سرقت پلاک خودرو به اندازه سرقت خودرو حائزاهمیت است زیرا سارقان می‌توانند از طریق پلاک سرقتی، سرقت و جرائم دیگری را رقم بزنند؛ بر این اساس پیگیری این نوع سرقت به حدی جدی و ضروری است که قانون‌گذار برای صاحبان پلاک‌های مسروقه در صورت اطلاع ندادن سرقت، مجازات‌هایی تعیین کرده است. پلاک خودروها در ایران پس از سال ١٣٨٣ به شکل استاندارد اروپایی (پلاک‌های استاندارد اروپایی دارای 20.5 اینچ (۵۲ سانتی‌متر) طول و 4.5۵ اینچ (۱۱ سانتی‌متر) عرض درآمد. انواع پلاک‌ها نیز از سال ۱۳۸۲ به بعد در خودروها اعم از شخصی، معلولان و جانبازان، گذرموقت، تاکسی، عمومی، کشاورزی، دولتی، نظامی، خودروهای تاریخی، سیاسی، موتورسیکلت‌ها، مناطق آزاد تجاری نصب شد. پلاک‌های وسایل‌نقلیه ایرانی دارای ۱۱ نوع برای خودروها و پلاک موتورسیکلت‌ها هستند که در چهار رنگ صادر می‌شوند. شماره‌گذاری خودروها نیز به صورتی است که می‌توان از شماره پلاک آن‌ها به اطلاعاتی مانند استان صادرکننده پلاک، تاریخ صدور پلاک پی برد. به گزارش از ایرنا، قانون‌گذار مجازات‌هایی را برای صاحبان پلاک‌های مسروقه در صورت ندادن اطلاع و گزارش به نیروی انتظامی ‌در نظر گرفته است. آنچه که مانند سرقت اتومبیل بسیار اتفاق می‌افتد، سرقت پلاک ماشین است. به عبارتی دیگر عده‌ای از سارقان فقط پلاک‌های اتومبیل را سرقت می‌کنند و با تعویض این پلاک‌ها اقدام به انجام اعمال خلاف خود می‌کنند. این در حالی است که سرقت پلاک برای سارقان بسیار مقرون به‌صرفه‌تر و کم‌خطرتر از سرقت خود ماشین خواهد بود. سارقان پلاک خودروها در صورت دستگیری، مجازات سرقت اتومبیل مشمول آن‌ها نخواهد شد، زیرا این افراد معمولاً با اتومبیل‌های غیرمسروقه ولی با پلاک سرقتی متعلق به دیگری اعمال خلاف قانون خود را انجام می‌دهند. ممکن است مالکان خودروها بنا به دلایلی این نوع سرقت را گزارش ندهند که این امر خود زمینه‌ساز وقوع بسیاری از جرایم دیگر است. به همین دلیل به منظور جلوگیری و پیشگیری از وقوع جرایم، قانون‌گذار مجازات‌هایی را برای صاحبان پلاک‌های مسروقه در صورت عدم اطلاع و گزارش به نیروی انتظامی در نظر گرفته است. براین اساس مطابق ماده ۷۲۲ از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی، چنانچه وسیله موتوری یا پلاک آن سرقت یا مفقود شود، شخصی که وسیله در اختیار یا تصرف او بوده است اعم از آنکه مالک بوده یا نبوده پس از اطلاع مکلف است بلافاصله مراتب را به نزدیک‌ترین مرکز نیروی انتظامی‌اعلام کند، متخلف از این ماده به جزای نقدی از ۵۰۰ هزار تا یک میلیون ریال محکوم خواهد شد. براساس این ماده قانونی تکلیف مقرر مبنی بر اعلام سرقت، علاوه بر مالک به‌عهده دارنده وسیله‌نقلیه نیز خواهد بود چه بسا در بسیاری موارد سند به نام دیگری است، اما اتومبیل دست شخص دیگری باشد، به طور مثال صاحب ماشین اتومبیل خود را به شخصی می‌دهد تا وی کار کند و ماهانه مبلغی را به مالک اصلی اتومبیل بپردازد. بنابراین در صورت سرقت اتومبیل یا پلاک آن چنین دارنده‌ای نیز همانند مالک اتومبیل مکلف به اعلام این امر به نیروی انتظامی‌خواهد بود. تکلیف مقرر مبنی بر اعلام سرقت، علاوه بر سرقت اتومبیل شامل سرقت پلاک اتومبیل نیز خواهد بود. بنابراین چنانچه به جای سرقت ماشین، پلاک آن به سرقت رود باز هم دارنده وسیله‌نقلیه یا مالک آن مکلف به اعلام این موضوع به مراجع قانونی است. مجازات جزای نقدی مقرر در ماده فوق، مانع از مطالبه خسارت و تحقق مسؤولیت مدنی مالک یا دارنده وسیله‌نقلیه در صورت عدم اطلاع سرقت ماشین یا پلاک وسیله‌نقلیه نخواهد بود. بنابراین چنانچه در اثر سرقت اتومبیل مالک یا دارنده وسیله‌نقلیه این موضوع را اعلام نکند و در اثر این کوتاهی، سارقی مدت‌ها به اعمال خلاف قانون خود با پلاک یا ماشین مسروقه بپردازد، و از این رهگذر خساراتی را به بار آورد، مالک یا دارنده علاوه بر مسؤولیت کیفری، ممکن است مسؤولیت به جبران خسارات وارده بر اشخاص را نیز داشته باشند، ولو آن‌که قانون‌گذار بدان اشاره‌ای ننموده باشد.

بعد از سرقت پلاک خودرو باید چه کار کرد؟

در قدم اول با پلیس ۱۱۰ تماس بگیرید. بعد از حضور پلیس، گزارش تهیه می‌شود و یک نسخه از آن برای اقدامات بعدی در اختیار صاحب خودرو قرار می‌گیرد. با در دست داشتن گزارش پلیس، مدارک شناسایی و مدارک خودرو به بخش تجسس کلانتری محل وقوع جرم بروید و سرقت خودرو را گزارش کنید. بعد از تشکیل پرونده، باید به همراه مأمور کلانتری به پلیس آگاهی مراجعه کنید تا کار تجسس سارق و خودرو آغاز شود. پلاک خودرو در لیست سیاه پلیس آگاهی ثبت می‌شود. به‌علاوه پلاک در لیست سیاه سیستم پلیس راهور ثبت می‌گردد و پلیس راهنمایی ‌و رانندگی با اطلاع از شماره پلاک و مشخصات خودرو به یافتن خودرو مسروقه کمک می‌کند. در صورت داشتن بیمه‌بدنه اتومبیل و دارا بودن پوشش سرقت، خسارت را به شرکت بیمه اطلاع دهید و در شرکت بیمه خود تشکیل پرونده دهید. از لحظه ورود یک شماره پلاک به لیست سیاه، سرقتی ‌بودن آن در سیستم پلیس راهنمایی و رانندگی اعلام می‌شود و مالک اصلی پلاک، دیگر مسؤول سوءاستفاده‌های احتمالی از آن نخواهد بود. نکته‌ای که در این میان وجود دارد، این است که اگر تنها یکی از پلاک‌های خودرو گم‌ شده باشد، مالک باید پلاک دیگر را نیز تحویل پلیس دهد. در شهرستان‌ها قضیه کمی‌متفاوت می‌شود؛ زیرا دفاتر تعویض‌پلاک شهرستان‌ها فاقد غرفه آگاهی هستند و لازم است تا مالک جهت اعلام مفقودی یا سرقت پلاک خودروی خود، به اداره پلیس آگاهی شهرستان مراجعه کند. البته اگر تنها یکی از پلاک‌های خودرو مفقود شده باشد، مراجعه به پلیس آگاهی ضرورت ندارد و می‌توان این مرحله را در یکی از کلانتری‌ها نیز انجام داد. با مراجعه به سامانه شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ‌ایران به نشانی postyafteh.post.ir و واردکردن مشخصات فردی و اطلاعات خودرو می‌توانید پیگیری کرده که آیا خودرو پیدا شده است یا نه. همچنین می‌توانید با سامانه پیامکی ۱۱۰۱۰۶۰۶۰ ارتباط برقرار کنید.

اقدامات لازم برای دریافت پلاک جدید

گام بعدی در پیگیری پلاک مفقودی خودرو، دریافت یک شماره پلاک جدید است؛ زیرا پلاک قبلی به‌محض ورود به لیست سیاه، برای همیشه غیرقابل‌استفاده می‌شود و حتی اگر خود مالک نیز آن را پیدا کند، باید آن را جهت امحا به پلیس راهنمایی و رانندگی تحویل دهد. مراحل دریافت یک شماره پلاک جدید پس از مفقودی یا سرقت پلاک خودرو، دقیقاً مانند مراحل دریافت پلاک برای یک خودروی جدید است. برای این منظور، باید مالک خودرو (یعنی همان شخصی که مدارک شناسایی خودرو به نام او است) ضمن به‌ همراه ‌داشتن اصل شناسنامه و کارت ملی خود، برگ‌سبز و کارت شناسایی خودرو، معاینه فنی (برای خودروهایی با عمر بیش از چهار سال) و اسناد مربوط به احراز محل سکونت، به مراکز تعویض‌پلاک پلیس راهنمایی و رانندگی مراجعه کند. سرهنگ علی محمدی؛ رئیس مرکز شماره‌گذاری پلیس راهور نیروی انتظامی، ‌در این زمینه می‌گوید: هر یک از شهروندانی که پلاک وسیله‌نقلیه شان مفقود یا سرقت شده باید قبل از هر اقدامی ‌به پلیس آگاهی مفقودی یا سرقت پلاک را گزارش دهد. وی ادامه می‌دهد: شهروندان می‌توانند با حضور در مراکز شماره‌گذاری پلیس راهور ناجا و ارائه مدارک مورد نیاز برای گرفتن پلاکشان اقدام کنند. افراد در صورت مفقود یا سرقت پلاک خودروی خود باید همراه وسیله‌نقلیه خود به مرکز تعویض‌پلاک مراجعه کنند. ارائه اصل اسناد خودرو اعم از کارت و سند مالکیت الزامی‌ است. رئیس شماره‌گذاری پلیس راهور، ادامه داد: همچنین ارائه اصل مدرک احراز هویت اعم از شناسنامه جدید یا کارت ملی نیز الزامی ‌است. شهروندانی که پلاک خودروی آن‌ها مفقود یا سرقت شده است باید مدرک احراز محل سکونت خود را ارائه دهند. محمدی؛ اضافه کرد: ارائه برگ عدم خلافی، پرداخت وجه پلاک برابر تعرفه، ارائه اصل بیمه‌نامه شخص ثالث معتبر و ارائه اصل کارت معاینه فنی معتبر از دیگر مدارکی است که باید افراد در هنگام مفقودی یا سرقت خودرو ارائه دهند.

ثبت سرقت خودرو و استعلام از خودروهای کشف شده با نرم‌افزاری جدید

سردار محمد قنبری؛ رئیس پلیس آگاهی ناجا، از فراهم شدن امکان ثبت سرقت خودرو و استعلام خودروهای کشف شده در نرم‌افزار موبایلی «پلیس من» خبر داد و گفت: پلیس آگاهی ناجا در کنار کشف جرم و شناسایی و دستگیری مجرمان، خدماتی را با همکاری معاونت فناوری اطلاعات و ارتباطات ناجا در راستای کاهش رفت‌وآمد شهروندان به مراکز انتظامی ‌فراهم آورده که یکی از آن‌ها، امکان ثبت سرقت خودرو و دیگری، استعلام خودروهای مکشوفه در نرم‌افزار موبایلی پلیس‌من است. وی گفت: در صورت سرقت وسیله‌نقلیه، مالک خودرو می‌تواند با ورود به نرم‌افزار موبایلی «پلیس من» به آدرس epolice.ir و از طریق شماره تلفن متعلق به خود، نسبت به ثبت اطلاعات خودروی سرقتی در کمترین زمان ممکن اقدام و برای انجام تشریفات انتظامی‌ و قضایی پرونده به کلانتری اعلامی ‌از سوی نرم‌افزار مراجعه کنند. رئیس پلیس آگاهی ناجا، ادامه داد: مالکان خودروهای مسروقه‌ای که قبلاً نسبت به تشکیل پرونده اقدام کرده‌اند، می‌توانند با وارد کردن شماره پلاک وسیله‌نقلیه یا وی.‌آی.‌ان خودرو (کد۱۷رقمی ‌پشت کارت خودرو) و شماره پرونده تشکیل شده، وضعیت کشف خودروی خود را از نرم‌افزار یاد شده مورد استعلام قرار دهند. سردار قنبری؛ تصریح کرد: این بخش در نرم‌افزار موبایلی با هدف اطلاع‌رسانی به مالکان خودروهای مسروقه راه‌اندازی شده و برای تحویل خودرو می‌بایست به پلیس آگاهی محل وقوع سرقت مراجعه کرد. لازم است؛ شهروندان بدانند که استعلام سرقت پلاک خودرو و دریافت پلاک جدید، برخلاف تصور بسیاری از افراد، روال قانونی پیچیده و زمان‌‌بری ندارد و شبیه به دریافت پلاک برای یک خودروی جدید است. تنها نکته‌ای که باید مالکان به آن توجه داشته باشند، این است که در صورت مفقودی یا سرقت پلاک خودرو، وقت را تلف نکنند و با اعلام هرچه سریع‌تر این موضوع به پلیس، مانع سوءاستفاده‌های احتمالی از پلاک خود شوند.