به گزارش خبرگزاری ایمنا، در گیرودار پیروزی انقلاب اسلامی بود که مبارزان انقلابی و جوانان پیرو خط امام به این فکر افتادند که برای حفاظت از انقلاب در سال‌های متمادی پس از آن به ویژه در همان دوران ابتدایی انقلاب که ایران پر بود از توده‌های سیاسی مختلف از لیبرال‌ها تا سوسیالیست‌ها و توده‌ای‌ها تا سلطنت‌طلبان و دیگر فرقه‌ها چاره‌اندیشی کنند؛ از این‌رو در دوم اردیبهشت ۱۳۵۸ حضرت امام خمینی (ره) فرمان تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را صادر کردند؛ سپاهی که برای مردم ایران مظهر ولایتمداری، اقتدار و اخلاص است.
در آن زمان هیچ‌کس فکرش را هم نمی‌کرد که این سازمان نوپا بتواند مقابل انواع تهدیدات پیچیده داخلی و خارجی علیه نظام مقدس اسلامی ایستادگی و با آن‌ها مقابله کند. در آن زمان دولت موقت موافق استقلال عمل کمیته‌های انقلاب نبود و به فکر ایجاد نیرویی تحت عنوان گارد ملی و تحت نظر خود به‌جز ارتش بود به همین منظور با پیشنهاد مرحوم مهدی بازرگان، رئیس دولت موقت، مرحوم حجت‌الاسلام حسن لاهوتی حکمی از امام برای تأسیس این نیرو دریافت کرد و ابراهیم یزدی هم از سوی دولت موقت مأمور همکاری با حجت‌الاسلام لاهوتی شد.
نام‌گذاری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
علی محمد، بشارتی عضو اولین شورای فرماندهی سپاه و وزیر کشور در دولت دوم هاشمی رفسنجانی در این باره نوشته است: «شبی در یکی از پادگان‌های تهران در حضور آیت‌الله بهشتی، محمد غرضی و محمد منتظری و چند نفری دیگر گفتم که ما باید سازمانی مثل گارد حفاظت درست کنیم تا از انقلاب نگهداری نمائیم. مرحوم محمد منتظری که به لبنان رفته بود و در آنجا «سپاه صلح» را دیده بود، گفت که ما باید سپاه درست کنیم و اسمش را سپاه پاسداران بگذاریم. دو سه شب دیگر در این باره بحث کردیم تصمیم گرفتیم که اصطلاح «انقلاب» را نیز به آن اضافه کنیم و با تأخیر واژه «اسلامی» هم به آخر آن افزوده شد.» (کتاب عبور از شط شب، خاطرات علی محمد بشارتی ص ۲۲۸)
تشکیل خودجوش چهار گروه برای حفاظت از انقلاب اسلامی
اما ماجرا از آنجا جدی شد که حین شکل‌گیری سپاه، گروه‌های دیگر وفادار به انقلاب تشکل‌های جداگانه‌ای را برای حفاظت مسلحانه از انقلاب اسلامی به وجود آوردند که یکی از این تشکل‌ها در پادگان جمشیدیه تهران و با حضور جواد منصوری، عباس آقا زمانی (ابو شریف)، عباس دوزدوزانی و ابراهیم حاج محمدزاده تشکیل شد و مرحوم آیت‌الله موسوی اردبیلی به عنوان رابط آن با شورای انقلاب معرفی شد، گروه دیگر گارد دانشگاه بود که زیر نظر شهید محمد منتظری اداره می‌شد و در ارتباط با شهید بهشتی بود و از افرادی که در فلسطین آموزش چریکی دیده بودند، تشکیل می‌شد و در آن برخی افسران ارتش مانند شهید کلاهدوز، شهید نامجو و کتیرایی برای آموزش نیروها به کار گرفته شدند.
در همین راستا حدود چهار گروه مسلح نیز با هدف حراست از انقلاب شکل گرفته بود، اما بروز اختلافات بین آن‌ها اجتناب‌ناپذیر بود، بنابراین لازم شد که برای یکپارچگی آن‌ها تدبیری اتخاذ شود، بنابراین نمایندگانی از این چهار گروه در جلسه‌ای گرد هم آمدند و پذیرفتند که با یکدیگر ادغام شوند و سازمانی منسجم و یکپارچه را به وجود بیاورند تا به اهداف مورد نظر دست پیدا کنند.
در نهایت گروه سه نفره‌ای متشکل از محسن رضایی، عباس دوزدوزانی و محسن رفیق‌دوست اواخر فروردین ۱۳۵۸ نزد امام (ره) رفتند و گفتند که سپاه بهتر است زیر نظر شورای انقلاب اداره شود. حضرت امام خمینی (ره) هم ضمن پذیرش این درخواست، دستور تشکیل یک سازمان منسجم و مکتبی را صادر می‌کند و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی از طرف شورای انقلاب به عنوان نماینده پیگیری کارهای سپاه انتخاب شد که در پی این دستور، همان گروه ۱۲ نفره اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در ۹ ماده و ۹ تبصره تهیه و تصویب کرده و به دنبال آن شورای انقلاب حکم اعضای شورای فرماندهی سپاه را ابلاغ کرد و سپاه در دوم اردیبهشت همان سال شروع به کار کرد.
بر این اساس اولین شورای فرماندهی سپاه پاسداران متشکل از جواد منصوری به سمت فرمانده و عضو شورای فرماندهی، عباس آقا زمانی (ابوشریف) به سمت مسئول واحد عملیات و عضو شورای فرماندهی، علی محمد بشارتی و بعدها محسن رضایی به سمت مسئول اطلاعات و تحقیقات و عضو شورای فرماندهی، سید اسماعیل داوودی به سمت مسئول اداری و مالی، محسن رفیق‌دوست به سمت مسئول تدارکات و مرتضی الویری به سمت مسئول روابط‌عمومی تشکیل شد. جواد منصوری که اولین فرمانده سپاه شده بود در یازدهم اردیبهشت ماه با صدور اطلاعیه‌ای ۸ ماده‌ای دستورالعمل جدید سپاه را صادر کرد و نکاتی را به پاسداران انقلاب اسلامی تذکر داد.
سپاه در این برهه فعالیت‌های خوبی در دفاع از انقلاب و مقابله با ناامنی‌ها از خود نشان داد که از جمله آن‌ها می‌توان به مقابله با قائله‌های تجزیه‌طلبانه و ضد انقلاب در خوزستان، کردستان و مقابله با عوامل نفوذی در دستگاه‌ها و نهادهای انقلابی و کشور اشاره کرد. اقدامات سپاه در حدی گیرا بود که حضرت امام (ره) بیست‌ونهم مرداد همان سال در تجلیل از اقدامات پاسداران فرمودند: «من از سپاه راضی هستم و به‌هیچ‌وجه نظرم از شما برنمی‌گردد. اگر سپاه نبود، کشور هم نبود. من سپاه پاسداران را بسیار عزیز و گرامی می‌دارم. چشم من به شماست. شما هیچ سابقه‌ای جز سابقه اسلامی ندارید. سلام مرا به همه برسانید. من از همه شما متشکرم. من به همه دعا می‌کنم.»
منصوری در دوم اسفند ۱۳۵۸ زمانی که بنی‌صدر فرمانده کل قوا شد، از فرماندهی سپاه استعفا داد. او در ادامه معاونت فرهنگی و کنسولی وزارت امور خارجه، سفارت ایران در پاکستان، ریاست مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه و سفارت ایران در چین را بر عهده گرفت و هم اکنون نیز فعالیت‌های خود را به عنوان پژوهشگر تاریخ معاصر ادامه می‌دهد. او در ادامه از روزهای تشکیل سپاه پاسداران برای ما گفت.
ضرورت ایجاد تشکلی برای حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی
جواد منصوری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در این خصوص اظهار کرد: تجربه دو قرن گذشته تاریخ تحولات معاصر ایران نشان می‌دهد که هرگاه جنبش و انقلابی در ایران اتفاق افتاده است پس از مدتی با حذف مردم و نیروهای جنبش و انقلابی به تدریج صحنه توسط مخالفان جنبش و انقلاب به دست گرفته شده و در عمل اهداف مورد نظر تحقق پیدا نکرده است.
وی افزود: بر همین اساس قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با عده‌ای از دوستان نشستیم و در این زمینه بحث کردیم که چه کنیم تا شاهد تکرار جریانات گذشته نباشیم؛ در نهایت به این جمع‌بندی رسیدیم که باید نیروهای انقلابی و عمل‌کننده در صحنه حاضر و تشکلی برای حفظ دستاوردهای انقلاب داشته باشند، چرا که غرب‌گرایان، لائیک‌ها و سکولارها معمولاً پس از انقلاب‌ها، نیروهای انقلابی را کنار می‌زنند و کار اداره مملکت را به دست می‌گیرند و در ادامه کشور را به سمت ماجراهای قبل از پیروزی انقلاب‌ها هدایت خواهند کرد، بنابراین از همان زمان تشکیل چنین نیرویی در ذهن بسیاری از نیروهای انقلابی بود.
از تشکیل کمیته پاسداران تا سپاه پاسداران
اولین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تصریح کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی دو اتفاق مهم افتاد؛ اولین اتفاق با حرکت خودجوش مردم در مساجد و شهرها رخ داد و آن تشکیل کمیته‌های پاسداران انقلاب بود که در حفاظت از امنیت و مقابله با جریانات ضد انقلاب شکل گرفت؛ با وجودی که تشکیل این کمیته‌ها به دلیل نداشتن اساسنامه یا ساختار سازمانی و برنامه کاری موقتی بود، اما خدمات فوق‌العاده مهم و گسترده‌ای را به سرانجام رساندند.
وی ادامه داد: به موازات تشکیل کمیته‌های پاسداران انقلاب اسلامی تشکیلات دیگری تحت عنوان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شکل گرفت که اساسنامه داشت و مهم‌ترین ویژگی آن حفاظت از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن در ابعاد مختلف امنیتی، نظامی، اجتماعی، فرهنگی و حتی خدماتی بود؛ به عبارت دیگر سپاه پاسداران فقط در این زمینه‌ها خود را محصور نکرد و هر کجا که انقلاب نیازها و کمبودهایی داشته است، حضور فعالانه پیدا می‌کند.
منصوری اضافه کرد: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از همان ابتدای تأسیس خدمات زیادی به مردم در بخش‌های مختلف ارائه کرد و تهدیدات خارجی را با نیروهای عمل‌کننده خود به صورت مستقیم دفع کرده و خواهد کرد؛ علاوه بر این با تشکیل سازمان بسیج مستضعفین یک نیروی مردمی گسترده‌ای را در اختیار اهداف سپاه قرار گرفت.
مقدمه‌چینی برای جلوگیری از انحلال سپاه
وی در خصوص نحوه شکل‌گیری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اذعان کرد: البته در ماه‌های ابتدایی چند گروه به فکر تأسیس سپاه افتاده بودند که با نظر شورای انقلاب قرار شد این گروه‌ها در یکدیگر ادغام شوند. در این شرایط و تحت یک کار فشرده یک ماهه در فروردین سال ۱۳۵۸ به این جمع‌بندی رسیدند و تشکیلات واحد سپاه شکل گرفت؛ در ادامه اساسنامه‌ای را تدوین کردند، شورای انقلاب آن را به رسمیت شناخت و اساسنامه تأیید شد و حکم اولین فرماندهی سپاه را در دوم اردیبهشت همان سال صادر کردند و به این ترتیب سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فعالیت خود را در چارچوب یک اساسنامه تعریف شده و زیر نظر شورای انقلاب به‌طور رسمی آغاز کرد.
اولین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تاکید کرد: عده‌ای طرفدار آن بودند که سپاه پاسداران زیر نظر دولت قرار گیرد اما با توجه به تجربیات گذشته این کار به صلاح نبود و بنابراین تلاش شد در قانون اساسی اولاً سپاه پاسداران قید شود تا از انحلال آن در آینده جلوگیری شود، همان‌طور که دیدیم جهاد سازندگی را منحل کردند و مطمئناً اگر سپاه نیز در قانون نیامده بود، آن را هم منحل می‌کردند و سرنوشت کشور مشخص نبود؛ به هر حال بعد از دوم اردیبهشت سال ۱۳۵۸ اطلاعیه‌ای در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر اینکه از امروز تشکیلات سپاه پاسداران قانونی است و اعضای شورای فرماندهی آن مشخص شد که هیچ‌کس در کشور نمی‌تواند برخلاف چنین عناوینی فعالیت کند و در ادامه فعالیت ما در سپاه آغاز شد.
نماد سپاه نشان‌دهنده دیدگاه ما به این تشکیلات بود
وی با بیان اینکه لازم بود از همان ابتدای کار برای این تشکیلات لباس فرم و نماد مناسبی در نظر گرفته شود که گویای ماهیت آن باشد، گفت: بر این اساس به چند نفر سفارش شد نمادی را طراحی کنند که در نهایت پس از بررسی در شورای فرماندهی سپاه نماد موجود تصویب شد و در نهایت با نظر شورای فرماندهی سپاه تصمیم بر آن گرفته شد تا آیه «و اعدوا لهم ما استطعتم من قوه» نیز بر بالای نماد طراحی شده درج شود؛ به این ترتیب نماد طراحی شده دیدگاه ما را نسبت به این تشکیلات نشان می‌داد، همان‌طور که آیه مذکور همچنان بر سینه پاسداران در هر جای دنیا می‌درخشد.
منصوری افزود: در خصوص لباس نیز نمونه‌های مختلفی ارائه شد و آنچه که امروز بر تن پاسداران دیده می‌شود انتخاب شد، به‌طوری که اواخر اردیبهشت لباس و نماد سپاه مشخص شده بود و اواسط خرداد که با روز پاسدار مقارن شده بوده، سپاهیان با لباس‌ها و نمادی که بر سینه آن‌ها نقش بسته بود راهپیمایی و به‌طور رسمی و علنی موجودیت خود را اعلام کردند.
اشتیاق مردم جهان به پاسداران پس از عملیات وعده صادق
وی با بیان اینکه گروهک‌های معاند و ضد انقلاب از همان زمان حرکت‌های ضد سپاه پاسداران را شروع کردند که هنوز نیز ادامه دارد، گفت: به‌طور قطع امروز بیشتر مردم ایران نسبت به سپاه احساس مثبت و علاقه دارند و از پاسداران حمایت می‌کنند، همان‌طور که فرزندان بسیاری از خانواده‌های ایرانی عضو بسیج یا سپاه یا در زمره شهدا هستند.
اولین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با اشاره به عملیات وعده صادق که توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی علیه رژیم صهیونیستی انجام شد، خاطرنشان کرد: به دلیل عملیات مهمی که توسط سپاه پاسداران علیه دشمن بزرگ جهان اسلام و ایران اسلامی انجام شد، مردم ایران و جهان با حرارت بیشتری حمایت خود را از سپاه اعلام کرده‌اند؛ البته سپاه در طی ۴۵ سال گذشته نیز مورد حمایت مردم بوده است، اما امروز این اقدام نیز بهانه‌ای شد تا مردم بار دیگر قدردانی خود را از نیروهای نظامی کشور به‌ویژه سپاه پاسداران اعلام کنند.
نظر شما