واقعیت‌ها و مسائل به روز و مرتبط با زندگی مردم می‌تواند به افزایش شک و تردید در مورد دین و معنویت منجر شود.

سکولاریسم: سکولاریسم به معنای جدایی دین از زندگی عمومی است. فاصله‌گیری از واقعیت‌ها و بی توجهی به مسائل به روز و مرتبط با زندگی مردم به افزایش سکولاریسم در جامعه منجر می‌شود.

راه‌حل‌های ممکن برای نزدیک شدن به واقعیت‌های معاصر

توجه به مسائل روز

شناسایی مسائل جدید: الهیاتی‌ها و طلبه‌ها باید با مطالعه و بررسی منابع مختلف، مسائل جدید و مرتبط با زمان را شناسایی کنند. این منابع شامل اخبار، مقالات علمی، نظرسنجی‌ها و گفتگو با افراد از اقشار مختلف جامعه است.

پرداختن به مسائل روز در آموزش: مسائل روز باید جزئی از دروس آموزشی الهیاتی‌ها و طلبه‌ها باشد. که باید از طریق گنجاندن درس‌های جدید در برنامه‌های درسی، به‌روزرسانی محتوای دروس موجود انجام گیرد. همچنین برگزاری کارگاه‌های آموزشی در این زمینه نیز بسیار موثر است.

ارائه پاسخ‌های کاربردی: الهیاتی‌ها و طلبه‌ها باید با استفاده از آموزه‌های دینی و یافته‌های علمی، به مسائل روز پاسخ‌های کاربردی ارائه دهند. این پاسخ‌ها باید به گونه‌ای باشند که برای عموم مردم قابل فهم و مفید باشند. به عبارت دیگر نباید مردم احساس کنند که الهیاتی‌ها و طلبه‌ها در دنیای دیگری زندگی می کنند و از واقعیت ها و مسائل روز اطلاعاتی ندارند.

گفت‌وگوی میان رشته‌ای

همکاری و تعامل با سایر رشته‌ها: الهیاتی‌ها و طلبه ها باید با همکاری با متخصصان سایر رشته‌ها مانند علوم انسانی، اجتماعی، روان‌شناسی و علوم طبیعی و غیره، به درک عمیق‌تر مسائل پیچیده دنیای مدرن دست پیدا کنند.

ایجاد درسنامه‌های میان رشته‌ای: برای ترویج گفتگوی میان رشته‌ای، می‌توان درسنامه‌های میان رشته‌ای تدوین کرد. این درسنامه‌ها به دانشجویان الهیات و سایر رشته‌ها کمک کرده تا به بینش‌های جدیدی در مورد مسائل مختلف دست پیدا کنند.

برگزاری نشست‌ها و کنفرانس‌های مشترک: برگزاری نشست‌ها و کنفرانس‌های مشترک با حضور تحصیل کرده‌های علوم دینی و متخصصان سایر رشته‌ها، به تبادل نظر و ایده‌ها در مورد مسائل مختلف کمک می‌کند.

تأکید بر کاربردی‌سازی

مطالعات دینی و الهیاتی با رویکردی کاربردی: مطالعات دینی و الهیاتی باید با رویکردی کاربردی انجام شود. به عبارت دیگر، هدف از این مطالعات باید ارائه راه‌حل‌های عملی برای مسائل و مشکلات زندگی انسان‌ها باشد.

ترویج آموزه‌های دینی در قالب‌های جدید: آموزه‌های دینی باید در قالب‌های جدید و جذاب مانند فیلم، سریال، موسیقی و شبکه‌های اجتماعی و به روز ترویج شوند. این کار به جذب مخاطبان جدید و افزایش کارآمدی الهیات کمک می‌کند.

ارتباط با نخبگان و فعالان اجتماعی: الهیاتی‌ها باید با نخبگان فکری، فعالان اجتماعی و مردم عادی تعامل داشته باشند و از نظرات و پیشنهادات آنها در کاربردی‌سازی الهیات استفاده کنند.

برگزاری نشست‌ها و کنفرانس‌های کاربردی

برگزاری نشست‌ها با حضور صاحب‌نظران: نشست‌هایی با حضور صاحب‌نظران مختلف از رشته‌های الهیات، علوم انسانی، اجتماعی و سایر رشته‌های مرتبط می‌توان برگزار کرد. در این نشست‌ها، صاحب‌نظران می‌توانند به بحث و تبادل نظر در مورد مسائل روز بپردازند.

دعوت از مردم عادی: در نشست‌ها و کنفرانس‌های مرتبط با الهیات، علاوه بر صاحب‌نظران، از مردم عادی نیز دعوت شود. این مسئله به درک بهتر نیازهای مردم و پرداختن به مسائل کاربردی و روز کمک می‌کند.

ترویج نتایج نشست‌ها و کنفرانس‌ها: نتایج نشست‌ها و کنفرانس‌ها باید از طریق رسانه‌های مختلف مانند مقالات، کتاب‌ها و شبکه‌های اجتماعی ترویج شوند.

به‌روزرسانی محتواهای آموزشی

بازنگری و به‌روزرسانی برنامه‌های درسی: برنامه‌های درسی الهیات باید به‌طور مداوم بازنگری و به‌روزرسانی شوند تا با شرایط جدید جامعه همخوانی داشته باشند.

استفاده از یافته‌های علمی: در به‌روزرسانی برنامه‌های درسی الهیات، باید از یافته‌های علمی در رشته‌های مختلف مانند علوم انسانی، اجتماعی و علوم طبیعی استفاده شود.

استفاده از روش‌های آموزشی جدید: در آموزش الهیات، علاوه بر روش‌های سنتی مانند تدریس، از روش‌های جدید هم باید استفاده کرد.

در پایان باید گفت که الهیاتی، کارآمد است که بتواند مسائل اساسی انسانی و اجتماعی را در بستر زمانی و فرهنگی خود تحلیل و تفسیر کند و راه‌حل‌هایی برای آن‌ها ارائه دهد و به مسائل روز و زندگی مردم بپردازد. تنها با انجام این کار، الهیات می‌تواند به حفظ ارتباط خود با جامعه و برآوردن نیازهای معاصر کمک شایانی کند.