معصوم آقازاده سه‌شنبه ۲۱ اردیبهشت‌ماه در نشست مجازی "بررسی وضعیت خانواده در دوران کروناویروس" توسط ایسپای همدان، اظهار کرد: زمانی که یک فرد با کارهایی مواجه شود که فراتر از دایره راحتی آن است، انجام آن کارها برایش سخت بوده و به راحتی نمی‌تواند آنها را انجام دهد و برای انجامشان باید توجه و انرژی بیشتری داشته باشد، با چالش‌ها و تعارض‌هایی در زندگی مواجه می‌شود که این چالش‌ها نسبی هستند و براساس توانمندی افراد طبقه بندی می‌شوند.

وی با بیان اینکه تعارض‌ها واقعیتی از زندگی هستند که در تمام سطوح زندگی از گذشته‌های دور با ما بوده و در تاریخ هم افراد به دلایل مختلف با هم درگیر بودند و هستند، تصریح کرد: تعارض زمانی ایجاد می‌شود که در میان طرفین اختلافی وجود داشته باشد یعنی یک طرف ایده‌های طرف مقابل را قبول نداشته و به همین علت ناسازگاری ایجاد می‎شود.

وی ادامه داد: تعارض یک مسئله اجتناب ناپذیر و شامل سه بُعد رفتار، مفروضات(نگرش‌ها) و تضاد است و به صورت یک بسته است که مراحلی دارد. فقط بُعد رفتاری آن آشکار و مابقی نهان است و براساس فعل و انفعالاتی که وجود دارد، ماهیت تعارض را نشان می دهد.

آقازاده با بیان اینکه درگیری چند سطح دارد، خاطرنشان کرد: درگیری و تعارضات ممکن است فردی باشد و شخص با خودش درگیر باشد یا بین فردی و بین ملت‌ها باشد. تعارضات مراحلی دارند که اگر بشود آنها را از مراحل اول شناسایی کرد، آن وقت ما با بحران احتمالی مواجه نمی‌شویم. ما اول "ناراحتی" داریم، مرحله بعد "سوءتفاهم" است و در این مرحله ممکن است انگیزه‌ها اشتباه گرفته شود، مرحله بعد تنش است و روابط با نگرش‌های منفی باعث می‌شود احساس شما نسبت به طرف مقابل بد شود و در نهایت بحران پیش می‌آید.

وی در رابطه با انواع تعارض مطرح کرد: تعارضات ممکن است سازنده یا مخرب باشند. شناسایی مشکلاتی که باید حل شود، شکل گیری روابط جدید و ائتلاف‌ها، ایجاد تغییرات لازم و تغییر در طرز تفکر از پیامدهای مثبت تعارضات است که رویکرد حل مسئله موجودیت آنها را تهدید نمی‌کند اما در تعارضات مخرب، منافع تهدید می‌شود و درگیری مخرب منجر به ایجاد رابطه‌ای در طرفین می‌شود که در آینده هم شکل مخرب دارد.

آقازاده در رابطه با تعارضات خانواده ایرانی گفت: در خانواده ایرانی چالش‌ها و تعارضاتی داریم چراکه تحولات مدرنیته خانواده را تحت تأثیر قرار داده و نهاد خانواده از حالت مقدس به حالت عرفی تبدیل شده اما درست نیست ادعا کنیم که خانواده دارد فرو می‌پاشد. وقتی تکنولوژی‌های ارتباطی نوین به وجود آمد، شبکه‌های اجتماعی بر شخصیت فرزندان تأثیر گذاشت، ارتباطات افراد را تحت تأثیر قرار داد و سطح ارتباطات عاطفی در خانواده کاهش پیدا کرد که حتی برخی از لفظ طلاق اجتماعی در خانواده استفاده می‌کنند و اگر به این تعارضات و چالش‌هایی که ایجاد شده توجه نشود، به طور قطع نهاد خانواده زیرسوال می‌رود.

وی ادامه داد: هر خانواده ممکن است موارد مختلفی از چالش‌ها و تعارضاتی داشته باشد، این مسائل با وجود مشکلات اجتماعی و اقتصادی تشدید پیدا کند و در کنار این مشکلات ما درگیر یک فاجعه مانند سیل، زلزله یا یک بحران زیستی مانند کرونا شویم که باعث تشدید چالش‌ها شود و زندگی برای خانواده‌ها را سخت کند و براساس داده‌های موجود، تعارض و ناسازگاری بین زن و شوهر، فرزندان و والدین، چالش‌های ویژه زنان خانه دار، چالش‌های ویژه زنان سرپرست خانوار، سالمندان و گروه‌هایی که زندگی آن‌ها تحت الشعاع این شرایط قرار می‌گیرد، افزایش پیدا کرده‌است.

آقازاده در رابطه با چالش‌های دوران کرونا اظهار کرد: در این مدت بهداشت روان افراد بهم ریخته است، خانواده‌هایی که سرپرست خانوار آنها بیمار شده یا فوت کرده با مشکل مواجه شدند، از حیث چالش‌های اقتصادی براساس داده‌های ایسپا در اوایل کرونا ۵۰ درصد افراد با کاهش درآمد مواجه بودند و مشاغل خدماتی آسیب زیادی دیدند، از حیث چالش‌های اجتماعی نیز محدودیت تردد و رفت و آمد باعث شده حضور فیزیکی اعضای خانواده در کنار هم افزایش پیدا کند و ما هم مهارت و دانش کافی نداشتیم تا خود را سازگار کنیم اما ممکن است گاهی برای یکسری خانواده ها فرصتی بوده روابط خرد خودشان را تفویت کنند.

وی با بیان اینکه از زمان شیوع پاندمی کرونا تعطیلی مدارس و مهدهای کودک را شاهد بودیم، توضیح داد: پس از این اتفاق، خانواده با تلنباری از نقش ها مواجه شد که خیلی از افراد نتوانستند خودشان را وفق دهند و از طرفی وقتی در بلندمدت، افراد به ویژه بچه ها زندانی می‌شوند و تماس آنها با سایر افراد جامعه کاهش پیدا می کند و عزیزانشان را از دست می دهند، نگران و افسرده می‌شوند.

آقازاده خاطرنشان کرد: کرونا به ما تلنگری وارد کرد و آن این بود که ما در مواجهه با بیماری‌های اپیدمیک آموزش کمی داریم و همین مسئله باعث ایجاد تعارضاتی بین خانواده ها شده؛ به عنوان مثال آمار خشونت های خانگی در ایام پاندمی کرونا افزایش یافته و دبیر کل سازمان ملل نیز این مسئله را مطرح کرد. پلیس فرانسه اعلام کرد که در این ایام خشونت خانگی سه برابر شده، در انگلستان تماس تلفنی و قربانیان ۲۰ درصد و در تگزاس ۳۵ درصد افزایش یافته و آمار طلاق نیز در چین رو به افزایش بوده البته در ایران آمار رسمی دقیقی در این زمینه نداریم اما براساس داده‌های جمع‌آوری شده ۱۶ درصد خانوارها با افزایش تعارضات در این ایام مواجه شدند که ۶۴ درصد آن تعارضات بین زن و شوهر بوده است.

 وی در رابطه با چالش های آموزش مجازی اظهار کرد: این نوع آموزش فرصت خلاقیت در فضای مجازی، نظارت بیشتر والدین بر فرزندان و سواد رسانه‌ای آنها را افزایش داد و موجب کم شدن هزینه‌ ایاب و ذهاب دانش‌آموزان به ویژه در کلانشهرها شد اما در آموزش مجازی دانش آموزان تمایلی به انجام تکالیفشان نداشتند و والدین شاغل نیز نمی‌توانستند وقت بگذراند، از طرفی زیرساخت‌های لازم مهیا نبود.

آقازاده با بیان اینکه زنان خانه دار نیز چالش هایی در ایام پاندمی کرونا داشتند، گفت: یک دگرگونی در نقش خانه داری در این ایام به وجود آمد و برخی افراد توانستند از پس وظایف محول شده به آنها بربیایند و برخی هم نتوانستند و گروهی نیز بودند که با همکاری همسرانشان موفق به انجام کارها شدند و بالاخره اتفاقات خوبی افتاد که موجب تقویت تعاملات درون خانواده شد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در این ایام سبک زندگی مردم تغییر کرده و ممکن است پس از پایان پاندمی تمایل مردم به انجام کارهای داوطلبانه کاهش پیدا کند بنابراین باید به نهاد خانواده در سطح کلان توجه شود چراکه به صورت دائم در معرض تهدید است.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی نیز با بیان اینکه تنهایی و احساس افسردگی اصلی ترین چالش سالمندان ایرانی در ایام پاندمی کرونا است، اظهار کرد: از انتهای سال ۲۰۱۹ که این پاندمی به وجود آمد، یک هراس جمعی شکل گرفت و در حال حاضر بیش از ۱۵۹ میلیون ۶۱۴ هزار نفر به این بیماری مبتلا شدند و ۲۲۲ کشور درگیر آن هستند و در ایران نیز بیش از دو میلیون نفر به این بیماری مبتلا شدند و ۷۵ هزار مرگ ناشی از کووید ۱۹ نیز به ثبت رسیده است.

دکتر نسیبه زنجری با بیان اینکه نرخ مرگ و میر در سالمندان بیشتر است، تصریح کرد: در مطالعاتی که انجام شده بیش از ۸۰ درصد مرگ های کرونا برای سالمندان است و این آمار می تواند به دلایل پزشکی و ایمنی پایین بدن سالمندان باشد و از طرفی همزمانی بیماری در سالمندان، ریسک بستری شدن را افزایش می‌دهد. در اینجا سالمند به معنای افراد بالای ۶۰ سال بوده که یک عدد قراردادی است و در افراد متفاوت با هم فرق دارد و لزوماً نمی توانیم بگوییم هر فرد بالای ۶۰ سال سالمند است چراکه ممکن است یکی از ۷۰ سالگی به بعد احساس کند شدن عملکرد داشته باشد.

وی با بیان اینکه دوران سالمندی با آسیب پذیری های اجتماعی، روانی و محیطی همراه است، مطرح کرد: در ایام پاندمی کرونا هراس برای آسیب پذیرتر بودن سالمندان وجود داشت که خود موجب ایجاد هراس برای خانواده ها و انزوای بیشتر سالمندان شد و مشکلاتی مانند اضطراب، هراس، افسردگی، مشکلات حافظه، بی خوابی، مشکلات اقتصادی، تنهایی و مشکلاتی در زمینه سواد دیجیتال برای آنها به وجود آورد، البته تناقضاتی وجود دارد و در کشورهای ایرلند و سوئد تحقیقات نشان داده که سالمندان در دوران قرنطینه تجربه بدون تغییر و بهتری داشتند اما مجموع مطالعات نشان دهنده افزایش مشکلات روانی و اجتماعی را برای سالمندان است.

زنجری ادامه داد: یکی از مشکلاتی که در این دوران پاندمی برای سالمندان به وجود آمد، اطلاعات نادرست و غیرموثقی بود که باعث ترس سالمندان شد، اطلاعات مختلف و متعددی به ویژه در اوایل پاندمی درباره سالمندان شنیده می شد و این تنوع اطلاعات خودش یک ترس بیشتری ایجاد می کرد و باعث خودغفلتی می شد چراکه سالمندان اطلاعات نادرستی دریافت می کردند، بروز نبودند و قرنطینه  باعث انزوای اجتماعی بیشتر سالمندان شد.

وی گفت: ارتباطات اجتماعی در همه سنین مهم است اما در دوران سالمندی ضروری‌تر است و نبود آن بیشتر می تواند آسیب بزند و از طرفی در این ایام برچسب‌زنی هایی هم برای سالمندان اتفاق افتاد و در اوایل پاندمی می‌گفتند فقط سالمندان بیمار می‌شوند و یک مشکل دیگری که وجود داشت، این بود که در بیمارستان‌ها وقتی دو بیمار وضعیت وخیمی داشتند که یکی جوان و دیگری مسن بود، نمی‌دانستند که اولویت باید با کدام باشد و این مسئله منجر به یک تضاد اخلاقی می شد در صورتی که سن نباید معیار خدمات درمانی باشد.

زنجری خاطرنشان کرد: نخستین اولویتی که در این ایام باید بررسی شود، مدیریت کووید ۱۹ و رعایت مراقبت‌های درمانی است چراکه در این ایام نظم مراجعه به پزشک و مصرف داروی سالمندان بهم ریخته و بحث اجتماعی نیز یکی از مهمترین مسائلی است که باید بررسی شود چراکه شرایط موجود موجب افزایش خشونت خانگی علیه سالمندان، بی توجهی نسبت به آنها و یک سری تبعیضات در زمینه استفاده از لوازم دیجیتال و تعارضات بین نسلی شده البته مهمترین چالش سالمندان در این ایام "تنهایی" است.

وی ادامه داد: احساس تنهایی خیلی مهم است و انزوا احساس تنهایی و افسردگی را بیشتر می کند، از طرفی ۲۶ تا ۵۰ درصد ریسک ابتلا به بیماری های قلبی- عروقی را افزایش می‌دهد و منجر به سوءتغذیه نیز می‌شود چراکه سالمندان در تنهایی غذای درستی نمی‌خوردند. مطالعات طولی که در آمریکا انجام شده نشان می‌دهد مشکلات تنهایی در پاندمی به مرور زمان بیشتر شده است.

زنجری خاطرنشان کرد: تفاوت بین نسل سالمندان و جوانان در ایران زیاد است چراکه سرعت تغییر در ایران زیاد بوده و در این سال‌ها تغییر زیادی بین والدین سالمند با جوان ترها ایجاد شده‌است. طبق داده‌های به دست آمده از فرزندان سالمندان در ایران، بیشتر مشکلات آنها تنهایی، عدم تعامل، مشکلات مالی، سلامت جسمانی، افزایش درد و بیماری، ترس و نگرانی از کرونا و نگرانی از ابتلای فرزندان، مشکل روانی، افسردگی، اختلال خواب، سوگ از دست دادن افرادی که نتوانستند در مراسم سوگواری آنها حضور پیدا کنند، بوده و اختلاف خانوادگی جزء کمترین موارد مطرح شده بوده است.

وی با بیان اینکه گروهی از سالمندان که مشکلات جسمی یا فقر داشته و توقعات خاص تری دارند، آسیب پذیرتر هستند و باید توجه ویژه ای به آنها شود، در رابطه با مشکلات سالمندان بهبودیافته کرونایی اظهار کرد: دردهای بدنی، خستگی، ریزش مو و اگزمای پوستی اثراتی است که این سالمندان با آنها مواجه شدند و از طرفی ۳۰ درصد از سالمندان مشکلات شناختی در ارتباط با خانواده پیدا کردند که لازم است مراحل توانبخشی برای آنها انجام شود.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در پایان با بیان اینکه نباید سیاست‌گذاران فقط در تونل پزشکی حرکت کنند بلکه باید جوانب اجتماعی و اقتصادی این پاندمی را هم ببینند، خاطرنشان کرد: مسئله انزوا باید جدی گرفته شود چراکه می تواند منجر به خودکشی شود، حمایت اجتماعی از جمعیت آسیب پذیر باید افزایش پیدا کند، فرصت های درآمدزایی برای سالمندان دیده و نظام سلامت برای کل سالمندان فقیر تقویت شود، از طرفی  مداخلات باید حتما مستند باشد، ببینیم چه مطالعاتی در دنیا انجام شده و اثرگذاری آن چقدر بوه است.

انتهای پیام