۱۱ دی ماه ۱۳۹۹ خطوط تولید جدید و پیشرفته‌ای برای تولید قطعات و زیرسامانه‌های الکترونیکی در شرکت صنایع الکترونیک ایران (صاایران) از مجموعه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح افتتاح شد که حائز ویژگی‌های مهمی بوده و در جهت تولید انبوه و سریع محصولات الکترونیکی و مخابراتی و فناوری اطلاعات مورد استفاده در سامانه‌های مختلف دفاعی است.

بخش مهمی از تولیدات این خطوط جدید به تجهیزات ارتباطی با بردهای کوتاه تا بلند و بیسیم‌های امنیتی باز می‌گردد. محصولات این خطوط جدید ارتباط سامانه‌های رزمی گوناگون را در بخش‌های امنیتی و نیز حوزه رزم زمین و هوا و دریا به طور یکپارچه برقرار کرده و نیز ارتباط سامانه‌های رزمی با سامانه‌های پشتیبانی رزمی و همچنین سامانه پشتیبانی کننده را به طور برخط و بیدرنگ (Real time) فراهم می‌کند. رسیدن به چنین قابلیتی در ارتقاء کیفیت نبردها و کیفیت فرماندهی و کنترل از سطح کلان تا صحنه نبرد تأثیر چشمگیری خواهد داشت.

از جمله ویژگی‌های این خطوط تولید جدید، برخورداری از اتاق تمیز با حساسیت بالاست. منظور از اتاق تمیز، یک مکان با کمترین ذرات معلق و آلودگی‌های مختلف در محیط آن است که سبب می‌شود در مونتاژ قطعات حساس الکترونیکی از آلودگی‌های مختلف و نشستن گرد و غبار روی آنها جلوگیری شود که در افزایش دوام و قابلیت اطمینان آنها تأثیر بسزایی دارد.

بردهای الکترونیکی مورد استفاده در سامانه‌های راداری در یکی از مجموعه‌های تولیدی در سال‌های گذشته

قابلیت تولید ۷۰۰هزار قطعه برد الکترونیکی در ساعت با دستگاه‌های کاملا خودکار و ظرفیت تولید ۱۰ هزار دستگاه الکترونیکی مختلف در ماه از ویژگی‌های دیگر این خطوط تولید جدید است. این اعداد و ارقام نشان دهنده ظرفیت بزرگی است که با ایجاد آن تولید انبوه با صرفه اقتصادی بالاتری صورت پذیرفته و امکان تجهیز گستره بیشتری از نیروهای مسلح را به سامانه‌های نوین با امنیت بالاتر ممکن می‌سازد.

نکته مهم اینجاست که راه اندازی خط تولید با این سرعت کار تحسین برانگیز و حفظ کیفیت و قابلیت اطمینان مطابق استانداردهای مصوب دفاعی در شرایط تحریم و عدم امکان استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی صورت پذیرفته است که سبب خنثی‌سازی تلاش دشمن برای تحریم ظرفیت‌های صنعت دفاعی کشور می‌شود. به علاوه جلوگیری از خروج ۱۰ میلیون دلار سالانه و ایجاد ظرفیت صادراتی علاوه بر تأمین نیاز داخل به تجهیزات نوساز از مزایای جانبی راه اندازی این خطوط تولید جدید است.

بردهای الکترونیکی از نظر کاربردی تنوع بی شماری دارند

از نکات بسیار مهم مطرح شده پیرامون این خطوط تولید جدید در شرکت صاایران قابلیت کنترل قطعات الکترونیکی از هر نظر خصوصاً خرابکاری‌های صنعتی پیش از مونتاژ روی محصولات در این مجموعه جدید است.

در بحث خرابکاری صنعتی، در گذشته دشمنان ایران شرکت‌های معتبر در خارج را که منبع تأمین برخی اقلام مورد نیاز صنایع مختلف کشور بودند مجبور کرده تا در موتورهای در دست خرید برای سانتیرفوژهای ایران چیپست‌های مد نظر آنها را کار بگذارند که عملکرد این قطعه از کنترل خارج کردن موتور پس از رسیدن به یک دور خاص و بالابردن دور تا حد نهایی برای تخریب سانتریفوژها بود.

مشابه همین عملیات‌های خرابکاری صنعتی در بحث‌های نظامی هم صورت گرفت که مثال ذکر شده از آن توسط مسئولین دفاعی، خرابکاری در قطعه الکترونیکی رله در بعضی دستگاه‌های خریداری شده است.

این قطعه به طور معمول وظیفه قطع و وصل در مدار را بر عهده دارد. دشمن با افزودن یک مگنت در رله دستگاه، کاری کرده بود تا پس از تعداد مشخصی عملکرد درست، رله به صورت معکوس عمل کند و کانتکت‌هایی که باید باز باشند، بسته شوند و بالعکس. حتی تیم عملیاتی دشمن در این زمینه هزینه‌ هنگفتی کرده بود تا وقتی رله مورد بررسی ظاهری قرار می‌گیرد هیچ تغییری نسبت به نمونه‌های سالم قابل مشاهده نباشد ولی متخصصان دفاعی کشور با باز کردن کامل و بررسی لایه‌های کامپوزیت رله، موفق به کشف چیپست مخفی شده برای خرابکاری شدند.

سامانه ها و ادوات پیشرفته دارای بخش ها یا ماژول های متعددی بهره بردار از تجهیزات الکترونیکی هستند

در نتیجه باید در نظر داشت که در زمینه واردات اقلامی که به طور معمول در همه بردهای الکترونیکی استفاده می‌شود مانند مدارهای مجتمع، ترانزیستور و برخی المان‌های الکترونیکی دیگر، دشمن وارد کار می‌شود تا در آنها دستکاری و خرابکاری کند. در مجموعه جدید خطوط تولید بردهای الکترونیکی، امکان بررسی کامل از نظر خرابکاری‌های صنعتی نیز فراهم شده است.

 محصولاتی که اجزاء آنها از این خط تولید تغذیه می‌شود کاملا بومی هستند و در دسته‌های مختلفی قرار می‌گیرند. هرچند عمده این محصولات در حال حاضر در زمینه مخابراتی اعلام شده اما مروری بر دسته‌های محصولاتی که در سبدهای مختلف تولیدی وزارت دفاع قرار دارند خالی از لطف نیست.

بیسیم‌ها به عنوان یک رکن ابزارهای ارتباطی بین نفرات و واحدها با یکدیگر و با فرماندهان از اجزای جدایی ناپذیر صحنه رزم هستند و بردهای الکترونیکی مختلفی در بیسیم‌های جدید وظایف گوناگونی بر عهده دارند.

پس از سال‌های دفاع مقدس، ساخت انواع بیسیم‌های مورد نیاز مجهز به رمز کننده‌های داخلی در گروه‌های بیسیم انفرادی، گروهی قابل حمل توسط نفر و بیسیم‌های خودرویی و محمول در ادوات و وسائل مختلف مانند خودروهای زرهی، شناورها و وسائل پروازی در دستور کار صنعت دفاعی کشور قرار گرفت که حاصل آن تنوع مورد نیاز برای انواع کاربردها و مأموریت‌ها بود. بیسیم‌های ایرانی با روش جهش فرکانسی به صورت خودکار کار دشمن را در دریافت و تحلیل به موقع سیگنال‌های خود دچار مشکل می‌کنند.

سه نمونه از بیسیم‌های انفرادی ساخت داخل

سه نمونه از بیسیم‌های غیرانفرادی و خودرویی ساخت وزارت دفاع

اخلالگرها و سامانه‌های کشف و شناسایی سیگنالی و شنود از دیگر دسته محصولات دارای بردهای الکترونیکی متعدد هستند. پردازش و تحلیل سیگنال‌های دریافتی از محیط، ثبت الگوهای کشف شده و تولید سیگنال‌های لازم برای اخلال در دستگاه دشمن یا بکارگیری الگوریتم‌های موقعیت‌یابی برای کشف منبع از جمله وظایفی است که بردهای الکترونیکی در این سامانه‌ها برعهده دارند.

نمونه‌هایی از جمرهای ساخت ایران

سامانه‌های کشف و شناسایی و رهگیری الکترواپتیکی از دیگر ادواتی هستند که در زمره محصولات ساخت صنایع داخلی در وزارت دفاع و شرکت‌های خصوصی بوده و در درون خود زیرسامانه‌های پردازشگر و ارتباطی داشته که کاربر بردهای مختلف الکترونیکی هستند. سامانه‌های الکترواپتیک در نمونه‌های زمین پایه، دریاپایه و هواپایه به تعداد بالایی در هرسال در کشور تولید می‌شوند و از ظرفیت‌های مهم صادرات صنعت دفاعی بومی ایران نیز محسوب می‌شوند.

بردها و اجزاء الکترونیکی متعدد هر سامانه الکترواپتیکی را همراهی می‌کنند

سامانه‌های الکترواپتیکی در تنوع بالایی در داخل طراحی و ساخته می‌شوند

انواع رادارهای اکتیو و پسیو از جمله سایر سامانه‌هایی هستند که به طور بسیار گسترده از بردهای الکترونیکی متعدد تشکیل شده که در تمام موارد وظایف یک رادار نقش آفرینی می‌کنند.

رادارهای ساخت داخل از نمونه‌های مقابله کننده با ریزپرنده‌ها در برد ۱۲ کیلومتر با قابلیت پردازش بسیار سنگین سینگال برای کشف همزمان ۳۰۰ هدف تا رادارهای دوربرد از انواع معمولی و ماورا افق که بیش از ۴۵ نوع مختلف را شامل می شوند در زمره محصولات تولیدی داخلی قرار دارند و با توجه به تعداد سفارش ها در مجموع کمیت بالایی را شامل می‌شوند.

رادار رهگیری هدف در سامانه مرصاد و یک نمونه از بردهای الکترونیکی موجود از بین صدها برد مختلف داخل آن

موشک‌های مختلف از نمونه‌های ضد زره، پدافند هوایی برد کوتاه تا بلند، موشک‌های هوا به سطح و سطح به سطح و هوا به هوا و اژدرها از دیگر محصولات دفاعی ساخت داخل هستند که در درون خود بردهای الکترونیکی متعددی دارند.

این محصولات در مجموع در تولید سالانه کمیت قابل توجهی را شامل شده و به دلیل حساسیت بالا، لزوم قابلیت اطمینان و دوام بالا نیازمند سطح پیشرفته‌ای از قابلیت‌های تولیدی بردها و زیرسامانه‌های الکترونیکی هستند.

پهپادها که امروزه از نقاط قوت صنایع دفاعی کشور بوده و بیش از ۵۰ نوع از آنها در صنایع دفاعی و تعداد زیاد دیگری نیز در شرکت‌های خصوصی ساخته می‌شود، از دیگر محصولات دفاعی هستند که به کارگیرنده انبوهی از تجهزات الکترونیکی و بردهای مختلف در داخل خود هستند. به علاوه سامانه‌های اپتیکی، سلاح و مخابراتی محمول در پهپادها را نیز باید در نظر گرفت که توضیح آنها در بالا ارائه شد.

در کنار رادارها، موشک‌ها، سامانه‌های اپتیکی و پهپادها سامانه‌های رابط کاربری برای اپراتور نیز وجود دارد که آنها نیز از بردهای الکترونیکی مختلفی استفاده می‌کنند.

هر سامانه راداری یا الکترواپتیکی دارای نمایشگرها و ادوات کاربری انسانی است که حجم قابل توجهی قطعات و برد الکترونیکی برای ساخت آنها به کار می‌رود.

به علاوه سامانه‌های کنترل و فرماندهی نیز هم دارای بخش‌های پردازشی، بخش‌های ارتباطی و نیز رابط کاربری است که اگر پیشرفت عظیم صنایع الکترونیک و رایانه نبود، ساخت چنین سامانه‌هایی که امروزه نقش مهمی در مدیریت نبردها دارند ممکن نمی‌شد.

انبوه محصولات دفاعی ساخت داخل در دسته‌های مختلف که توضیح مختصری راجع به برخی از دسته‌های مطرح‌تر آنها داده شد، کاربران قطعات، بردها و بخش‌ها (ماژول) الکترونیکی هستند که وجود خطوط تولید پیشرفته، سریع و با حجم تولید بالا در داخل کشور، پشتیبان اصلی تداوم تولید این محصولات و در نتیجه حفظ و افزایش اقتدار دفاعی و امنیتی کشور است. دستاوردی که شاید چندان به چشم مخاطبین عمومی نیاید اما پایه مهمی در زمینه‌های فوق الذکر است.

172727