خبرگزاری میزان - تحولات قره‌باغ و تنشها میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان طی روزهای گذشته سرعت بیشتری به خود گرفته است.
یک مقام ارشد جمهوری آذربایجان در پی این تحولات گفته است که باکو در نظر دارد برای نیروهای ارمنی قره‌باغ کوهستانی که سلاح‌های خود را تسلیم کنند، عفو در نظر بگیرد. با این حال برخی از واحد‌های نظامی این منطقه، گفته‌اند که به مقاومت خود ادامه خواهند داد.
ارمنی‌های حاضر در قره‌باغ پس از آنکه جمهوری آذربایجان اعلام کرد که منطقه جدا شده را پس از یک عملیات نظامی ۲۴ ساعته بار دیگر تحت کنترل خود درآورده است گفته‌اند قبل از تسلیم سلاح‌های خود به تضمین‌های امنیتی نیاز دارند.
خبرگزاری میزان برای بررسی این موضوع با محسن پاک‌آیین، دیپلمات پیشین کشورمان گفتوگو کرده که در ادامه میخوانید.
پیشینه تنش بر سر قره‌باغ
پاک‌آیین ضمن اشاره به تاریخچه تنش میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر منطقه قره‌باغ، میگوید: در زمان فروپاشی شوروی منطقه ارمنینشین جمهوری آذربایجان که به قره‌باغ معروف است، با حمایت ارمنستان و روسیه از جمهوری آذربایجان اعلام استقلال کرد، در صورتی که هم به لحاظ کوچکی سرزمین و هم به دلیل جمعیت کم، شرایط دیگر جمهوری‌های شوروی را برای استقلال نداشت، اما اعلام استقلال کرد.
وی با بیان اینکه کشور‌های جهان این موضوع را محکوم کردند، گفت: حتی خود ارمنستان هم که حامی اصلی این قضیه بود دولت خودخوانده قره‌باغ را به عنوان یک دولت مستقل به رسمیت نشناخت. حتی اگر جمهوری آذربایجان در آن زمان به گروه «مینسک» اعتماد نمی‌کرد و خود اقدام می‌کرد در همان وهله اول قره‌باغ را تحت کنترل میگرفت اما این گروه تشکیل و قرار شد که به لحاظ سیاسی این مسئله حل شود؛ ۳ کشوری که رئیس گروه مینسک بودند (آمریکا، روسیه و فرانسه) به حل شدن این موضوع به دلیل روابطی که با ارمنستان داشتند و همچنین به این دلیل که می‌خواستند در منطقه حضور داشته باشند، علاقه‌مند نبودند.
دیپلمات پیشین کشورمان ضمن اشاره به این موضوع که بحران مذکور بیش از ۲۰ سال طول کشیده است، اظهار کرد: در سال ۲۰۲۰ و در پی روی کار آمدن «نیکول پاشینیان» به عنوان نخست وزیر ارمنستان و اختلافات او با روسیه، جمهوری آذربایجان وارد جنگ شد؛ جمهوری آذربایجان به لحاظ نظامی و هم با توافق مسکو در نوامبر همان سال بر ۷ شهر تسلط یافت؛ این ۷ شهر به کنترل جمهوری آذربایجان درآمد اما منطقه قره‌باغ باقی ماند؛ مناقشه بر سر این منطقه در توافق مسکو حل نشد و قرار بر این شد تا گروه مینسک با مذاکره، وضعیت این منطقه را روشن کنند.
پاک آیین، افزود: پس از اینکه جمهوری آذربایجان بر ۷ شهر تسلط یافت، با تحریک برخی کشور‌ها به جای اینکه کنترل قره‌باغ را مطالبه کند، یک ادعای تاریخی را علیه ارمنستان در استان «سیونیک» مطرح و ادعا کرد که کریدور «زنگرور» به این کشور تعلق دارد؛ جمهوری آذربایجان قصد داشت به صورت نظامی کریدور «زنگرور» را که در تمامیت ارضی ارمنستان و در استان «سیونیک» قرار داشت تصرف و آن را تبدیل به یک کریدور بین‌المللی کند، بدین معنا که از ارمنستان در این کریدور سلب حاکمیت شود و بقیه کشور‌ها بتوانند از این کریدور استفاده کنند و تنها روسیه است که باید در این کریدور اعمال نظارت کند.
مواضع ایران در خصوص مناقشه قره‌باغ
سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در بخشی دیگر ضمن اشاره به مواضع ایران درباره موضوع قره‌باغ، گفت: در آن مقطع اقدام تاریخی ایران و مواضعی که رهبر معظم انقلاب اتخاذ کردند باعث شد که ارمنستان اشغال نشود.
پاک‌آیین با این این مطلب که مقام معظم رهبری نکاتی را در این زمینه مطرح کردند، عنوان کرد: این موارد به عنوان اصول سیاست خارجی ایران در خصوص مسئله قره‌باغ شد؛ مقام معظم رهبری فرمودند این جنگ باید تمام شود، و تمام سرزمین‌های جمهوری آذربایجان که از سوی ارمنستان اشغال شده باید آزاد شود. مقام معظم رهبری صریحا گفتند ۷ شهر باید آزاد شود مشروط بر اینکه مرزهای بین‌المللی نیز تغییر نکند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به موضع اصولی ایران درباره قره‌باغ، بیان کرد: اصل دیگری که رهبر معظم انقلاب فرمودند این بود که حقوق ارامنه قره‌باغ باید حفظ شود؛ اینها اصول مهمی بودند که رهبر انقلاب دنبال کردند و ما در آن مقطع با استفاده از همین اصول از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و این که قره‌باغ باید به این کشور بازگردد، حمایت کردیم.
دفاع از تمامیت ارضی ارمنستان
سفیر پیشین کشورمان در بخشی دیگر با بیان اینکه پس از آنکه جمهوری آذربایجان اعلام کرد قصد اشغال شهر «سیونیک» و باز کردن کریدور «زنگرور» را دارد، ما با همین اصول از تمامیت ارضی ارمنستان حمایت کردیم و گفتیم که استان «سیونیک» در تمامیت ارضی ارمنستان قرار دارد و نباید اشغال شود، اظهار کرد: ایران در عرصه دیپلماسی این موضع خود را به ارمنستان و جمهوری آذربایجان اعلام کرده است.
پاک‌آیین، تاکید کرد: موضع قاطع ایران که بعد‌ها مورد حمایت چند کشور دیگر از جمله روسیه نیز قرار گرفت، باعث شد که جمهوری آذربایجان اعلام کند که قصد ندارد تمامیت ارضی ارمنستان را خدشه‌دار کند.
وی در بخشی دیگر با اشاره به این موضوع که جمهوری آذربایجان تمرکز خود را بر روی قره‌باغ قرار داده، توضیح داد: مطالبه مردم جمهوری آذربایجان نیز همین بود؛ آنها می‌گفتند که برای آزادی قره‌باغ وارد جنگ ۴۳ روزه شدند و هنوز موضوع قره‌باغ حل نشده، مسئله جدیدی به نام «سیونیک» مطرح شده است که در تاریخ جنگ قره باغ مطرح نبود؛ لذا تمرکز جمهوری آذربایجان به سمت قره‌باغ بازگشت و برخی اشتباهات را هم دولت خودخوادنده قره‌باغ انجام داد و اینها باعث شد که جمهوری آذربایجان تحریک شود.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان این مطلب که نخستین اشتباه این بود که مقامهای محلی یک انتخابات را در قره‌باغ برنامهریزی کردند، گفت: در پی انتخاب رئیس جدید، وی ادعای تجزیه‌طلبی را بار دیگر مطرح کرد؛ اشتباهاتی که صورت گرفت باعث شد که جمهوری آذربایجان اصرار کند و این حمله را انجام دهد.
پاک آیین با اشاره به اینکه دولت ارمنستان نیز تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان را پذیرفته و استقلال قره‌باغ را تایید نکرده است، بیان کرد: فرق این جنگ با جنگ‌های قبلی در این است که در آن، جنگ دیگر میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان نبود و ارمنستان وجود قره‌باغ را در تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان پذیرفت؛ همچنین جمهوری آذربایجان هم تمامیت ارضی ارمنستان را پذیرفت و با این وصف دیگر تغییر مرزهای بین‌المللی در حال حاضر مطرح نیست و مواضع اصولی ایران که اعلام شده اکنون تحقق پیدا کرده است.
مرزهای بین‌المللی تغییر نمی‌کند
سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان، میگوید: موضوع تغییر مرزهای بین‌المللی روی نخواهد داد؛ مقامهای جمهوری آذربایجان هم به طور رسمی و هم به طور خصوصی در دیدار‌های خود با وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کردهاند که به دنبال انسداد مرزها و تغییر مرزهای بین‌المللی نیستند.
به گفته پاک آیین، در صورتی مرزهای بین‌المللی تغییر پیدا می‌کرد که قره‌باغ مستقل می‌شد؛ اگر قره‌باغ مستقل می‌شد مرزهای بین‌المللی ارمنستان و جمهوری آذربایجان تغییر پیدا می‌کرد؛ اما با توجه به اینکه در حال حاضر استقلال قره‌باغ منتفی است در نتیجه در آن منطقه مرزهای جغرافیایی تغییر پیدا نخواهد کرد.
این کارشناس مسائل قفقاز با اشاره به اینکه موضع اصولی ایران که حفظ تمامیت ارضی کشور‌های همسایه و عدم تغییر مرزهای بین‌المللی بود، پاسخ داد و مرزهای بین‌المللی تغییر نکرد و اکنون هم استان «سیونیک» کماکان در اختیار ارمنستان قرار دارد و هم قره‌باغ در تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان قرار گرفته و مناقشه بیش از ۲۰ ساله در آستانه پایان یافتن است، بیان کرد: آنچه اکنون برای ایران مهم است همان تاکید مقام معظم رهبری است که حقوق و امنیت ارامنه قره‌باغ نیز باید حفظ شود و در این زمینه هم دولت جمهوری آذربایجان چنین قولی را داده و مذاکراتی هم میان ارامنه قره‌باغ و دولت جمهوری آذربایجان در حال انجام است که سازنده اعلام شده است.
پاک آیین، معتقد است که جمهوری آذربایجان چنانچه بخواهد اعمال فشار بر ارامنه کند خود را با افکار عمومی جهان و کشور‌ها مواجه می‌کند و به لحاظ حقوق بشری با مشکلات جدیدی مواجه می‌شود.
دیپلمات پیشین کشورمان همچنین در خصوص چشمانداز مناقشه ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر قره‌باغ، گفت: مسئله قره‌باغ که بیش از ۲۳ سال این منطقه را آزار داد در حال تمام شدن است و اگر این مسئله تمام شود مزایای بسیاری به همراه خواهد داشت؛ نخست اینکه امنیت در منطقه برقرار می‌شود و این امنیت باعث توسعه اقتصادی خواهد شد و این توسعه اقتصادی هم به نفع ارمنستان و هم به نفع جمهوری آذربایجان خواهد بود؛ در عین حال همکاری بین این ۲ کشور و کشور‌هایی مانند ایران و روسیه هم افزایش پیدا می‌کند و دستاندازی قدرت‌های دیگر مانند آمریکا و فرانسه که می‌خواستند به این بهانه به منطقه بیایند از آنها گرفته خواهد شد.
وی ضمن اشاره به این موضوع که رژیم صهیونیستی به عنوان اصلی‌ترین فروشنده تسلیحات به جمهوری آذربایجان بود، گفت: در صورت برقراری صلح، رژیم صهیونیستی از رده فروشندگان سلاح به جمهوری آذربایجان خارج می‌شود و نفوذ آن در این کشور و منطقه کاهش خواهد یافت.
به گفته پاک‌آیین، طرفهایی هستند که از حل این مناقشه ناراضی هستند؛ رژیم صهیونیستی که فروشنده سلاح به جمهوری آذربایجان و همچنین دارای همکاری امنیتی و اطلاعاتی با ارمنستان بود در صورت صلح، دست این رژیم کوتاه خواهد شد؛ آمریکا، ناتو و غرب نیز علاقه‌مند هستند که این مسئله حل نشود تا بتوانند روسیه را در قفقاز منزوی کنند؛ این کشور‌ها اگر اعلام هم نکنند، اما از صلح در این منطقه ناراضی هستند.
موضع پاشینیان درباره تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان
دیپلمات پیشین کشورمان همچنین درباره موضع ایروان درباره مناقشه قره‌باغ، گفت: تصمیم تاریخی «نیکول پاشینیان» مبنی بر به رسمیت شناختن تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و تاکید بر اینکه قره‌باغ جزئی از خاک جمهوری آذربایجان است تصمیمی شجاعانه بود و ارمنستان را بعد از سال‌ها جنگ، نجات داد.
انتهای پیام/