فرشاد گلزاری

«ما قطعا این جنگ را با حمله به پاریس، ورشو و یا برلین شروع نخواهیم کرد بلکه نخستین حمله به لندن خواهد بود؛ چراکه بسیار واضح است تهدیدی که بر جهان سنگینی می‌کند از جانب آنگلوساکسون‌ها می‌آید». این عبارت بخشی از سخنان اخیر آندری گورولیوف، ژنرال بازنشسته ارتش روسیه است که در حال حاضر نماینده پارلمان این کشور بوده و از نزدیکان ولادیمیر پوتین به حساب می‌آید. او در سخنان خود اعلام کرده که روسیه برای یک جنگ بزرگ و عظیم آماده می‌شود که بخشی از دلایل شکل‌گیری آن بدون شک تحرکات لندن است. گورولیوف در خصوص اهداف پوتین در صورت شکل‌گیری یک درگیری جهانی گفته است که نخستین قدم منطقی، غیرفعال کردن سیستم ماهواره‌ای دشمن (انگلیس) خواهد بود. این اظهارات از سوی بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران مسائل روسیه و اروپا به نوعی یک خط و نشان مشخص و مستقیم علیه انگلیس به حساب می‌آید اما برخی دیگر این سخنان را صرفاً یک تحرک و تست‌زنی سیاسی- امنیتی قلمداد کرده‌اند که در این راستا چندین نکته وجود دارد. نکته اول این است که منازعه میان لندن و مسکو از سالیان قبل تاکنون ادامه داشته و در هر برهه زمانی این روند بنا به قید زمان و مکان آن، دو طرف را وارد تقابل‌های عجیب و غریب کرده است. 

آمریکا در عراق، سوریه و همچنین در غزه مشغول حل و فصل مشکلات خود است و جبهه‌های جدید باعث شده تا توجه واشنگتن به پرونده اوکراین کمتر از گذشته شود که این برای اروپا یک تهدید علنی و برای مسکو یک فرصت گرانبها به شمار می‌رود

به عنوان مثال در سال‌های جنگ سرد که بسیاری از جاسوس‌ها و مدیران اطلاعاتی غرب و شرق آنرا «جنگ ستارگان» نامیده‌اند، افسران ک.گ.ب برای دستگاه اطلاعاتی انگلیس (اعم از ام.آی5 و ام.آی.6)، حکم یک شبح را داشتند. دلیل این امر هم رسوخ و نفوذ عمیق شوروی در لایه‌های بالایی جامعه اطلاعاتی بریتانیا بود که باعث ایجاد یک کلافگی گسترده در ساختار امنیتی لندن شده بود؛ چراکه هرگاه قرار بود یک پرونده به نفع بریتانیا و بر ضد شوروی بسته شود، جاسوس‌های مسکو در دقیقه 89 یا 90 این روند را برعکس می‌کردند و تمام معادلات سیاسی- امنیتی بریتانیا در یک لحظه بهم می‌ریخت. البته درز اطلاعات در آن روزها صرفاً به بریتانیا خلاصه نمی‌شد بلکه ایالات متحده به عنوان متحد اصلی و سنتی لندن هم دچار همین سرگیجه شده بود و در گزارش‌های واحدهای ضدجاسوسی اف.بی.آی و سازمان سیا بارها و بارها از یک نفوذ شبکه‌ای توسط شوروی نام برده شده بود ولی عامل یا عوامل آن مشخص نبودند. به همین دلیل بسیاری از مفسران معتقدند روسیه فعلی در حال بازتعریف و عملیاتی کردن مجدد همان ادبیات امنیتی علیه لندن است. این در حالیست که کمتر از یک هفته پیش مت جوکس، دستیار رئیس پلیس شهر لندن در گفت‌وگو با خبرنگاران اعلام کرد که یک واحد ضد جاسوسی جدید در پلیس بریتانیا با هدف مبارزه با تهدیدات جاسوسی ایجاد شده از سوی کشورهایی نظیر چین و روسیه تشکیل شده است! در این خصوص نکته مهم این است که روسیه در مواجهه با انگلیس تنها نیست، بلکه چینی‌ها هم از زمان ریاست جمهوری ترامپ تاکنون در حال دست و پنجه نرم کردن با لندن هستند که بخشی از دلایل ان به تحریک بوریس جانسون، نخست‌وزیر پیشین انگلیس توسط ترامپ برمی‌گردد؛ به گونه‌ای که در آن زمان مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده به صورت آنی به لندن سفر کرد و مانع از امضا توافق تکنولوژی 5G میان پکن و لندن شد! 

در پی سخنان نماینده پارلمان روسیه مبنی بر اینکه اولین هدف ما در صورت جهانی شدن جنگ اوکراین، بدون شک لندن خواهد بود، مقامات انگلیس هم از همین فضا برای روسیه‌هراسی استفاده و درخواست بسیج عمومی کردند

دعوا بر سر اوکراین؟

اما نکته دوم این است که تمام تقابلی که میان انگلیس و روسیه رخ داده صرفاً بخشی از یک پازل کوچکتر با محوریت «اوکراین» است. توجه داشته باشید که در قبال سخنان نماینده پارلمان روسیه که گفته بود اولین هدف ما در صورت جهانی شدن جنگ اوکراین، بدون شک لندن خواهد بود، مقامات انگلیس هم از همین فضا برای روسیه‌هراسی استفاده کردند. در این راستا پاتریک سندرز، فرمانده نظامیان انگلستان ضمن درخواست از مقامات لندن برای آماده کردن مردم درخصوص جنگ احتمالی با روسیه، خطاب به مردم این کشور، گفت که شهروندان انگلیس آماده نبرد با مسکو باشند! در همین ارتباط بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان هم به تازگی پیش‌بینی کرده بود که احتمال دارد پیمان نظامی آتلانتیک شمالی (ناتو) در پنج تا هشت سال آینده به یک درگیری نظامی تمام عیار با روسیه کشیده شود. اما اگر زاویه تحلیل را کمی کلانتر در نظر بگیریم و نگاهی به اظهارنظرهای ریز و درشت اروپایی‌ها و رسانه‌های آنها توجه کنیم، به وضوح می‌بینیم که یک هماهنگی کلی در این مسیر علیه روسیه به چشم می‌خورد. به عنوان مثال روزنامه آلمانی بیلد چندی پیش با استناد به یک گزارش محرمانه وزارت دفاع آلمان، اقدام به انتشار مطلبی درباره تدارک برلین برای جنگ با روسیه کرد که گزارش این نشریه تاکنون نه از سوی وزیر دفاع آلمان و نه از سوی هیچ یک از مقامات برلین رد نشده است بلکه پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «زد.دی.اف» با تائید تلویحی گزارش روزنامه بیلد، اعلام کرد که آلمان باید احتمال وقوع جنگ با روسیه را در نظر گرفته و خودش را آماده چنین رویدادی کند. همچنین راب باوئر، رئیس کمیته نظامی ناتو هم پیشتر عنوان کرده بود که در حال حاضر، پیمان آتلانتیک شمالی با وضعیتی خطرناک در جهان مواجه شده است که در دهه‌های اخیر هرگز وضعیتی مشابه آنرا تجربه نکرده است. این سخنان مقام ارشد ناتو هم به گونه‌ای به تقابل با روسیه اشاره دارد. در آخر نکته سوم را باید بی‌توجهی یا مشغله ایالات متحده در جریان منازعات منطقی دانست. واشنگتن همین حالا در دریای سرخ درگیر منازعه با یمنی‌ها است که اتفاقاً انگلیس هم در کنار این کشور در حال عملیات علیه صنعاء است. از سوی دیگر ایالات متحده در عراق، سوریه و همچنین در غزه هم مشغول حل و فصل مشکلاتی است که از همگرایی با اسرائیل به آن تحمیل شده و مجموع این قضایا باعث شده تا توجه واشنگتن به پرونده اوکراین کمتر از گذشته شود که این برای اروپا یک تهدید علنی و برای مسکو یک فرصت گرانبها به شمار می‌رود. در این میان به نظر می‌آید که لندن در حال تقویت جبهه جنگ اوکراین علیه روسیه است. به عنوان نمونه روز پنجشنبه گذشته روزنامه اقتصادی آلمانی هندلزبلات گزارش داد که انگلیس به برلین مبادله‌ای از موشک‌های کروز را پیشنهاد داده که می‌تواند برای دولت آلمان راهی برای غلبه بر نگرانی‌های مربوط به تحویل موشک به اوکراین باشد. این در حالیست که حالا فرمانده نظامیان انگلیس خواستار دوبرابر شدن اندازه ارتش بریتانیا شده است. حال باید دید که  این تدارکات صرفاً جنبه عملیات روانی برای تحریک اروپا علیه روسیه را دارد یا اینکه جهان جنگ جدیدی را با محوریت لندن و مسکو تجربه خواهد کرد.