شفقنا- حسین امامی، مدرس دانشگاه در رابطه با استفاده کودکان و نوجوانان از فضای مجازی در ایران می گوید: خانواده ها و مدارس باید با همکاری و هماهنگی یکدیگر، فرآیند آموزش و حمایت از نوجوانان در تطابق با فضای رسانه ای جدید را پیش ببرند. تلفیق راهکارهای آموزشی، نظارتی و حمایتی می تواند موجب سازگاری بهتر نوجوانان با این فضا و دوری از آسیب های احتمالی آن شود.

حسین امامی، مدرس دانشگاه، پژوهشگر رسانه های نوین با اشاره به نوع نگاه کشورهای دیگر در مقایسه با ایران درباره حضور کودکان و نوجوانان در فضای مجازی به شفقنا رسانه می گوید: در برخی کشورهای پیشرفته، محدود کردن فروش تلفن های همراه هوشمند به نوجوانان زیر 16 سال مدتی است در دستور کار دولت ها قرار گرفته است. به عنوان مثال در انگلستان و فرانسه، دولت ها اعلام کرده اند که در نظر دارند فروش این گوشی ها به افراد زیر 16 سال را محدود کنند و البته این سوال برایشان وجود دارد که علیرغم بررسی پژوهشی درخواست والدین از دولتها برای انجام این کار، آیا با تصویب این قانون، ضمانت اجرایی برای آن وجود دارد و یا اینکه راه دور زدن دارد؟

او ادامه می دهد: در ایران هنوز قوانین و مقررات جامع و فراگیری برای تنظیم و کنترل استفاده نوجوانان از تلفن های هوشمند وجود ندارد. تنها برخی اقدامات محدود و غیررسمی در این زمینه صورت می گیرد. مثلاً مدارس برخی ممنوعیت ها و محدودیت ها را در خصوص همراه آوردن گوشی در محیط مدرسه اعمال می کنند.

امامی تاکید می کند: اعتقاد بنده بر این است آنچه که خانواده و مدرسه می توانند در یک هماهنگی با هم قانونگذاری و اعمال کنند بهتر از این است که دولت ها برای قانونگذاری ورود پیدا کنند. وقتی معلمان و مربیان مدرسه، دانش آموزان و والدین، از سطح سواد دیجیتالی و سواد رسانه ای نسبی مطلوبی برخوردار باشند، این بهترین راهکار مقابله با خطرات اثرات منفی تلفن های هوشمند و فضای مجازی است.

این متخصص حوزه والدگری دیجیتال ضمن تاکید بر اینکه سطح آگاهی والدین در مورد خطرات و مزایای استفاده از گوشی‌های هوشمند در بین خانواده‌های ایرانی متفاوت است، می گوید: برخی از والدین به طور کامل از این موضوع آگاه هستند و بر فعالیت‌های آنلاین فرزندان خود نظارت می‌کنند. در حالی که برخی دیگر ممکن است اطلاعات کافی در این زمینه نداشته باشند.

او می گوید: برخی از سازمان های مردم نهاد و کارشناسان حوزه کودک نیز تلاش هایی را برای افزایش آگاهی در این زمینه آغاز کرده اند، اما این تلاش ها به صورت جدی و گسترده نبوده است. با این حال، برخی سازمان های مردم نهاد و کارشناسان حوزه کودک و نوجوان تلاش هایی را در این زمینه آغاز کرده اند اما به صورت جدی و گسترده نبوده است. در برخی از مدارس، فرهنگسراها و سرای محلات شهرداری ها اقداماتی برای تشکیل کلاس ها و کارگاه هایی با عنوان فرزندپروری دیجیتال به منظور آشنایی والدین در نحوه مواجهه فرزندان با فضای دیجیتال صورت گرفته است که من تجربه تدریس در چند کارگاه داشته ام و در آنجا اشتیاق و نیاز والدین به شدت مشهود است.

او در پاسخ به این سوال که چگونه می توان والدین را برای پیشبرد این امر و مراقبت از نوجوان در فضای رسانه ای آماده کرد، می گوید: برای آماده سازی والدین در راستای مراقبت بهتر از نوجوانان در فضای رسانه ای و کنترل استفاده آنها از گوشی های هوشمند، رویکردی چندجانبه و پایدار لازم است. در وهله نخست، برگزاری دوره های آموزشی گسترده و مستمر برای والدین در سطح مدارس، مراکز مشاوره و سازمان های مردم نهاد ضروری است. این دوره ها باید با هدف افزایش آگاهی والدین نسبت به مخاطرات و آسیب های احتمالی فضای سایبر برای نوجوانان و راهکارهای مقابله با آن برگزار شود.

امامی ادامه می دهد: همچنین تولید و انتشار محتوای آموزشی و تربیتی متنوع از قبیل کتاب، بروشور، فیلم، پادکست و غیره در خصوص نحوه مدیریت و نظارت صحیح بر استفاده نوجوانان از گوشی های هوشمند و فضای مجازی، گام مهمی در این راستا محسوب می شود. این محتوا باید به زبان ساده و قابل درک برای عموم والدین تهیه شود. علاوه بر آن ایجاد بسترهای مناسب برای تبادل تجارب میان والدین از قبیل تشکیل انجمن ها، گروه های آنلاین و حضوری نیز بسیار سودمند خواهد بود؛ زیرا به والدین کمک می کند تا از تجارب یکدیگر در این زمینه بهره مند شوند. از طرفی، مشاوره حضوری و آنلاین با روانشناسان و متخصصان حوزه کودک و نوجوان برای دریافت راهنمایی های تخصصی در خصوص مدیریت استفاده فرزندان از گوشی های هوشمند، ضروری است.

این مدرس دانشگاه تاکید می کند: در نهایت، همکاری مدارس در تدوین قوانین و مقررات مناسب برای استفاده دانش آموزان از گوشی های هوشمند در محیط مدرسه و آموزش والدین در این خصوص، نقش کلیدی در این فرآیند ایفا می کند. رویکرد کلیدی باید بر اساس آموزش مستمر والدین، تولید و انتشار منابع آموزشی متنوع، ایجاد فضاهای تعاملی میان والدین و حمایت تخصصی از آنها باشد. این امر موجب می شود تا والدین به صورت فعال در فرآیند مراقبت از نوجوانان در فضای مجازی درگیر شوند.

امامی به ارائه پیشنهادهایی برای تطابق نوجوان با فضای رسانه‌ای جدید و دوری از تبعات منفی آن، اشاره می کند و می گوید: آموزش سواد رسانه ای از دوران کودکی یکی از مهمترین راهکارها است. آموزش چگونگی ارزیابی انتقادی اطلاعات آنلاین، شناسایی منابع معتبر و تفکر نقادانه در مورد محتوای رسانه ای، باید از سنین پایین در مدارس آغاز شود. این مهارت ها به نوجوانان کمک می کند تا به طور هوشمندانه با انبوه اطلاعات فضای مجازی برخورد کنند. در کنار آموزش، ترویج استفاده مسئولانه و هدفمند از گوشی های هوشمند و فضای آنلاین نیز ضروری است. تشویق نوجوانان به بهره گیری از این ابزارها برای اهداف مثبت مانند یادگیری، خلاقیت و ارتباطات سازنده می تواند مفید واقع شود.

او ادامه می دهد: ایجاد تعادل میان زندگی آنلاین و آفلاین برای نوجوانان بسیار حائز اهمیت است. کمک به آنها برای برقراری تعادل بین استفاده از گوشی و سایر فعالیت های مهم مانند ورزش، مطالعه و گذراندن وقت با خانواده و دوستان، از آسیب های احتمالی اعتیاد به فضای مجازی جلوگیری می کند. ایجاد فضای امن و حمایتی برای نوجوانان نیز نکته قابل توجهی است. آنها باید بتوانند در مورد نگرانی ها و چالش های خود در ارتباط با فضای آنلاین، با والدین و افراد مورد اعتماد گفتگو کنند و از حمایت عاطفی برخوردار شوند. در نهایت، گفتگوی باز و صادقانه بین والدین و فرزندان در مورد استفاده از گوشی های هوشمند و فضای مجازی، کلید ایجاد یک تعامل سالم و مثبت برای نوجوانان در این عرصه است.

این متخصص حوزه والدگری دیجیتال تاکید می کند: خانواده ها و مدارس باید با همکاری و هماهنگی یکدیگر، فرآیند آموزش و حمایت از نوجوانان در تطابق با فضای رسانه ای جدید را پیش ببرند. تلفیق راهکارهای آموزشی، نظارتی و حمایتی می تواند موجب سازگاری بهتر نوجوانان با این فضا و دوری از آسیب های احتمالی آن شود.