گروه تجسمی خبرگزاری هنر ایران: نگارخانه  تخصصی هنرهای ایرانی - اسلامی «ترانه باران» با مدیریت محبوبه کاظمی دولابی، که تجربه چند ساله برگزاری رویدادهای داخلی و خارجی را دارد، تلاش دارد با سرفصل «جلوه گاه هنر ایرانی اسلامی» به برگزاری نمایشگاه های خوشنویسی با موضوع قرآن بپردازد. این مکان فرهنگی که به صورت خصوصی حمایت می شود با انتشار فراخوانی در چند ماه گذشته، از هنرمندان عرصه خط و خوشنویسی خواسته بود تا آثار کتابت، قطعات، سطرها، چلیپا، آثار نقاشی خط و هر نوع اثر قرآنی را به دبیرخانه این رویداد ارسال کنند. که در نهایت بیش از 200 اثر بر دیوارهای فرهنگسرای نیاوران نقش بست.

یدالله کابلی خوشنویس و مدرس که او را یکی از مبدعان خوشنویسی امروزی می دانند و آثار متعددی را طی این سالها تالیف و منتشر کرده یکی از اعضای شورای هنری و انتخاب نمایشگاه قرآنی «روایت باران» است. او در این گفتگو درباره رویداد فرهنگی و نمایشگاه «روایت باران» و اهمیت کتابت و محوریت قرار دادن کتاب آسمانی قرآن توضیحاتی داد.

شما یکی از اعضای شورای هنری و انتخاب آثار نمایشگاه قرآنی «روایت باران» هستید. درباره چند و چون و اهمیت کتابت و قرآن کمی توضیح دهید.

به هر حال یکی از اتفاقات مهمی که در طول تاریخ رخ داده، کتابت قرآن کریم در گذشته تابناک خوشنویسان ایرانی بوده است. هنرمندان ایرانی در سده های گذشته کوشش های زیادی کرده‌اند و در سیر تحول و تطور هنر خوشنویسی، هنر کتابت را مدنظر داشته‌اند. پس از آن که قرآن کریم بیش از پنج قرن به خط کوفی نگاشته شد و به صورت 45 فرم طراحی و نوشته شد، قلم‌های دیگری پدید آمد. ثلث، ریحان، رقاع، محقق و نسخ قلم‌هایی بودند که وجود داشتند. بعد در قرن هشتم اتفاقات جدیدی رخ داد. البته من می‌گویم اینطور نیست و هنر هیچ زمانی تاریخ دقیق ندارد. مورخان نوشته‌اند قرن هشتم اما خودم در کتابخانه دانشگاه هاروارد دیدم که نسخه 23 صفحه‌ای خط نستعلیق وجود دارد که مربوط به قرن هفتم است؛ بنابراین هنر تاریخ پیداش و روز و ماه و سال ندارد. باید بگویم هنر خوشنویسی در جریان بوده که میرعلی هروی در قرن هشتم مجموعه ای را تدوین کرد که در اوائل قرن یازدهم به دست میرعماد حسنی سیر تکاملی پیدا کرد که بازهم در اینباره اغراق هایی وجود داشته است.

این اغراق چیست؟

قضیه این است که میرعماد پیش از میرعلی تیریزی در خط نستعلیق به غایت کمال رسیده است؛ این رویه چیزی شبیه پدیدار شدن حافظ بر دوش سعدی است. اگر سعدی نمی بود شاید حافظ به جایگاهی که دارد نمی رسید. افضل المتکلمین به این معناست که او در نثر و نظم به کمال رسیده است. بی گمان به غایت رسیدن هنر میرعلی را باید مرهون میرعلی هروی دانست. در نهایت این سیر تحول و تطور موجب شد در زمینه قلم قرآنی هم هنرمندان بسیاری فعالیت کنند و به خلق آثار بپردازند. دلیل این گرایش هم عشق، ایمان و اعتقاد است که در تحول صورت گرفته، سه اصل مهم به حساب می آیند. کلاً عشق، ایمان و اعتقاد اصول مهم در هر هنری محسوب می‌شوند. در خوشنویسی با نوشتن قرآن و اعتبار بخشیدن به ادعیه این هنر به عنوان یک هنر قدسی شهرت پیدا کرد.

هنر خوشنویسی قرآن یا همان کتابت در دنیای امروز چقدر مورد توجه هنرمندان و مخاطبان است؟

هنر خوشنویسی قرآنی در روزگار معاصر آن رونق گذشته را ندارد. قرآن‌هایی که در موزه‌های جهان هستند گویای اهمیت این گونه از خوشنویسی هستند. اگر بخواهم آثار موجود در تمام موزه های دنیا را در یک کتاب مثال بزنم باید از مجموعه «هزار سال نسخ ایرانی» نام ببرم که مولف و تهیه کننده آن شادروان نجفی مرعشی شوشتری است. او از 186 جلد قرآن کریم، یک قرآن را تدوین کرده است. این اثر از خوشنویسان مختلف است که طی آن پیوستگی قلم ها در قرون مختلف را شاهدیم. همین اتفاق نشان دهنده این است که این هنر چقدر به کتاب آسمانی قرآن خدمت کرده است و طی این روند هنرمندان چقدر در سایه سار آثار قرآنی صیقل پیدا کرده اند.

این توجه در هنرمندان امروزی دیده می‌شود؟

بله هنرمندان امروز هم به نوعی دارند به این رویه حرمت می گذارند. باید بگویم ما در تمام قلم‌های شکسته، نستعلیق، نسخ و ثلث امروزه شاهد فعالیت هنرمندانی هستیم که آثار بسیار درخشانی را در جشنواره‌های جهانی عرضه کرده‌اند. به هر حال خوشنویسی در اقلامی که گفتم رونق پیدا کرده است.

چقدر خوب است که در مملکت ما به جای مفاهیم بسیار نادرست، نافهم و بیگانه روی لباس‌ها و تیشرت‌ها از آثار و ابیات فاخرمان استفاده کنیم. این موضوع را مطرح کردم که ما می‌توانیم با واژه‌های سلیس و روان و اشعار شاعرانی چون سهراب سپهری و بزرگی چون فردوسی و حافظ، لباس بچه‌هایمان را تزیین کنیم. در نهایت من این ایده را با سیاه مشق هایی از اشعار حافظ عملی کردم و آثار خوشنویسی روی شال های خانم‌ها نقش بست.

اگر نکته ناگفته ای درباره نمایشگاه هنرهای قرآنی «روایت باران» دارید، بفرمایید.

نخستین نمایشگاه هنرهای قرآنی «روایت باران» توسط خانم کاظمی رقم خورد و مورد حمایت قرار گرفته است. ایشان برای ترویج خوشنویسی معاصر و حمایت از هنرمندان معاصر که امروز حمایت جمعی ندارند، تلاش می کند و کارشان قابل تقدیر است و امیدوارم بیشتر شاهد چنین رویدادهایی باشیم.