«مذاکرات هستهای لوزان از دیدگاه علوم سیاسی» با حضور منتقدان و موافقان و با حضور سید عباس عراقچی و مجید تخت روانچی از اعضای تیم مذاکره کننده هستهای روز گذشته در دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی بررسی شد.
در این نشست ابراهیم متقی، منوچهر محمدی، فواد ایزدی، محمد جمشیدی، حسین سلیمی، سید محمدکاظم سجادپور، قاسم افتخاری، غلامعلی چگینی‌زاده و مجتبی مقصودی حاضر بودند.
در ادامه محورهای مهم مطرح شده در این همایش را می خوانید:
فواد ایزدی: در بهترین شرایط تنها 5 مورد از 28 مورد تحریم آمریکا علیه ایران رفع می شود
•
در صفحه 18 طرح کورکر-منندز این جمله آمده است که تحریم‌های آمریکا علیه ایران به خصوص در حوزه تروریسم، حقوق بشر و موشک‌های بالستیک در توافق جامع پابرجا می‌ماند.در حقیقت نمایندگان سنا برای هر توافقی که قرار است انجام شود تعیین تکلیف کردند و عنوان کردند که تیم مذاکره‌کننده آمریکایی تنها در یک محدوده خاص می‌تواند مذاکره کند و در حوزه دادن امتیاز دست آنان بسته است، اوباما هم که از ابتدای این طرح اعلام کرد آن را وتو نخواهد کرد.
•
مشکلی که ما در توافق ژنو نیز داشتیم این بود که هر جایی که صحبت از برداشتن تحریم‌ها بود قید هستهای نیز در کنار آن وجود داشت با این وضعیت تحریم‌هایی که قرار است لغو یا تعلیق شود 5 تا است که در بیانیه لوزان نیز همین وجود دارد. این وضعیت بدین معنی است که در نهایت از 28 تحریم آمریکا علیه ایران تنها 5 تای آن قابل تعلیق یا لغو است، طرح کورکر-منندز نیز تأیید می‌کند که قرار نیست آمریکا به تحریم‌های اصلی نفتی و بانکی دست بزند.
•
344 نماینده مجلس نمایندگان آمریکا در نامه خود اعلام کردند که چیزی به نام تحریم هستهای ندارند، حال دوستان ما عنوان می‌کنند که ما نمی‌توانیم در حوزه غیر از هستهای مذاکره کنیم که البته این حرف درست است.
•
قرار نیست بعد از توافق قطعنامه سازمان ملل نداشته باشیم. قطعنامه‌ها قرار است تجمیع شوند و در قطعنامه جدیدی که قرار است مصوب شود وارد شوند. یعنی طرف مقابل می‌تواند محدودیت‌های قبلی خود را گلچین کند و در قطعنامه جدید جا دهد. دوستان ما در تیم مذاکره کننده هستهای باید این مسئله را مشخص کنند.اینکه می‌گوییم توافق را ذیل فصل هفت بیاوریم به نفع ما خواهد بود اینگونه نیست. این کار باعث می‌شود اگر ایران خطایی کند گزینه نظامی بالای سرش باشد و طرف مقابل امکان استفاده از زور را دارد.
جمشیدی: قرار دادن نطنز به عنوان مرکز غنی‌سازی تهدید نظامی علیه ما را افزایش می‌دهد
محمد جمشیدی عضو هیات علمی دانشکده حقوق علوم سیاسیدانشگاه نیز با حضور در همایش بررسی مذاکرات هستهای لوزان از دیدگاه علوم سیاسی به سخنرانی پرداخت که بخشی از آن در ادامه می آید:
•
منطق مصونیت، منطق اسرائیلی است و آن بدین صورت است که پراکندگی و تنوع برنامه هستهای ایران به گونه‌ای باشد که دشمن امکان نابود کردن آن را داشته باشد. اگر این منطق را بپذیریم امکان تهدید نظامی علیه خود را افزایش دادیم که باید از آن پرهیز کنیم. توافقی که موجب احتمال افزایش تهدید نظامی شود توافق خوبی نیست و فردو مکانی است که این مصونیت را محقق می‌کند. تمرکز غنی‌سازی در فردو به لحاظ راهبردی موثرتر است تا نطنز.
•
اگر 1+5 در خصوص موادی که ما تولید می‌کنیم نگران است ما می‌توانیم برای رفع این نگرانی به آنان بگوییم ما می‌خواهیم به گروه عرضه‌کنندگان هستهای بپیوندیم تا از این طریق بتوانیم موادمان را بفروشیم تا هم درآمدی برای ما باشد و هم نگرانی طرف مقابل رفع شود.
•
طبق مواضع مقامات ایران ما اجازه فعالیت تحقیق و توسعه بر روی سانتریفیوژهای نسل 4، 5، 6 و 8 را داریم. این در حالی است که نسل‌های دیگر سانتریفیوژ برای تحقیق و توسعه نیامده است. حال آیا در همین وضعیت نیز ما می‌توانیم بر روی این مدل‌ها تحقیق و توسعه را به طور کامل انجام دهیم. آقای مونیز (وزیر انرژی آمریکا) در این رابطه گفته است آبشارهای این برنامه کامل نخواهد بود بدین معنی است که بعد از 10 سال تحقیق و توسعه ما کامل نخواهد بود. در عین حال طرف مقابل عنوان کرده شرایط تحقیق و توسعه ما بعد از 10 سال باید با طرف مقابل مذاکره شود.
•
در ابتدای بیانیه آمده است که تحریم‌های ایران به صورت جامع لغو می‌شود اما در ادامه بیانیه آمده است که تحریم‌های اقتصادی و مالی اروپا و آمریکا لغو خواهد شد که این نشان می‌دهد ابتدا و انتهای بیانیه با هم نمی‌خواند.
•
براساس توافق ژنو تحریم‌های ملی کشورهای اروپایی نیز باید برداشته شود اما در بیانیه لوزان فقط تحریم‌های اتحادیه اروپا برداشته می‌شود. برای مثال معلوم نیست تحریم‌های کشور انگلیس برداشته شود.البته لغو این تحریم‌ها نیز مشروط به تایید آژانس است. این وضعیت باعث می‌شود سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت در ایران انجام نشود.
•
که پس از اجرای این توافق معلوم نیست پرونده هستهای ما عادی شود، ما شاهدیم که در قطعنامه‌های شورای امنیت تحریم‌های موشکی ما به موضوع هستهای وصل شده است. به همین خاطر اگر قطعنامه جدیدی ذیل فصل 7 منشور سازمان ملل بیاید تحریم‌ها در حوزه تسلیحاتی ما خواهد بود.
متقی: تحریم‌ها به هیچ وجه در تیرماه برداشته نخواهد شد
ابراهیم متقی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران نیز از دیگر سخنرانان همایش «مذاکرات هستهای لوزان از دیدگاه علوم سیاسی» بود.
•
همانگونه که برخی در گذشته فکر می‌کردند تحریم‌ها کاغذپاره است، امروز هم برخی‌ها احساس می‌کنند تحریم‌ها برداشته می‌شود. مذاکرات ژنو و لوزان در شرایطی برگزار می‌شد که تیم هستهای ما شاید نگاه دقیقی نسبت به الگوهای راهبردی آمریکا نداشت. اینکه بداند مذاکره در تفکر آمریکایی یعنی چه.
•
به نظر من آنچه آمریکایی‌ها می‌خواستند، در فضای مذاکره به آن رسیدند. آنها می‌خواستند ظرفیت هستهای ما کاهش پیدا کند که این مسئله بعد از مذاکرات ژنو حاصل شد.
•
ذخایر اورانیوم ما که تبدیل به میله سوخت شد که ارزش چندانی برای ما ندارد. اینکه گفته می‌شود این میله‌ها به درد نیروگاه بوشهر می‌خورد درست نیست.
•
آمریکایی‌ها می‌خواستند قابلیت‌های ابزاری ما کاهش پیدا کند. ما بارها اعلام کردیم فردو خط قرمز ماست و در رابطه با آن هیچ‌گونه انعطاف‌پذیری نخواهیم داشت، اما امروز فردو تبدیل به یک آزمایشگاه فیزیک هستهای شده است. جالب اینجاست که می‌گویند که مواد شکاف‌پذیر به فردو وارد نشود، اگر اینگونه است، پس قرار است چه آزمایشی در آنجا انجام شود.
•
اینکه گفته می‌شود ما هر وقت بخواهیم می‌توانیم قابلیت غنی‌سازی خود را به روز اول بازگردانیم درست نیست، چون قابلیت ما از بین رفته است.
•
آنچه امروز گفته می‌شود که راکتور آب سنگین دیگری می‌سازیم، درست نیست. در اراک قرار شده صرفاً سانتریفیوژهای نسل اول باقی بماند که این مسئله ما را با مشکلاتی روبه‌رو می‌کند.
•
تحریم‌ها بر اساس آنچه ثبت‌شده و آنچه در آمریکا پیگیری می‌شود، به هیچ وجه در فضای تیرماه برداشته نخواهد شد و اینکه گفته می‌شود آمریکا باید تحریم‌ها را بردارد، به نظر من در واقعیت اینگونه نمی‌شود.
افتخاری: هیچ چیزی از دست نداده‌ایم
همچنین قاسم افتخاری عضو هیات علمی دانشگاه تهران از موافقان توافق لوزان بود که در این باره نظرات خود را مطرح کرد.
•
این تفاهم‌‌نامه یا بیانیه که اکنون نوشته شده هیچ چیزش قابل ارزیابی نیست و باید برای آن یک ملاک مشخص کرد و بدانیم ملاک موافقان و مخالفان برای ارزیابی چیست.
•
در این مذاکرات حق غنی‌سازی ایران به رسمیت شناخته شده است به رسمیت شناختن حق غنی‌سازی ایران پیامدهایی نیز داشته است این کار قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت سازمان ملل را بلاموضوع کرده است.
•
از نگاه تکنولوژی هستهای غیرنظامی بیانیه لوزان عالی و بدون اشکال است.اگر از من بپرسند در مذاکرات چه به دست آورده‌اید می‌گویم همه چیز غنی‌سازی را به دست آوردیم و تاسیسات ما سر جایش باقی ماند و اگر بگویند چه چیزی از دست داده‌ایم می‌گویند هیچ چیزی.
سلیمی: کار مذاکره کنندگان مانند جراحان مغز و اعصاب بسیار حساس است
حسین سلیمی رئیس دانشگاه علامه طباطبایی که پس از روی کار آمدن دولت یازدهم به این سمت منصوب شده است، به عنوان موافق رویکرد تیم هسته ای دولت سخنرانی کرد.
•
از زمانی که تاریخ روابط بین‌الملل مدرن شکل گرفته است مذاکراتی به این شکل نداشته‌ایم مذاکراتی که قدرت‌‌های بزرگ در یک سوی میز بنشینند و کشور دیگری در سوی دیگر میز، در شرایطی که جنگی رخ نداده و خون‌ریزی نشده است.
•
در دنیای ما دیگر قطب معنی ندارد. این مذاکرات نشان داد که قطب در روابط بین‌الملل وجود ندارد و ما امروز در دنیایی قرار داریم که بازیگران متفاوتی در حال کنش و واکنش با یکدیگرند و به توانایی بازیگران ربط دارد که امتیازاتی را برای کشورشان به ارمغان بیاورند.
•
کار مذاکره کنندگان مانند جراحان مغز و اعصاب بسیار حساس است ما باید انتقادات و پیشنهادات خود را به آنها بدهیم و در زمان مذاکرات از آنها حمایت کنیم.
مقصودی: کاسبان تحریم و غم و عزا از دستاوردهای مذاکرات ناراحتند
مجتبی مقصودی عضو هیات علمی دانشگاه آزاد نیز از دیگر موافقان بود که روز گذشته در این همایش سخنرانی کرد.
•
کاسبان تحریم و کاسبان غم و عزا از دستاوردهای مذاکرات ناراحت‌اند و از فضای جدید به وجود آمده خوششان نمی‌آید.
•
جامعه روشن‌فکری ما رویکرد مثبتی به آن دارد و این جامعه با تیم مذاکره‌کننده همصدا است گرچه انتقاداتی دارد.
عراقچی: برگشت پذیری در برنامه هستهای یک ساعت است
سیدعباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هستهای پس از آنکه سخنان موافقان و منتقدان این بیانیه را شنید به ایراد سخنرانی پرداخت .
•
وی با تاکید بر این که هنوز هیچ توافقی نداریم، گفت: این راه‌حل‌ها شاخص‌های ما در توافق خواهد بود تا به یک راه‌حل برسیم و بر اساس این راه‌حل‌ها می‌دانیم که چگونه مساله اصلی را حل کنیم.
•
به هر حال دست‌هایی است که می‌خواهند دستیابی به توافق را به هر نحو متوقف کنند. این دست‌ها ممکن است در هر مسیری به کار بیفتد که نمونه آن را در کنگره آمریکا مشاهده کردیم. این اقدام اخیر کنگره نشان داد که این توافق مطلوب کنگره نیست.
•
واقعاً امیدوار شدم به اینکه انتقاداتی که وجود دارد ناشی از دغدغه‌ها و نگرانی‌های جدی است که به جزئیات مذاکرات مربوط می‌شود.
•
در یک پروسه 10 تا 15 ساله ما به کشوری با غنی‌سازی پیش‌صنعتی و با پیشرفته‌ترین ماشین‌ها تبدیل می‌شویم که به لحاظ حقوق بین‌الملل دارای مشروعیت است.
•
در نطنز غنی‌سازی ما با 5 هزار و اندی ماشین سانتریفیوژ ادامه می‌یابد با محوریت 20 ساله و بعد از آن به سمت غنی‌سازی صنعتی حرکت ادامه خواهد یافت. غنی‌سازی ما یک چیز دکوری نیست و آینده این غنی‌سازی صنعتی باید تأمین شود که تحقیق و توسعه آن را تأمین می‌کند.
•
اگر نطنز را با 50 هزار ماشین IR1 پر کنیم به ما 50 هزار سو در سال می‌دهد که برای رسیدن به 190 هزار سو در سال نطنز باید دست کم 3 تا 4 سال کار کند. آینده غنی‌سازی ما را IR1 رقم نمی‌زند و ما نباید روی ماشین IR1 متوقف شویم و غصه بخوریم که 10 هزار ماشین به انبار می‌رود زیرا ادامه تحقیق و توسعه در برنامه وجود دارد.
•
این ماشین‌ها که ماشین ایده‌آل ما در آینده است تا 8 تا 10 سال دیگر ماشین نمی‌شود و روند تحقیق و توسعه آن طولانی است و 8 تا 10 سال طول می‌کشد تا به تولید انبوه برسد.
•
ارزش فردو برای ما راهبردی است چون نمی‌توان به آن حمله کرد. فردو پشتوانه بیمه نطنز و سایر تأسیسات ما است و دشمنان می‌دانند که اگر کوچکترین تعرضی به نطنز کنند فردو چکار خواهید کرد. 1044 سانتریفوژ در فرود با تمام زیرساخت‌ها و تأسیسات آماده است و برگشت‌پذیری در برنامه هستهای ما یک ساعت است.
روانچی: صرفا تحریم های هسته ای برداشته می شود
مجید تخت روانچی معاون اروپا و آمریکای وزارت خارجه و عضو تیم مذاکره کننده هستهای نیز ضمن قدردانی از زحمات تیم مذاکره کننده قبلی، یاد شهدای هستهای را گرامی داشت و تصریح کرد: ما دنبال مخفی‌کاری و سلاح نیستیم. در این مذاکرات می‌خواهیم تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه برداشته شود.
•
هنر این است که در چارچوب خطوط قرمز با حفظ منافع و در راستای دستاوردها و خون شهدا بتوانیم به اهداف مورد نظر دست یابیم و این یک مذاکرات برد - برد است.
•
در یکی دو ماه آینده مذاکرات سخت و پیچیده‌ای پیش رو داریم. نمی‌توان قطعی گفت که به توافق می‌توانیم دست یابیم چون طرف مقابل ممکن است بازی دربیاورد، اما ما چشمانمان باز است و با حمایت‌های مقام معظم رهبری، مردم و رئیس جمهور حرکت می‌کنیم.
•
در مذاکرات فقط درباره موضوع هستهای گفت‌وگو می‌کنیم و تمامی تحریم‌های مرتبط با برنامه هستهای در صورت حصول توافق لغو خواهد شد. ما از ابتدا هم نمی‌خواستیم درباره موضوعات دیگر مثل حقوق بشر صحبت کنیم، طبیعی است که تنها در این مذاکرات، تحریم‌های هستهای لغو شود.
•
ما به هیچ وجه اجازه نمی‌دهیم مذاکرات وارد مباحث غیر هستهای شود و در صورت حقوق توافق تمام تحریم‌های هستهای آمریکا، اتحادیه اروپا و شورای امنیت لغو می‌شود.
نظر شما