شناسهٔ خبر: 52724841 - سرویس بین‌الملل
نسخه قابل چاپ منبع: الف | لینک خبر

معامله گازی اردوغان با اسرائیل بر سر آرمان فلسطین

با وجود اینکه ترکیه و اسرائیل از دهه‌ها قبل روابط نزدیک با یکدیگر دارند اما پرونده ثروت‌های نفتی و گازی در دریای مدیترانه مهمترین عامل تمایل بالای آنکارا برای تقویت این مناسبات است.

صاحب‌خبر -

به گزارش الف، با وجود اینکه ترکیه همواره ادعا می‌کند یکی از حامیان اصلی ملت و آرمان فلسطین است اما تجربه‌های تاریخی نشان داده که رابطه تنگاتنگی میان آنکارا و رژیم اشغالگر صهیونیستی در دوره‌های مختلف وجود داشته است.  در واقع حمایت ترکیه از فلسطین  صرفا محدود به حمایت‌های لفظی و بعضا انسانی بوده و آنکارا در مقایسه با حمایت‌هایی که حامیان اصلی مسئله فلسطین از این ملت به عمل می‌آورند،  کمک مهمی به فلسطینی‌ها نمی‌ کند.

واقعیت آن است که ترکیه و رژیم صهیونیستی هرگز رابطه خصمانه با یکدیگر نداشته‌اند؛ بلکه مناسبات بین این دو طرف همواره ماهیت استراتژیک داشته و شامل سطوح اقتصادی و سیاسی و حتی نظامی نیز می‌شود. روابط آنکارا و تل آویو در مارس ۱۹۴۹ آغاز شد؛ زمانی که ترکیه به عنوان اولین کشور مسلمان، رژیم صهیونیستی را به رسمیت شناخت.

حتی با وجود اینکه حزب عدالت و توسعه با ایدئولوژی اسلامی نزدیک به اخوان‌المسلیمن قدرت را در ترکیه به دست گرفت، اما رابطه رهبران این حزب و مقامات رژیم اشغالگر ادامه یافت. البته این مناسبات در سال ۲۰۱۰ با فراز و نشیب‌هایی مواجه شد. حادثه حمله نظامیان رژیم صهیونیستی به کشتی ماوی مرمره حامل کمک‌های بشردوستانه به مردم تحت محاصره غزه در آب‌های بین‌المللی که در تاریخ 31 مه 2010 رخ داد و طی آن 10 تن از شهروندان ترکیه کشته شدند موجب تیرگی روابط بین آنکارا و تل‌آویو شد.

روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی تا سال ۲۰۱۳ کمرنگ بود تا این که «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه با عذرخواهی  «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر سابق رژیم صهیونیستی در خصوص این حادثه قانع شد. 

سپس در سال ۲۰۱۶ روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی عادی شد و بعد از سال ۲۰۱۸ و زمانی که «دونالد ترامپ»رئیس جمهور سابق ایالات متحده تصمیم گرفت سفارت آمریکا در اراضی اشغالی را از تل آویو به قدس انتقال دهد  و همچنین بعد از آغاز موج عادی سازی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی، عادی سازی رسمی آنکارا و تل آویو به تعویق افتاد.

اما در مرحله فعلی هر دو طرف در تلاش برای احیای روابط هستند و قصد دارند از ثروت گازی و نفتی در شرق دریای مدیترانه بهره‌برداری کنند.

جدیدترین شاخص عادی‌سازی رسمی روابط میان ترکیه و رژیم صهیونیستی  مربوط به سفر هیئت عالی ترکیه به تل آویو است. حدود 2 هفته قبل ، یک هیأت عالی‌رتبه ترکیه‌ای به ریاست «سادات اونال» معاون وزیر خارجه و «ابراهیم قالن» سخنگوی اردوغان برای آماده‌سازی سفر اسحاق هرتزوگ، رئیس رژیم به آنکارا، وارد تل آویو شد.

پیش‌تر اردوغان در تماس تلفنی با رئیس رژیم صهیونیستی از وی برای سفر به ترکیه دعوت کرده بود و انتظار می‌رود این سفر به زودی انجام بگیرد.

اما مهمترین هدف احیای روابط میان ترکیه و رژیم صهیونیستی پرونده‌ حساس دریای مدیترانه و توزیع ثروت‌های نفتی و گازی موجود در آن است.  رقابت تنگاتنگ با حریف سنتی یعنی یونان و تامین امنیت ثروت‌های گازی و نفتی مدیترانه و همچنین رقابت ژئوپلتیکی در منطقه، از سال‌های گذشته به یکی از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست خارجی ترکیه تبدیل شده است.

بر این اساس طی مرحله اخیر آنکارا شروع به جستجو برای یافتن شرکای جدید کرده تا توسط آنها بتواند برای تعیین مرزهای دریایی و تعریف مناطق انحصاری اقتصادی در دریای مدیترانه جهت حمایت از منافع خود به توافق برسد. در این بین اسرائیل گزینه مورد نظر رجب طیب اردوغان بود و او چند روز قبل اعلام کرد که آماده همکاری با تل‌آویو در پروژه خط لوله گاز در شرق دریای مدیترانه است.

اردوغان همچنین از سفر آتی رئیس رژیم صهیونیستی به آنکارا استقبال و مواضع نخست وزیر این رژیم را مثبت توصیف  و تاکید کرد که ترک‌ها همه تلاش خود را به کار می‌بندند تا به منافع دو جانبه در این روابط برسند و ما به عنوان سیاست‌مدار نباید به دنبال مبارزه باشیم بلکه باید در صلح زندگی کنیم.

از طرف دیگر ناظران بر این باورند که گسترش توافق‌های عادی سازی میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی طی دوره اخیر موجب شده تا مناسبات اعراب با آنکارا در زمینه‌های مختلف کمرنگ شود. از همین رو ترکیه نگران است که تل‌آویو جای آنکارا را در کشورهای عربی بگیرد. علاوه بر آن در منطقه دریای مدیترانه نیز طی چند سال اخیر یونان و قبرس جنوبی با رژیم صهیونیستی روابط گسترده‌ای برقرارکرده اند.

به نظر می‌رسد ترک‌ها و به ویژه شخص اردوغان که در دهه گذشته در همسویی با افکار عمومی ترکیه، مواضع ضد اسرائیلی اتخاذ می‌کردند اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که اختلافات بلندمدت و ژئواستراتژیک بین ترکیه و اسرائیل بر خلاف منافع آنکارا است، زیرا معاملات تجاری سودآورو توانایی‌های نظامی ترکیه را در شرق مدیترانه را به خطر می‌اندازد.

شاید بهتر باشد به جای عادی سازی روابط میان ترکیه و اسرائیل از عبارت گسترش روابط استفاده کنیم؛ چرا که این روابط از دهه‌ها قبل و همان زمانی که آنکارا صهیونیست‌ها را به رسمیت شناخت عادی شده است. بنابراین با وجود اینکه تقویت مناسبات میان تل‌آویو و آنکارا پیامدهایی در سطح روابط ترکیه با کشورهای منطقه از جمله ایران خواهد داشت؛ اما به طور کلی اتفاق جدیدی نخواهد افتاد.