طبق ماده ۲۶۷ قانون مجازات اسلامی، سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به غیر است.

در قانون دو نوع سرقت اصلی به‌عنوان سرقت‌های «حدی» و «تعزیری» جرم‌انگاری شده است.

سرقت حدی به سرقتی گفته می شود که مجازات آن ابتدا در شرع تعیین گردیده و سپس از شرع وارد قانون مجازات اسلامی شده است. تعیین جرم و مجازات در مجازات های حدی مبتنی بر نظر قاضی نیست، بلکه همان جرم و مجازاتی که در شرع تعیین شده است، قاضی ملزم است در صورت تشخیص وقوع جرم، به آن مجازات حکم کند.

سرقت حدی 14 شرط دارد که در صورت احراز این شرایط، شخص مرتکب جرم سرقت حدی شده و به مجازت آن محکوم می شود. این شرایط در ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی بیان شده است.

طبق ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی، سرقت در صورتی که دارای تمام شرایط زیر باشد موجب حد است:
الف- شیء مسروق شرعاً مالیت داشته باشد.
ب- مال مسروق در حرز باشد.
پ- سارق هتک حرز کند.
ت- سارق مال را از حرز خارج کند.
ث- هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد.
ج- سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.
چ- ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.
ح- مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد.
خ- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.
د- صاحب مال از سارق نزد مرجع قضائی شکایت کند.
ذ- صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد.
ر- مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد.
ز- مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید.
ژ- مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغصوب نباشد.

*مالی که مورد سرقت قرار می گیرد باید حتما از نظر شرع و قانون دارای مالیت باشد. مثلا سرقت مشروبات الکلی چون از نظر شرعی و قانونی ارزش ندارد مال محسوب نمی شود و عمل سرقت محسوب نمی شود.

*در سرقت حدی مالی که مورد سرقت واقع می شود باید حتما در حرز باشد. یعنی اینکه مال باید در محلی قرار داشته باشد که عرفا از دزدیده شدن در امان باشد. مثلا وقتی طلایی را در گاو صندوق نگهداری می کنید، گاو صندوق حرز محسوب می شود. سارق باید به این حرز تجاوز کند و اصطلاحا هتک حرز کند. مثلا قفل گاو صندوق را بشکند یا از دیواری بالا برود.

*سرقت حدی که شامل هتک حرز و ربودن مال است باید به صورت پنهانی انجام شود. سرقت زمانی حدی محسوب می شود که در زمان قحطی و خشکسالی اتفاق نیفتاده باشد. همچنین در صورتی سرقت، حدی محسوب می شود که سارق پدر یا جد پدری مالک مال نباشد. مال مورد سرقت نباید از اموالی باشد که عام المنفعه باشد یا وقف عام شده یا اموال دولتی باشد.

*مالک مال مورد سرقت باید علیه سارق در مراجع قضایی طرح شکایت کند و مال باخته، از جرم سارق گذشت نکرده باشد.

*مال مورد سرقت پیش از آن که سرقت اثبات شود، به دست مالک نرسیده باشد. اگر مال به دست مالک برسد دیگر سرقت حدی نیست. اما اگر سارق مال را بدون اینکه به دست مالک برسد، به جای اول خودش بازگرداند سرقت همچنان حدی است.

مجازات سرقت حدی چیست؟

در مجازات های حدی شخص با هر بار ارتکاب مجازات سخت تری برایش در نظر گرفته می شود تا اینکه در نهایت اگر دفعه چهارم مرتکب همان جرم شود، اعدام می شود. مجازات جرم سرقت، در ماده ۲۷۸ قانون مجازات تعیین شده است.

طبق ماده ۲۷۸ قانون مجازات اسلامی حد سرقت به شرح زیر است:
الف- در مرتبه اول، قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای آن است، به طوری که انگشت شست و کف دست باقی بماند.
ب- در مرتبه دوم، قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی است، به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند.
پ- در مرتبه سوم، حبس ابد است.
ت- در مرتبه چهارم، اعدام است هر چند سرقت در زندان باشد.
تبصره ۱- هرگاه سارق، فاقد عضو متعلق قطع باشد، حسب مورد مشمول یکی از سرقتهای تعزیری می شود.
تبصره ۲- درمورد بند(پ) این ماده و سایر حبسهایی که مشمول عنوان تعزیر نیست هرگاه مرتکب حین اجرای مجازات توبه نماید و مقام رهبری آزادی او را مصلحت بداند با عفو ایشان از حبس آزاد می شود. همچنین مقام رهبری می تواند مجازات او را به مجازات تعزیری دیگری تبدیل نماید.

«سرقت تعزیری»

در صورتی که سرقت، هر کدام از شرایط چهارده گانه سرقت حدی در ماده ۲۶۸ قانون مجازات را نداشته باشد، سرقت تعزیری محسوب می شود.

سرقت تعزیری انواعی دارد که به طور کلی به سرقت تعزیری ساده و سرقت تعزیری مشدد تقسیم می شود.

سرقت تعزیری ساده مطابق همان تعریف سرقت تعزیری است اما سرقت های تعزیری مشدد آن است که مجازات های آن به دلیل شرایط خاص زمانی، مکانی، تعداد یا کیفیت انجام سرقت، شدیدتر اعمال می شود مانند سرقت در شب، راهزنی، سرقت در زمان های بحرانی، سرقت آب و گاز وبرق وتلفن، سرقت از بانک ها و صرافی ها، سرقت مسلحانه و … .

مجازات بخشی از سرقت های تعزیری مشدد در ماده ۶۵۱ قانون مجازات اسلامی بیان شده است.

طبق ماده ۶۵۱ قانون مجازات اسلامی، هر گاه سرقت جامع شرایط حد نباشد ولی مقرون به تمام پنج شرط ذیل باشد مرتکب از پنج تا بیست سال حبس و تا (۷۴) ضربه شلاق‌محکوم می‌گردد:
۱ - سرقت در شب واقع شده باشد.
۲ - سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
۳ - یک یا چند نفر از آنها حامل سلاح ظاهر یا مخفی بوده باشند.
۴ - از دیوار بالا رفته یا حرز را شکسته یا کلید ساختگی به کار برده یا اینکه عنوان یا لباس مستخدم دولت را اختیار کرده یا بر خلاف حقیقت خود ‌را مامور دولتی قلمداد کرده یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا توابع آن است سرقت کرده باشند.
۵ - در ضمن سرقت کسی را آزار یا تهدید کرده باشند.
تبصره - منظور از سلاح مذکور در این بند موارد ذیل می باشد:
۱- انواع اسلحه گرم از قبیل تفنگ و نارنجک.
۲- انواع اسلحه سرد از قبیل قمه، شمشیر، کارد، چاقو و پنجه بوکس.
۳- انواع اسلحه سرد جنگی مشتمل بر کاردهای سنگری متداول در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران یا مشابه آنها و سرنیزه های قابل نصب بر روی تفنگ.
۴- انواع اسلحه شکاری شامل تفنگهای ساچمه زنی، تفنگهای مخصوص بیهوش کردن جانداران و تفنگهای ویژه شکار حیوانات آبزی.

نحوه طرح شکایت علیه سارق

سرقت به هر نحوی که اتفاق افتاده است شما باید ابتدا به کلانتری مراجعه نمایید و گزارش سرقت را بدهید. سپس به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی مراجعه کنید و یک شکوائیه با موضوع جرم سرقت تنظیم نمایید. دادسرا پس از بررسی شکایت شما و دلایل و منضمات پرونده را به دادگاه فرستاده و سارق مورد کیفر قرار می گیرد.

منبع: ایسنا