روغن زیتون یکی از قدیمی‌ترین روغن‌هایی است که بشر آن را کشف کرده و از دیرباز از جایگاه ویژه‌ای در مقایسه با سایر روغن‌ها برخوردار بوده، اما در این میان جولان روغن‌های زیتون از تقلبی وارداتی تا تقلبی تولید شده در داخل کشور سلامت مردم را به خطر انداخته است.

دراین میان حتی خانواده‌ها نیز در تشخیص روغن زیتون اصل از تقلبی دچار مشکل شده اند؛ ازطرفی روغن‌هایی که به نام روغن زیتون محلی دربازار‌های شمال کشور به فروش می‌رسد و از سوی دیگر روغن‌هایی بانام و نشان‌های معروف تجاری که حتی گاهی تبلیغات آن‌ها را از صدا و سیما رصد می‌کنیم، باجان مردم بازی می‌کنند.

درست است که روغن زیتون خواص بی شماری مانند ضد پیری و ضد سرطان بودن را دارد، اما اگر همین روغن‌هایی که برای پیشگیری یا درمان بیماری‌ها استفاده شود با ناخالصی به دست مردم برسد جز تهدید سلامت مردم هیچ چیز دیگری نخواهد داشت.

پژوهشگران به این نتیجه رسیده اند که در روغن زیتون ترکیبات شیمیایی وجود دارد که تمایل خون به لخته شدن را متوقف کرده و از رسوب کلسترول در شریان‌ها جلوگیری می‌کند. از این رو، برای پیشگیری از حمله‌های قلبی، حتی بعد از وقوع اولیه حمله برای جلوگیری از حملات بعدی قلب مصرف روغن زیتون نیز توصیه می‌شود، اما لحظه‌ای بیاندیشید اگر این روغن‌ها ترکیبات شیمیایی غیر از آنچه محققان یافته اند داشته باشد!

صبا ساده -پژوهشگر دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی تهران در پایان نامه خود که با راهنمایی دکتر فرزاد کبارفرد انجام شده است، به این نتیجه رسیده اند که از میان ۳۲ گونه روغن زیتون داخلی و خارجی بررسی شده ۱۹ گونه دارای درصد‌های مختلفی ناخالصی از ۱۰% تا ۹۰% هستند که نشانگر کیفیت پایین‌تر آن‌ها نسبت به دیگر نشان‌های تجاری بررسی شده است.

طی این تحقیق، روغن‌های انتخاب شده مورد طیف نگاری با دستگاه ۱H-NMR قرار گرفتند؛ بر اساس آزمایشی که با این روش روی نمونه‌های روغن فروشگاه‌های سطح تهران و سایر فروشنده‌های محلی در شمال کشور انجام شد، با کنترل چند مخلوط با غلظت‌های مختلف و مشخص از روغن زیتون تعیین شد که پیک بیس آلیلی آلفا لینولئیک اسید که در اکثر روغن‌ها وجود دارد و حدوداً ناحیه ppm ۲.۷ ظاهر می‌شود، در روغن زیتون خالص که عمدتاً شامل اولئیک اسید است، دیده نمی‌شود.

همچنین در این آزمایش، با توجه به سادگی، ارزانی و دقت اندازه‌گیری ضریب شکست مایعات توسط دستگاه رفرکتومتر، قابلیت به کار بردن این روش در شناسایی خلوص روغن زیتون بررسی شد. به این صورت که ضرایب شکست روغن‌ها اندازه گیری شد تا مشخص شود آیا الگویی منطقی بین ضریب شکست و خلوص وجود دارد یا خیر؟ متاسفانه رابطه مشخصی یافت نشد و در نتیجه نمی‌توان از این روش در کشف تقلب‌های روغن زیتون استفاده کرد.

درنهایت باید گفت، بیش از نیمی از روغن‌های زیتون موجود دربازار‌های سراسر کشور باناخالصی‌های بسیاری سرسفره خانواره‌های ایرانی نشسته است و حتی نام و نشان‌های معروف تجاری نیز ازاین ناخالصی‌ها نیز سهم دارند و سلامت مردم را به خطر انداخته اند.

گفتنی است این پایان نامه باعنوان «استفاده از روش NMR برای تشخیص تقلبات در روغن زیتون» ۲۶ شهریورماه ۱۳۹۸ ساعت ۱۵ در دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی تهران دفاع خواهد شد.