رضا اسماعیلی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان، کارشناس مسائل خانواده و ازدواج است. به اعتقاد وی تعمیم دادن تجربیات منفی در بحث ازدواج صحیح نیست و تنها در صورتی که یقین داشته باشیم این تجربه منفی برای فرد مقابل درس‌آموزی دارد، باید مطرح شود. با این کارشناس خانواده گفتگو کرده‌ایم.
آیا شرایط حاکم بر اجتماع در به تأخیر افتادن ازدواج مؤثر است؟
ازدواج مانند سایر رفتار‌ها تابعی از انگیزه‌ها، اهداف شخصی و شرایط کنشگران است که به ویژگی‌ها و خصوصیات فرد و عوامل محیطی بستگی دارد. این محیط شامل خانواده، اجتماع، محل سکونت، محیط فرهنگی، سیاسی، حقوقی و شرایط اقتصادی فرد می‌شود که همگی به سهم خود به عنوان عامل محسوب می‌شوند و البته درصد اثرگذاری آن‌ها بر انتخاب تفاوت خواهد داشت. همه محیط‌ها به هر حال در انتخاب فرد تأثیرگذار است و کنش مشترک زوج‌ها تحت تأثیر عوامل و محیط بیرونی است که این تأثیر هم تسریع‌کننده هم تسهیل‌کننده خواهد بود و از سوی دیگر هم مانع و هم مقاومت‌آفرین است. عمدتاً این شرایط بیرونی است که تا حدی قدرت دارد ازدواج را به تأخیر بیندازد.
تجارب ناموفق و آمار‌های موجود درباره طلاق چه میزان بر هراس افراد از ازدواج مؤثر است؟
همه افراد در هر رفتاری که انجام می‌دهند در معرض تجربه هستند و این تجربه‌ها می‌تواند منحصربهفرد یا عمومی باشد. در فرایند ازدواج برخی تلاش می‌کنند تجارب شخصی خود را طوری برای دیگران نقل کنند که گویا شما هم آن را تجربه می‌کنید، در صورتی که هم تجربه‌کنندگان متفاوت و هم زوج‌هایی که در آن قرار دارند، متفاوت هستند. هیچ تجربه‌ای در شرایط یکسان تکرارپذیر نیست، برخی تجربه‌ها یکسان هستند، اما در ماهیت متفاوت خواهد بود. هرچند باید تأیید کرد همه تجربیات مشترک است، اما در نوع و شدت منحصربهفرد است. افراد در نشست‌های مختلف تجربیات منفی خود را به افراد منتقل می‌کنند. بحث فرهنگی در این زمینه مهم این است که فرصت تجربه باید برای همه فراهم شود، اما از تجربیات شخصی و تسری آن به دیگران باید اجتناب کرد. در واقعیت‌ها هم ممکن است تجربیات منفی شناختی عرضه شود، در حالی که همان تجربه در همه رفتار‌ها وجود دارد، اما تعمیم دادن تجربیات در بحث ازدواج صحیح نیست چراکه باید به امر شناختی تبدیل شود. ما در بسیاری از موارد حق نداریم تجربه منفی را به دیگران انتقال دهیم، مگر اینکه یقین داشته باشیم تجربه ناموفق ما درس‌آموزی برای فرد مقابل دارد. در واقع تجربیات باید باعث جلوگیری از اتفاقات منفی شود و اثرگذار باشد. تجربیات اگر به بحث ذهنی تبدیل شود، گفتمان ازدواج را تغییر داده و آن را به امری آسیب‌زا تبدیل خواهد کرد. آنچه به امر مناسب می‌تواند تبدیل شود، اگر به گفتمان منفی تبدیل شود، مفهوم ثبات و پایداری در ازدواج را دستخوش تغییر خواهد کرد.
آیا اساساً این مفاهیم در کاهش تمایل افراد به ازدواج مؤثر است؟!
آنچه بیش از تجربیات منفی آسیب‌زا شده ذهنیت‌سازی است. ذهنیت‌سازی باعث شده است تا ازدواج تعهدی پایدار و مستمر تلقی نشود. در گونه‌شناسی ازدواج هم ترس این است که ازدواج امری پایدار تلقی نشود و آن را با یک دوره مشخص تعیین کرد. امروز ذهنیت‌های جمعی بیرونی و هنجار‌های فرهنگی در شدت ازدواج اثر دارد که مسئولان فرهنگی باید به عنوان آسیب‌شناسی آن را مورد توجه قرار دهند و برایش برنامه‌ریزی کنند.
نظر شما