گروه اجتماعی-رجانیوز: این روزها مسئله غربالگری «زنان باردار» به یکی از مسائل داغ حوزه زنان و خانواده تبدیل شده که یک دو قطبی کاذب نیز حول محور آن شکل‌ گرفته است. عده‌ای خواهان حذف و ممنوعیت غربالگری و عده‌ای دیگر به دنبال ادامه روند فعلی هستند. درحالی که صورت مسئله چیز دیگریست و نه ادامه روند فعلی درست است و نه ممنوعیت غربالگری.

به گزارش رجانیوز، ماجرا از اینجا آغاز شد که مجلس یازدهم بحث‌هایی پیرامون اصلاح قانون غربالگری «زنان باردار» را آغاز کرد. در نتیجه همین بحث‌ها، اختلاف نظرهای درون مجلس به عرصه عمومی جامعه کشیده شد و دوقطبی کاذبی پیرامون این موضوع شکل گرفت؛ دو قطبی که بر اثر آن مسئله اصلی این حوزه گم شد.  اما صورت مسئله اصلی چیست؟

از اوایل دهه 80 غربالگری سلامت جنین در کشور آغاز شد. هدف این آزمایش‌ها تشخیص زودهنگام نقص‌ها و اختلالات کروموزومی و ژنتیکی در جنین است. در واقع با آزمایشات غربالگری می‌توان از سلامت جنین اطمینان حاصل کرد تا مادر با خیال راحت فرزند خود را به دنیا بیاورد. 

رویه غربالگری جنین چگونه است؟

در سه‌ماهه اول بارداری بر اساس آزمایش خون و سونوگرافی، میزان ریسک ابتلای جنین به «سندروم داون» مشخص می‌شود. اگر این ریسک از عدد مشخصی بالاتر باشد نتیجه غربالگری مثبت اعلام می‌شود. در صورتی که وضعیت سلامت جنین پرخطر یا مشکوک تشخیص داده می‌شود، مادر به آزمایشات تکمیلی، آمینیوسنتز، ارجاع داده می‌شود تا مشخص شود جنین مبتلا به ناهنجاری‌های ژنتیکی هست یا خیر. چنانچه در تست‌های تکمیلی، وجود «سندروم داون» تأیید شد و سن جنین قبل از 4 ماه قمری بود، پزشکی قانونی مجوز سقط جنین را صادر می‌کند! 

ایراد روند فعلی چیست؟

غربالگری جنین از سوی پزشکان به خانواده‌ها توصیه می‌شود و از نظر قانونی اجباری برای انجام آن وجود ندارد. اما ایراد روند فعلی چیست؟ مسئله اینجاست که اکثر پزشکان با منوط کردن ادامه روند نظارت بر جنین به انجام آزمایش‌های غربالگری، خانواده‌ها را عملا مجبور به انجام این آزمایش‌ها می‌کنند. این  اجبارنانوشته به غربالگری هزینه‌های زیادی را به خانواده‌ها تحمیل می‌کند، در صورتی که خیلی از آزمایش‌های غربالگری به‌خصوص برای زنان باردار بین 25 تا 35 سال توجیه علمی-پزشکی ندارد. در حال حاضر آزمیش غربالگری 15 تا 20 درصد زنان باردار کشور مثبت اعلام می‌شود که از میان آن‌‌ها 99 درصد به اشتباه آزمایششان مثبت اعلام می‌شود! این اتفاق در حالیست که در کشورهای دیگر تنها 5 درصد زنان باردار (زنان باردار بالای 40 سال) به آزمایش‌های غربالگری ارجاع داده می‌شوند.

این آمار بالای آزمایش غربالگری زمانی تعجب برانگیز می‌شود که بدانیم براساس آمارها میزان شیوع اختلا‌ل‌های ژنتیکی به طور تقریبی 5 مورد در هر هزار مورد است که اکثر این موارد در زنان بالای 35 سال مشاهده می‌شود! در واقع آزمایش غربالگری تنها برای مادرانی ضروری‌ست که یا در اقوام درجه یک خود یا در سابقه بارداری‌های قبلی و یا دیگر اقوامشان سندروم داون وجود داشته است. اما چرا آمار تست مثبت غربالگری در کشور بالا است؟!

درآمد سالیانه 1600 میلیارد تومانی مافیای غربالگری

اگر کف هزینه آزمایشات تکمیلی غربالگری را، یعنی 4 میلیون تومان، برای بیش از 200 هزار زوج جوان (از میان 1/5 میلیون زوج) حساب کنیم متوجه می‌شویم که هرساله سودهای کلانی نصیب مافیای غربالگری می‌شود. در واقع با یک حساب سرانگشتی می‌توان فهمید که مافیای غربالگری سالیانه حداقل 1600 میلیارد تومان درآمد دارد.  

در واقع آزمایش‌های غربالگری به‌دلیل گران بودن به بهانه‌ای برای پول درآوردن پزشکان سودجو تبدیل شده و فضای تجاری-بازاری بر آن حاکم کرده است. در واقع توصیه به انجام این آزمایش‌ها در سنین کمتر از ۳۵ سال تنها برای گرم کردن بازار این تجارت پردرآمد است. 

پیگرد قانونی پزشک در صورت تشخیص اشتباه

مسئله مهم‌تر این است که در صورت تشخیص اشتباه پزشک و به‌دنیا آمدن نوزاد مبتلا به «سندروم داون» خانواده نوزاد از حق قانونی برای شکایت از پزشک مادر برخوردار هستند و پزشک مربوطه بخاطر عدم تشخیص درست باید تمامی هزینه‌های درمانی نوزاد را تا پایان عمر پرداخت کند. به همین دلیل پزشکان از ترس اشتباه، کوچکترین احتمال در ناسالم به دنیا آمدن جنین را به انجام تست‌های بعدی غربال‌گری ارجاع می‌دهند. آزمایشات تکمیلی غربالگری علاوه بر اینکه هزینه‌های بسیاری دارد، برای مادر سخت‌تر بوده و احتمال سقط جنین نیز در فرآیند آن وجود دارد. در این میان تعداد قابل توجهی جنین به بهانه اینکه ممکن است دچار بیماری ناعلاج، عقب‌ماندگی و یا سندروم داون باشد سقط می‌شوند درحالی که احتمال ناچیزی برای ناسالم به‌دنیا آمدن آن‌ها وجود دارد. همچنین خانواده‌هایی که توانایی پرداخت هزینه‌هایی آزمایش‌های غربال‌گری ندارند به سقط غیرقانونی روی می‌آورند و به این ترتیب آمار سقط جنین غیرقانونی و عوارض پس از آن نیز افزایش می‌یابد. همچنین در بسیاری از موارد فشارهای روانی‌ای که پزشکان به زنان باردار تحمیل می‌کنند خودش باعث بروز اختلال در جنین می‌شود!

آنچه که باید اصلاح شود چیست؟

بنابراین قانون محکومیت پزشکان در صورت تولد نوزادان مبتلا به «سندورم داون» باید اصلاح شود تا دیگر آن‌ها از ترس تولد نوزاد ناسالم برای همه زنان باردار آزمایش غربالگری تجویز نکنند. همچنین هزینه‌های غربالگری دیگر نباید توسط دولت پرداخت شود و هر خانواده‌ای که تمایل به انجام این آزمایش‌ها داشت، خودش اقدام کند. همچنین زنان باردار بالای 40، همچون کشورهای دیگر، برای اطمینان از سالم بودن نوزادشان این آزمایشات را حتما انجام دهند.