امام جعفر صادق (ع) ششمین پیشوای شیعیان جهان در ۱۷ ربیع الاول سال ۸۳ هجری قمری در مدینه متولد شد. نام مبارکشان «جعفر» و مشهورترین کنیه آن حضرت «ابوعبدالله»، و مشهورترین لقبشان، «صادق» است. پدر ایشان امام باقر (ع) و مادرش ام فروه است. امام صادق (ع) در سال ۱۱۴ هجری قمری پس از شهادت پدرش در سن ۳۱ سالگی به امامت رسید. دوران امامت ایشان مصادف با اواخر حکومت بنی‌امیه و اوایل حکومت بنی‌عباس بود. سرانجام در سال ۱۴۸ هجری قمری منصور دوانیقی به‌وسیله انگوری که آن را به زهر آلوده کرده بود، امام صادق (ع) را مسموم و به شهادت رساند. ایشان در سن شصت و پنج سالگی به شهادت رسید و پیکر پاکش را در قبرستان بقیع کنار قبر پدرش امام محمدباقر (ع) به خاک سپردند.

ششمین پیشوا و امام شیعیان امام جعفر صادق (ع) فرزند امام محمد باقر (ع) هستند که در ۲۵ شوال ۱۴۸ هجری به دستور منصور دوانیقی بر اثر مسمومیت به شهادت رسیدند. امام صادق (ع) در دوران بنی‌امیه و بنی عباس امامت شیعیان را بر عهده داشتند و و توانستند مذهب تشیع را توسعه داده و مذهب جعفری را پایه گذاری کنند.

وی به مدت ۳۴ سال امامت شیعیان را بر عهده داشت که با خلافت پنج خلیفه آخر اموی یعنی از هشام بن عبدالمالک به بعد و دو خلیفه نخست عباسی هم‌زمان بود. امام صادق(ع) به جهت ضعف حکومت اموی، فعالیت علمی بسیار بیشتری نسبت به دیگر امامان شیعه داشت. شمار شاگردان و راویان او را ۴۰۰۰۰ نفر دانسته‌اند. بیشتر روایات اهل‌بیت(ع)، از امام صادق(ع) است و از این‌ رو مذهب شیعه امامیه را مذهب جعفری نیز می‌خوانند.امام صادق(ع) در میان پیشوایان فقهی اهل سنت نیز جایگاه بالایی دارد.

مهمترین القاب امام جعفر صادق (ع)

امام صادق (ع) القاب زیادی داشت که مهم‌ترین و معروف ترین آنها صادق به معنی راستگو است. از آنجا که امام ششم در گفتار و رفتار راستگو بود لقب صادق را به ایشان داده اند. از دیگر لقب‌های امام جعفرصادق (ع) می‌توان طاهر، صابر و فاضل را نام برد.

امام صادق(ع) با وجود ضعف حکومت اموی و درخواست شیعیان، برضد حکومت قیام نکرد. او درخواست‌ های ابو مسلم خراسانی و ابوسلمه را برای برعهده‌ گرفتن خلافت رد کرد. امام صادق(ع) در قیام عمویش زید بن علی شرکت نکرد و شیعیان را نیز از قیام پرهیز می‌داد؛ با این‌ همه روابط حسنه‌ای با حاکمان زمان خود نداشت. وی به جهت فشارهای سیاسی حکومت‌های اموی و عباسی از روش تقیه استفاده می‌کرد و به یارانش نیز چنین توصیه می‌کرد.

امام صادق(ع) به‌منظور ارتباط بیشتر با شیعیان، پاسخ به سؤالات شرعی آنها، دریافت وجوه شرعی و رسیدگی به مشکلات شیعیان، سازمان وکالت را تشکیل داد. فعالیت این سازمان در زمان امامان بعد گسترش پیدا کرد و در غیبت صغرا به اوج رسید. در زمان او فعالیت غالیان گسترش یافت. ایشان با اندیشه غُلُوّ برخورد و غالیان را کافر و مشرک معرفی کرد.

توصیه کوتاه امام صادق علیه السلام به شیعیان

امام جعفر صادق علیه السلام در توصیه‌ای کوتاه و ماندگار به شیعیان فرموده‌اند همچنان که خداوند دستور داده برای هم برادرانی نیکوکار باشید.

تَواصَلوا و تَبارُّوا و تَراحَموا و کُونُوا إخوَةً بَرَرَةً کَما أمَرَ کُمُ اللّه.

امام جعفر صادق علیه السلام فرمود: با یکدیگر پیوند داشته باشید و به هم نیکی کنید، و با یکدیگر مهربان باشید و همچنان که خداوند به شما دستور داده است، برادرانی نیکوکار باشید.

منبع: اصول کافی، جلد ۲، صفحه ۱۷۵

خصوصیات اخلاقی امام صادق (ع)

در منابع روایی در زمینه ویژگی‌های اخلاقی امام صادق(ع) گزارش‌هایی از زهد، انفاق، علم فراوان، عبادت بسیار و تلاوت قرآن آمده است. محمد بن طلحه امام صادق(ع) را از بزرگترین افراد اهل بیت، دارای علم فراوان، بسیار اهل عبادت و زهد و تلاوت قرآن توصیف کرده است. مالک بن انس از ائمه فقهی اهل سنت گفته است: «در مدتی که پیش امام صادق(ع) می‌رفته، همیشه او را در یکی از سه حالت نمازخواندن، روزه‌داری و ذکرگفتن دیده است»

امام صادق(ع) در ۱۷ ربیع الاول۸۳ (قمری) در مدینه متولد و در ۲۵ سوال ۱۴۸(قمری) در مدینه درگذشت و قبر مطهر ایشان در قبرستان بقیع است.